Dipol Oceanu Indyjskiego
Dipol Oceanu Indyjskiego (DOI) (ang. Indian Ocean Dipole (IOD), Indian Niño[1]) – zjawisko polegające na występowaniu anomalii temperatur powierzchni Oceanu Indyjskiego, pomiędzy jego wschodnią a zachodnią częścią[2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Dipol Oceanu Indyjskiego jest zjawiskiem sprzężenia ocean-atmosfera, charakteryzującym się anomalnym obniżeniem temperatury powierzchni oceanu w południowo-wschodniej, równikowej części Oceanu Indyjskiego i anomalnym podwyższeniem tej temperatury w części zachodniej, równikowej[3]. Wyróżnia się „fazę dodatnią” zjawiska (wyższa niż zazwyczaj temperatura części zachodniej) i „ujemną” (zjawisko odwrotne). DOI nie jest zjawiskiem cyklicznym.
Faza dodatnia charakteryzuje się wyższymi opadami w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, tendencjami do suszy w północno-wschodnich Indiach, Bangladeszu, Indonezji czy Australii. W ciągu ostatnich 150 lat zdarzały się korelacje z El Niño w tej fazie, osłabiające dodatkowo indyjski monsun letni w północno-wschodnich Indiach[2], ale szczegółowe badania wykluczyły powiązanie zarówno z El Niño, jak i południową oscylacją El Niño (ENSO)[4][5].
Utrzymująca się na przełomie 2019–2020 dodatnia (i jedna z najwyższych w historii pomiarów) wartość DOI była jedną z przyczyn pożarów buszu w Australii w sezonie 2019–2020[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marat Akhmet, Mehmet Onur Fen, Ejaily Milad Alejaily: Dynamics with Chaos and Fractals. T. 29. Springer Nature, 2020, s. 143, seria: Nonlinear systems and complexity. ISBN 3-030-35854-2.
- ↑ a b Paweł Prokop: Wpływ człowieka na środowisko przyrodnicze w klimacie monsunowym północno-wschodnich Indii. T. 237. IGiPZ PAN, s. 20, seria: Prace Geograficzne – Polska Akademia Nauk. ISBN 83-61590-26-9.
- ↑ Indian Ocean Dipole. jamstec.go.jp, 2012. [dostęp 2020-02-20]. (ang.).
- ↑ Role of Equatorial Jets. jamstec.go.jp, 2012. [dostęp 2020-02-20]. (ang.).
- ↑ Role of Rossby waves. jamstec.go.jp, 2012. [dostęp 2020-02-20]. (ang.).
- ↑ Anna Sierpińska: ABC pożarów w Australii. naukaoklimacie.pl, 2020-01-23. [dostęp 2020-02-20].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Understanding the Indian Ocean Dipole w serwisie YouTube (ang.)