Chora
 | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Wezwanie | Świętego Zbawiciela | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Stambułu  | |||||||||||||
Położenie na mapie Turcji  | |||||||||||||
 41°01′52″N 28°56′21″E/41,031111 28,939167 | |||||||||||||
Chora[1] (tur. Kariye Camii, gr. ἡ Ἐκκλησία του Ἅγιου Σωτῆρος ἐν τῃ Χώρᾳ) – meczet w Stambule w Turcji, a w przeszłości kolejno świątynia chrześcijańska, meczet i muzeum. Usytuowany w dystrykcie Edirnekapı. Znajdował się on poza murami miejskimi, stąd jego nazwa: „Kościół za murami” lub „Kościół na wsi”, czyli właśnie Chora.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół w tym miejscu wybudowano w IV w. W XI w. w miejscu pierwszego kościoła Maria Dukaina ufundowała kolejny, który zachował się do czasów współczesnych. Izaak I Komnen odrestaurował go i powiększył. W XIV w. dołączono do kościoła zewnętrzny narteks i paraklezjon (komnatę grobową).
w 1511 kościół został zamieniony na meczet. W latach 1948–2020 świątynia pełniła rolę muzeum. Budowla posiada bogatą kolekcję mozaik i fresków, odkrytych pod warstwą wapna, którym przykryto mozaiki, gdy zamieniano kościół na meczet.
W 2020 na mocy dekretu Recepa Tayyipa Erdoğana świątynia została ponownie przekształcona w meczet[2][3].
Wystrój wnętrza[edytuj | edytuj kod]
Główna część kościoła[edytuj | edytuj kod]
W głównej części – naos znajdują się kolorowe mozaiki z XIV w. na marmurowych podłogach i ścianach. W absydzie znajduje się nisza modlitewna. Po prawej stronie absydy znajduje się wizerunek Dzieciątka Jezus i Marii, po lewej Jezusa. Obie mozaiki są silnie uszkodzone. Nad drzwiami wejściowymi zachował się w dobrym stanie obraz przedstawiający śmierć Marii: leżąca Maria, wokół jej łoża stoją: Jezus trzymający niemowlę (symbol duszy Marii), apostołowie i aniołowie. W przedsionkach znajdują się mozaiki – sceny, które przedstawiają pochodzące z głównie z Nowego Testamentu, apokryfów opowiadających o dzieciństwie i narodzinach Marii. Mozaiki są zrobione z kamieni rzecznych pochodzących z okolic Stambułu, Morza Marmara.
Hall wejściowy[edytuj | edytuj kod]
Sceny ułożono chronologicznie, od lewej strony wejścia do wewnętrznego narteksu, gdzie przedstawiono zwiastowanie narodzin Marii jej matce Annie przez anioła, następnie przedstawiono narodziny Marii, dzieciństwo, zaślubiny z Józefem. Przy wejściu z narteksu do sali głównej przedstawiono Św. Piotra i Pawła, ponad drzwiami portret Teodora Metochdesa, który odnowił kościół w XIV w., postać Jezusa Pantokratora. W kopule wewnętrznego przedsionka na prawo od wejścia przedstawiono Proroków i świętych Starego i Nowego Testamentu. Poniżej znajdują się: uleczenie ślepca przez Jezusa i obudzenie zmarłego. Tu znajduje się również mozaika przedstawiająca Jezusa, Marię, Izaaka Komnena, siostrę zakonną Melanię.
W zewnętrznym przedsionku znajduje się obraz przedstawiający podróż Marii i Józefa do Betlejem, Boże Narodzenie. Dalej jest kuszenie Jezusa przez Szatana. Nad wejściem znajduje się scena cudu w Kanie Galilejskiej oraz cudownego rozmnożenia chleba. Nad drzwiami wejściowymi przedstawiono modlącą się Marię, ponad wrotami w wewnętrznym narteksie – Jezusa Pantokratora w geście błogosławienia. Po prawej stronie za wejściem do zewnętrznego narteksu umieszczono poszukiwanie Dzieciątka Jezus przez Heroda, rzeź niewiniątek.
Paraklezjon[edytuj | edytuj kod]
Został zbudowany w XIV w., wraz z zewnętrznym przedsionkiem ma kształt litery „L”. W półkopule przedstawiono scenę Anastasis, czyli Jezus zstępujący do piekieł i uwalniający Adama i Ewę. Na łuku przed tą sceną przedstawiono scenę Sądu Ostatecznego. W kopule korytarza umieszczono postacie Jezusa i Marii otoczone przez świętych. Ściany boczne pokrywają sceny ze Starego Testamentu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.
- ↑ Kolejny zabytkowy kościół w Stambule przekształcony w meczet [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-08-21].
- ↑ Turcja: kolejny bizantyjski kościół przekształcony w meczet [online], RadioMaryja.pl, 21 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-21] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul A. Underwood, The Kariye Djami, vol. 1-4, 1966.
- Stambuł, Istanbul 2002.
- Chora Church, Kariye Museum (Kariye Müzesi). [dostęp 2010-11-15]. (ang.).
- http://www.enjoyturkey.com/info/sights/chora.htm (ang.)