Bylica polna

Bylica polna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

bylica

Gatunek

bylica polna

Nazwa systematyczna
Artemisia campestris L.
Sp. pl. 2:846. 1753[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Bylica polna (Artemisia campestris L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Dawniej roślina ta nazywana była również trzeszczykiem[4]. Jest szeroko rozprzestrzeniona na półkuli północnej. Rośnie dziko na znacznych obszarach Ameryki Północnej, w całej niemal Europie, w Afryce Północnej (Algieria, Libia, Tunezja i Maroko) oraz w Azji (Syberia, Kaukaz, Kazachstan, Turcja)[5]. W Polsce jest gatunkiem bardzo pospolitym[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Łodyga i liście
Koszyczki kwiatowe
Łodyga
Silnie rozgałęziona, wzniesiona lub pokładająca się, o wysokości do 80 (100) cm. Tylko młode rośliny są owłosione, później są nagie. Jest różnie wybarwiona, może być zielona, żółtawa lub ciemnopurpurowa. Pod ziemią zdrewniałe kłącze. Roślina wytwarza także ulistnione rozłogi[7].
Liście
Pierzastodzielne, z wierzchu ciemnozielone, od spodu białawe i filcowate. Składają się z odcinków o szerokości do 1,5 mm. W nasadzie posiadają wyraźne uszka lub pierzaste łatki. W czasie kwitnienia występują jeszcze liście odziomkowe.
Kwiaty
Zebrane w liczne, drobne i jajowate koszyczki o długości do 3 mm. Okrywa złożona z dwóch rzędów listków. Listki zewnętrzne jajowate, zielone, wewnętrzne podługowate i szeroko obłonione. Dno koszyczka nagie. Wszystkie kwiaty rurkowate. Na brzegach koszyczka występują czerwonobrunatne kwiaty żeńskie, w środku obupłciowe[7].
Owoc
Odwrotnie jajowata, brunatna, błyszcząca i podłużnie marszczona niełupka o długości do 1,2 mm[7].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój
Półkrzew, chamefit. Kwitnie od lipca do września. Przedprątne kwiaty nie posiadają miodników i są wiatropylne[4]. Nie wydziela zapachu charakterystycznego dla wielu innych gatunków bylic.
Siedlisko
Roślina ruderalna rosnąca na podłożu piaszczystym lub kamienistym. Rośnie na przydrożach, miedzach, zrębach, nieużytkach, ale czasami także w siedliskach naturalnych: na nadmorskich wydmach, w borach, w ciepłolubnych murawach i na polanach[4]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Festuco-Brometea[8].
Roślina trująca
W większych ilościach ma własności trujące[4].
Roślina alergenna
Wysokie stężenia ziaren pyłku bylicy polnej notowane są w Polsce w drugiej połowie sierpnia, szczególnie na terenach podmiejskich i wiejskich. W centrach dużych miast Polski ziarna pyłku bylicy polnej rejestrowane są sporadycznie[9].
Genetyka i zmienność
Liczba chromosomów 2n= 36[6]. Podgatunek nominatywny ma wcześnie łysiejące, zwykle ciemnoczerwone łodygi i liście o łatkach szerokości do 1 mm oraz nagie koszyczki[6]. W Polsce pospolity. Oprócz niego wyróżnia się 10 podgatunków[3], w Polsce występują dwa z nich[10]:
  • Artemisia campestris L. subsp. sericea (Fries) Lemke rt Rothm. – podgatunek nadmorski, spotykany na wydmach. Ma łodygę, liście i koszyczki trwale srebrzystoszaro owłosione[6]. Silne owłosienie hamuje transpirację, dzięki czemu ułatwia bylicy piasków nadmorskich gospodarkę wodną. Odmianę nadmorską przed nadmierną utratą wody chroni ponadto cienka warstwa wosku, pokrywająca często ich liście i pędy. Warstwa wosku nadaje tej odmianie lekko niebieskawe zabarwienie[11].
  • Artemisia campestris L. subsp. inodora Nyman (syn. Artemisia tschernieviana Besser)
Oddziaływania międzygatunkowe
W łodydze żeruje larwa muchówki Oxyna parietina. Na pędach pasożytuje grzyb Golovinomyces artemisiae powodujący chorobę zwaną mączniakiem prawdziwym[12].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Bylica polna nie znajduje zastosowania w lecznictwie, jak inne spokrewnione z nią gatunki (bylica piołun, bylica pospolita, bylica estragon, bylica boże drzewko). U Indian z plemienia Czarnych Stóp była używana do wywoływania poronień, zaś Indianie Navaho jedli jej zmielone nasiona[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ a b The International Plant Names Index. [dostęp 2018-02-14].
  4. ↑ a b c d Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
  6. ↑ a b c d Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  7. ↑ a b c Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  9. ↑ Łukasz Grewling, Idalia Kasprzyk, Katarzyna Borycka, Kazimiera Chłopek, Łukasz Kostecki, Barbara Majkowska-Wojciechowska, Małgorzata Malkiewicz, Dorota Myszkowska, Małgorzata Nowak, Krystyna Piotrowska-Weryszko, Małgorzata Puc, Marika Stawińska, Zofia Balwierz, Agata Szymańska, Matt Smith, Aneta Sulborska, Elżbieta Weryszko-Chmielewska. Searching for a trace of Artemisia campestris pollen in the air. „Acta Agrobotanica”. 68(4). s. 399-404. DOI: 10.5586/aa.2015.040. 
  10. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  11. ↑ Teofil Wojterski: Zielonym szlakiem polskiego wybrzeża. Nasza Księgarnia, 1957, s. 41.
  12. ↑ Malcolm Storey: Artemisia campestris L. (Field Mugwort, Field Wormwood). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-01-12].
  13. ↑ Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalovy. Chemigrafia, 2004. ISBN 83-904633-5-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bylica_polna&oldid=72987112”