Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe

Linia wąskotorowa
	Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe
	Dane podstawowe
Lokalizacja	Powiat Bydgoski, Powiat Nakielski, Powiat Pilski
Zarządca	PKP PLK
Długość	256 km
Rozstaw szyn	600 mm
	; Przystanek kolejowy Czajcze
	Historia
Lata budowy	1893–1899
Rok otwarcia	1895
Rok włączenia do PKP	1948/49
Rok zawieszenia ruchu	1994
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe (BWKD) – sieć kolei wąskotorowych, powstała w 1949, po połączeniu sieci Bydgoskich Kolei Powiatowych (BKP) i Wyrzyskich Kolei Powiatowych (WKP). Sieć miała 256 kilometrów długości i obejmowała wiele mniejszych miejscowości, jak i również miasta i większe wsie, m.in. Bydgoszcz, Nakło nad Notecią, Białośliwie, Maksymilianowo, Koronowo, Wysoka, Sadki, Łobżenica i inne. Obecnie funkcjonuje tylko na krótkiej trasie turystycznej^[1]. Rozstaw szyn wynosi 600 mm.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Budowa linii[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze koncepcje realizacji kolei wąskotorowej opracowano 1893. Ostatecznie uchwałę o budowie kolei uchwalili radni wyrzyskiego sejmiku w dniu 15 stycznia 1894. Budowę rozpoczęto 30 maja 1894 poczynając od przygotowania terenu dla stacji Białośliwie. Układanie nawierzchni na odcinku z Białośliwia w kierunku Łobżenicy rozpoczęto 23 sierpnia 1894 roku. 17 września linia dotarła do Łobżenicy, a kilka dni później do Witosławia. Nieoficjalne otwarcie (w ruchu towarowym) nastąpiło 19 grudnia 1894 na trasie Białośliwie – Wysoka – Łobżenica. 5 lutego 1895 roku oficjalnie uruchomiono przewozy towarowe na linii Białośliwie – Kocik Młyn – Pobórka – Czajcze – Kijaszkowo – Szczerbin – Łobżenica) wraz z odgałęzieniem Czajcze – Wysoka. Przewozy pasażerskie uruchomiono 14 maja 1895. Odcinek Nakło – Suchary – granica powiatu ukończono 27 września 1895. Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe powstały z połączenia dwóch niezależnie od siebie działających linii kolei wąskotorowych: Bydgoskich Kolei Powiatowych i Wyrzyskich Kolei Powiatowych. Obie sieci powstały równolegle w 1895 roku i miały podobne zastosowania (przewóz zarówno towarów, jak i pasażerów). Bardzo szybko zetknęły się ze sobą na stacji w Sucharach, ale oficjalnie połączone zostały dopiero w 1949 roku. Wspólnie miały 256 kilometrów torów, 8 lokomotywowni i 5 stacji stycznych ze stacjami normalnotorowymi. Latem 1898 rozpoczęto budowę odcinka Kocik Młyn – Wysoka. Rok później zakończono inwestycję. Równolegle z budowa odcinka Kocik Młyn – Wysoka powstawał również odcinek Olszewki – Nieżychowo Cukrownia^[2].

Okres PRL[edytuj | edytuj kod]

II wojnę światową BWKD przetrwały bez większych uszczerbków. Po wojnie wznowiły działalność. Na przełomie 1948/49 roku koleje zostały znacjonalizowane i przejęte przez Polskie Koleje Państwowe^[3]. W latach pięćdziesiątych niektóre odcinki zostały zamknięte. Niechętna wobec kolei wąskotorowych polityka PKP oraz szybki rozwój transportu samochodowego z czasem prowadziły do znacznego ograniczania prawie wszystkich linii kolei wąskotorowych i BWKD również to nie ominęło. W 1989 roku pozostały czynne 162 kilometry linii, a w następnych latach likwidowano kolejne połączenia. 1 stycznia 1994 ruch kolejowy na linii Bydgosko-Wyrzyskich Kolei Dojazdowych został ostatecznie zamknięty.

Część taboru BWKD przekazano Żnińskiej Kolei Powiatowej (która wówczas była jeszcze mieniem PKP pod nazwą Żnińska Kolej Dojazdowa; trafił tam m.in. parowóz Px38 oraz lokomotywy Lyd2) oraz powstałej w 1996 Myślęcińskiej Kolei Parkowej w Bydgoszczy. Niektóre wagony zostały zezłomowane, około 70 wagonów znalazło się też pod opieką Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Pile. Większość pozostałego torowiska albo zarosła, albo została rozkradziona.

W 2000 roku Klub Modelarzy Kolejowych z Poznania, dysponujący lokomotywą parową Borsig, wysunął propozycję wznowienia kursów kolei wąskotorowej na trasie najstarszych odcinków Wyrzyskich Kolei Dojazdowych. Przejazdy kolejki udało się zorganizować w 2001. W tym samym roku powstało Towarzystwo Wyrzyska Kolejka Powiatowa z siedzibą w Białośliwiu, które podjęło działania na rzecz dalszej reaktywacji kursów kolei, włącznie z odbudowywaniem torowisk. W 2003 dwukrotnie prace te były zakłócane przez złodziei, którzy w sumie rozkradli około 370 metrów torowiska. Odbudowę ukończono w 2005. Obecnie planowana jest dalsza rozbudowa odnowionej sieci. Wyrzyskie Koleje Dojazdowe są czynne, przejazdy odbywają się na nich w letnie weekendy na trasie Białośliwie – Pobórka Wielka.

W 2017 odbudowany odcinek do Łobżenicy na odcinku Kijaszkowo – Kruszki został ponownie pozbawiony przez złodziei toru na długości 100 m^[4].

Tabor[edytuj | edytuj kod]

Dawny[edytuj | edytuj kod]

Parowozy:

? typu Q, prod. Vulcan z 1894^[3].
Pwaa3-901 (ex 7), Pwaa3-902 (ex 8) – amerykańskiego typu 460T, prod. Baldwin z 1917, układ osi 2'C (1920–1954)^[3].
dwa niemieckiego typu HF, układ osi D (1920–)^[3].
jeden prod. Schwarzkopf (1920–)^[3].
Px38-805 (ex Px4-805), prod. Fablok z 1938, układ osi D (1957–58, 1972–83)^[5]

Lokomotywy spalinowe :

Lyd2 (l30H), prod. Faur z 1973-1983, układ osi C
Wls40/50 (ld1) prod. Fablok/ZNTK Poznań z 1951 - 1975, układ osi B. Trzy sztuki

Obecny[edytuj | edytuj kod]