Białystok (stacja kolejowa)

Białystok
Obiekt zabytkowy nr rej. A-238 z 28.05.1985 i 31.01.1996
Ilustracja
Wejście główne na dworzec od strony miasta
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Miejscowość

Białystok

Lokalizacja

osiedle Młodych

Data otwarcia

1861

Poprzednie nazwy

ros. Белосток

Rodzaj

stacja węzłowa

Dane techniczne
Liczba peronów

4

Liczba krawędzi
peronowych

7

Kasy

T

Linie kolejowe
Położenie na mapie Białegostoku
Mapa konturowa Białegostoku, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Białystok”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Białystok”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Białystok”
Ziemia53°08′04″N 23°08′08″E/53,134444 23,135556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Białystok – główna i największa węzłowa stacja kolejowa w Białymstoku, w województwie podlaskim w Polsce. Dworzec kolejowy zlokalizowany jest przy ulicy Kolejowej 11 na osiedlu Młodych[1].

Według klasyfikacji PKP ma kategorię Dworca Wojewódzkiego[2].

Ruch pasażerski[edytuj | edytuj kod]

Rok Wymiana roczna Wymiana pasażerska na dobę miejsce w Polsce
2017[3] 2 370 000 6 500 37
2018[4] 2 480 000 6 800 33
2019[3] 2 660 000 7 300 35
2020[3] 1 610 000 4 400 36
2021[3] 1 790 000 4 900 41
2022[5] 6 500 51

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Jest głównym węzłem kolejowym województwa podlaskiego. Przez stację przebiega międzynarodowa linia kolejowa Warszawa – Białystok – Wilno – Petersburg, która jest częścią tzw. Rail Baltica.

Stacja posiada budynek dworcowy, kasy biletowe i biletomat, cztery zadaszone perony (hala peronowa i wiata), dwa nieczynne przejścia podziemne, wieżę wodną, dawniej także górkę rozrządową. Łączna długość torów stacji Białystok wynosi 42 km. Była największą stacją kolejową w Polsce z sygnalizacją kształtową. Ruch kolejowym na stacji prowadzony jest przez nastawnię dysponującą "Bł", w której funkcjonuje Lokalne Centrum Sterowania.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wizyta Naczelnika Państwa w Białymstoku w 1921

Budynek dworca powstał podczas budowy linii warszawsko-petersburskiej w 1861 roku. Pierwszy pociąg osobowy, przemierzający całą trasę z Warszawy do Petersburga, przyjechał do Białegostoku we wrześniu 1862 roku. Zwiększająca się liczba przewozów pod koniec XIX w. sprawiła, że dworzec rozbudowano. Podczas I wojny światowej budynek został spalony przez wycofujące się wojska rosyjskie. Po zakończeniu działań wojennych dworzec odbudowano.

Podczas II wojny światowej dworzec został zbombardowany. Nie odzyskał już dawnej świetności mimo powojennej odbudowy i późniejszych remontów.

W tutejszej parowozowni w sierpniu 1977 stacjonowały lokomotywy serii OKl27, Ol49, Ty2, Ty45 i Pt47[6].

W 1989 roku PKP rozpoczęły prace modernizacyjne dworca, które potrwały 14 lat. Odnowiony budynek dworca został oficjalnie otwarty 28 listopada 2003. Według rankingu Gazety Wyborczej z 2008 r. dworzec PKP w Białymstoku został uznany za najpiękniejszy dworzec w Polsce, na drugim miejscu był obiekt w Lublinie, a na trzecim w Częstochowie. Białostocki budynek otrzymał 71 punktów na 100 możliwych[7].

8 listopada 2010 roku na stacji doszło do poważnego wypadku kolejowego[8].

22 października 2018 PKP podpisały z Budimexem umowę na kompleksową przebudowę dworca kolejowego wraz z placem przydworcowym[9]. Na początku listopada rozpoczęły się prace budowlane, a 4 stycznia uruchomiono kontenerowy dworzec tymczasowy[10]. Dworzec po remoncie oddano do użytku 1 października 2020 roku[11].

28 lipca 2021 roku dworzec otrzymał imię Danuty Siedzikówny „Inki”[12].

Linie kolejowe[edytuj | edytuj kod]

Zniszczony dworzec w trakcie niemieckiej okupacji w 1944 po sowieckim bombardowaniu
  • 6 Zielonka – Białystok – Kuźnica Białostocka, długość: 220,2 km; otwarcie linii: 18 maja 1862 (jednotorowa linia szerokotorowa o prześwicie 1524 mm), zmiana szlaku na normalnotorowy: 1918, elektryfikacja: 23 marca 1952 – 10 września 1986[13]
  • 38 Białystok – Ełk – Korsze – Głomno, długość: 235,1 km; budowa: 1866-1872; otwarcie linii: styczeń 1873; (2-torowa na 103 km odcinku Białystok – Ełk tylko do początku 1945), odcinek do Ełku zelektryfikowana w grudniu 1990, od czerwca 2002 przewozy pasażerskie odbywają się tylko na 202 km odcinku Białystok – Korsze[14]
  • 32 Czeremcha – Białystok, długość: 76,1 km; otwarcie linii: styczeń 1874 (2-torowa tylko do zakończenia II wojny światowej), nie zelektryfikowana[15]
  • 37 Białystok – Zubki Białostockie, długość: 47,1 km; otwarcie linii: 5 grudnia 1886 (1-torowa na całej linii), nie zelektryfikowana, sezonowy ruch pasażerski na odcinku Białystok-Waliły reaktywowany 2 lipca 2016 roku[16], ruch towarowy wyłącznie na odcinku Białystok – Białystok Fabryczny, do 10 grudnia 2012 roku również na odcinku Białystok Fabryczny – Waliły.
  • 515 Białystok – Białystok Starosielce, długość: 1,915 km. Czynna w ruchu pasażerskim i towarowym.
  • 516 Białystok R7 - Białystok Starosielce, długość 1,916. Nieczynna w ruchu pasażerskim i towarowym.
  • 556 Białystok R602 – Białystok R41, linia czynna w ruchu towarowym.
  • 836 Białystok R23 – Białystok R197, Częściowo używana do jazd manewrowych w stacji, obsługi grupy torów 21-31 oraz dojazdu do punktów PKP Cargo i POLREGIO.
  • 837 Białystok R32 – Białystok R126, linia czynna w ruchu towarowym

Perony[edytuj | edytuj kod]

Na stacji Białystok znajdują się 4 perony:

  • Peron 1 (częściowo wyspowy) – czynny z jedną krawędzią
  • Peron 2 (wyspowy) – czynny z jedną krawędzią
  • Peron 3 (wyspowy) – w przebudowie
  • Peron 4 (jednokrawędziowy) – obsługuje ruch pociągów w kierunku Kuźnicy Białostockiej, Litwy (Mockava), Suwałk, Czeremchy, Walił, Warszawy (p. Czeremchę), Ełku.

Otoczenie[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu dworca kolejowego znajduje się dworzec autobusowy, urząd pocztowy, przystanki komunikacji miejskiej i regionalnej, bazar „Madro” oraz sklepy spożywcze i kioski.

Od 1995 roku do 17 kwietnia 2018 roku[17] przed budynkiem dworca stał wąskotorowy parowóz Borsig Brigadelok Tx201 (HF) o numerze fabrycznym 10312[18] wraz z wagonem na tor o szerokości 600 mm. W wagonie istniał "Bar Ciuchcia". Tabor został przewieziony i ustawiony w Prostkach.

Dojazd do dworca[edytuj | edytuj kod]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Dworzec
    Dworzec
  • Dworzec od strony peronów
    Dworzec od strony peronów
  • Wnętrze po przebudowie (2021)
    Wnętrze po przebudowie (2021)
  • Perony podczas przebudowy (2024)
    Perony podczas przebudowy (2024)
  • Wnętrze z antresolą przed przebudową
    Wnętrze z antresolą przed przebudową
  • Poczekalnia na antresoli przed przebudową
    Poczekalnia na antresoli przed przebudową
  • Widok na perony stacji Białystok
    Widok na perony stacji Białystok
  • Przejście nad torami
    Przejście nad torami
  • Tablica "Pamięci Kolejarzy Białostocczyzny"
    Tablica "Pamięci Kolejarzy Białostocczyzny"
  • Tablica, upamiętniająca podróże kolejowe Józefa Piłsudskiego do Wilna
    Tablica, upamiętniająca podróże kolejowe Józefa Piłsudskiego do Wilna
  • Sygnalizacja kształtowa na stacji.
    Sygnalizacja kształtowa na stacji.
Panorama dworca

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dworce czynne na 28.02.2021 [PDF], PKP, 28 lutego 2021 [dostęp 2021-04-11] (pol.).
  2. ↑ https://www.pkp.pl/documents/udost-stac/Wykaz-stacji-pasazerskich.pdf
  3. ↑ a b c d Urząd Transportu Kolejowego, Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).
  4. ↑ Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r. [online], Urząd Transportu Kolejowego [dostęp 2020-01-30].
  5. ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
  6. ↑ Stalowe Szlaki nr 2/2018
  7. ↑ Emilia Romaniuk, Nasz kolejowy dworzec to cudo [online], „Gazeta Wyborcza”, 21 sierpnia 2008 [dostęp 2011-01-15].
  8. ↑ Wirtualna Polska Media S.A, Białystok, 08.11.2010 r. - Największe katastrofy kolejowe w Polsce [online], wiadomosci.wp.pl, 4 marca 2012 [dostęp 2019-04-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-02].
  9. ↑ Witold Urbanowicz, PKP SA podpisały umowę na przebudowę dworca Białystok [online], Transport Publiczny [dostęp 2018-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-02].
  10. ↑ Witold Urbanowicz, Białystok: Dworzec tymczasowy otwarty. Teraz czas na remont starego budynku [online], Transport Publiczny, 4 stycznia 2019 [dostęp 2019-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-02].
  11. ↑ Dworzec w Białymstoku otwarty dla podróżnych [online], pkp.pl [dostęp 2020-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-02].
  12. ↑ Dworzec Białystok imienia Danuty Siedzikówny „Inki” [online], Wrota Podlasia [dostęp 2021-09-19] (pol.).
  13. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2009-01-22].
  14. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2009-01-22].
  15. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2009-01-22].
  16. ↑ Pociągi REGIO wracają do Walił [online], Przewozy Regionalne, 28 czerwca 2016 [dostęp 2016-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-01].
  17. ↑ 100-letnia lokomotywa odjechała sprzed dworca w Białymstoku [zdjęcia] [online], Polskie Radio Białystok [dostęp 2018-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-02].
  18. ↑ Wciaz pod para... | [online], Polskie Parowozy [dostęp 2020-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-02].
  19. ↑ Przystanek nr inw. 159 - Dworzec PKP [online], Białostocka Komunikacja Miejska [dostęp 2023-02-11] (pol.).
    Przystanek nr inw. 596 - Dworzec PKP [online], Białostocka Komunikacja Miejska [dostęp 2023-02-11] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Białystok
Linia 6 Zielonka – Kuźnica Białostocka (177,305 km)
Białystok Zielone Wzgórza
odległość: 3,017 km
odległość: 7,850 km
Linia 32 Czeremcha – Białystok (77,003 km)
Białystok Zielone Wzgórza
odległość: 3,017 km


Linia 37 Białystok – Zubki Białostockie (0,000 km)
odległość: 3,709 km


Linia 38 Białystok – Głomno (0,000 km)
odległość: 3,017 km


Linia 515 Białystok – Białystok Starosielce (0,000 km)
odległość: 1,914 km
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Białystok_(stacja_kolejowa)&oldid=73371928”