Artur Bartels
.jpg) Artur Bartels, ok. 1875 r. | |
| Imię i nazwisko | Bartels lub Barthels |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | polski |
| Dziedzina sztuki | |
Artur Bartels (także w formie: Barthels) urodzony w 13 października[1] 1818 w Wilnie, zmarły 23 grudnia 1885 w Krakowie[2] – polski satyryk, pieśniarz, rysownik.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Ludwika Bartelsa i Konstancji Zabłockiej[1], a spokrewniony miał być z ks. Leonem Radziwiłłem[3]. Wykształcenie zdobywał w Petersburgu i Paryżu[2]. Mieszkał w Rydze i Petersburgu[4]. Następnie gospodarował jako ziemianin na roli na Polesiu. W tym też czasie pisał utwory satyryczne: wiersze i piosenki (zwykle własny tekst łączył z muzyką zapożyczoną od innych, natomiast obdarzony pięknym głosem często sam je po mistrzowsku śpiewał akompaniując sobie na fortepianie)[5]. Improwizował też własne utwory na fortepian[4]. Rysował, głównie karykatury i malował sceny myśliwskie na desce. Zyskał na popularności po przeniesieniu się do Warszawy, a około 1875 r. do Krakowa. W Krakowie też parał się dziennikarstwem, m.in. pisując w latach 1878–1880 artykuły do pisma „Łowiec”, tam też zamieszczono poemat „Tydzień poleski”. Za żonę pojął Kazimierę Wańkowicz h. Lis, córkę Karola i Rozalii[1]. Zmarł w Krakowie 23 grudnia 1885. Dzieci albo nie pozostawił, albo brak o nich informacji[5]. Pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera W, rząd wschodni).
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Poezje[edytuj | edytuj kod]
- „Piosenki i satyry”, Kraków, nakładem K. Bartoszewicza, druk A. Koziańskiego; zeszyt 1 – 1888; zeszyt 2 – 1890; (Oba wydania pośmiertne i zawierające tylko teksty, bez nut. Dopiero następne wydania z nutami. Za najlepsze uchodziły: „Ciocia Salusia”, „Pana Marjanna”, „Departament niższej Sekwany”.)[6][5];
- „Goście” (farsa)[5];
- „Popas w Miłosnej” (farsa)[5];
- „Tydzień poleski, ustęp z życia myśliwskiego na Litwie.” (poemat), Kraków, nakładem autora, druk A. Koziańskiego, 1883[6][5].
Niewydana spuścizna rękopiśmienna po części pozostaje w posiadaniu rodziny jego żony – Wańkowiczów; po części zaginęła[5].
Rysunki[edytuj | edytuj kod]
- „Album wileński” (zawierający serię Kraków, nakładem K. Bartoszewicza, druk A. Koziańskiego, rysunków: „Łapigrosze”, „Pan Atanazy Skorupka”, „Pan Eugeniusz”), K. Wilczyński, 1858[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d M.J. Minakowski w Genealogia potomków Sejmu Wielkiego, biogram Artura Bartelsa.
- ↑ a b „Polski Słownik Biograficzny”, Polska Akademia Nauk, Gebethner i Wolff, Kraków, 1933, tom 1, s. 310.
- ↑ Stanisław „Cat” Mackiewicz „Dom Radziwiłłów”, wyd. Czytelnik, 1990, s. 199.
- ↑ a b Stanisław „Cat” Mackiewicz „Dom Radziwiłłów”, wyd. Czytelnik, 1990, s. 198.
- ↑ a b c d e f g h „Polski Słownik Biograficzny”, Polska Akademia Nauk, Gebethner i Wolff, Kraków, 1933, tom 1, s. 311.
- ↑ a b Karol Estreicher „Bibliografia Polska XIX stulecia. Lata 1881–1900”, Spółka Księgarzy Polskich, Kraków, tom I (A-F), 1906, s. 76.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- „Polski Słownik Biograficzny”, Polska Akademia Nauk, Gebethner i Wolff, Kraków, 1933, tom 1, s. 310–311.
- Karol Estreicher: „Bibliografia Polska XIX stulecia. Lata 1881–1900”, Spółka Księgarzy Polskich, Kraków, tom I (A-F), 1906, s. 76.
- Stanisław „Cat” Mackiewicz: „Dom Radziwiłłów”, wyd. Czytelnik, 1990, s. 198–200.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Artur Bartels – dzieła w bibliotece Polona