Andrzej Molenda
 jako kapitan WP | |
 pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | 24 kwietnia 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1912–1966 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | Pierwsza Kompania Kadrowa |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
            | |
.png){kind=small}
Andrzej Molenda, ps. „Olszewski”, „Lewar”, „Wujek” (ur. 24 kwietnia 1897 w Molendach, zm. 17 października 1966 w Warszawie) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, Gwardii Ludowej i Armii Ludowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Andrzeja i Józefy z Miśkiewiczów. W 1912 wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. W latach 1914–1917 walczył w Legionach Polskich. 6 sierpnia 1914 wymaszerował z Krakowa w składzie 4 plutonu 1 Kompanii Kadrowej. Po kryzysie przysięgowym internowany w Szczypiornie, zwolniony w 1918 był instruktorem Polskiej Organizacji Wojskowej.
W listopadzie 1918 rozpoczął służbę w Wojsku Polskim, w 1 pułku artylerii polowej w Warszawie. W 1919 brał czynny udział w walkach o Lwów. Do końca 1921 był zastępcą dowódcy baterii w 1 pułku artylerii polowej Legionów w Wilnie. 5 stycznia 1930 zakończył służbę w 7 pułku artylerii lekkiej w Częstochowie i rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. 1 listopada 1932, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, przydzielony został do Biura Ogólno-Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. Dwa lata później przeniesiony został do stacjonującego w garnizonie Stanisławów 11 pułku artylerii lekkiej. Do 1936 był oficerem sztabu w dowództwie 11 Karpackiej Dywizji Piechoty, a później wrócił do Wilna, na stanowisko dowódcy szkoły podoficerskiej. W sierpniu 1938 skierowany został do pracy w Sztabie Głównym WP. Do wybuchu II wojny światowej nie awansował, występując przez piętnaście lat w stopniu kapitana.
W kampanii wrześniowej 1939 walczył w obronie Warszawy. Do 19 września był oficerem sztabu płk. Juliana Janowskiego, dowódcy Odcinka „Warszawa-Wschód” (Praga)[1]. Ranny dostał się do niewoli niemieckiej, przebywał w obozie w Limburgu. Przeniesiony po nieudanej próbie ucieczki do obozu w Dössel był jednym z inicjatorów zbiorowej ucieczki 47 więźniów. W 1943 przedostał się do Częstochowy, gdzie nawiązał kontakt z Gwardią Ludową. Pracował w Dowództwie Głównym GL, następnie w Sztabie Głównym Armii Ludowej. W lipcu 1944 skierowany na szefa sztabu II Obwodu AL. W czasie walk w Lasach Parczewskich w lipcu 1944 ranny, ponownie dostał się do niewoli niemieckiej. Przesłuchiwany przez Gestapo, więziony w Lublinie i Radomiu, trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, następnie do Buchenwaldu (w bloku śmierci).
Po wojnie wrócił do kraju i został przyjęty do ludowego Wojska Polskiego. Wykładał na Wyższej Szkole Artylerii w Toruniu. Zmarł tragicznie 17 października 1966 w Warszawie, pochowany na cmentarzu wojskowym na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera IIB24-1-4)[2].
Awanse służbowe[edytuj | edytuj kod]
porucznik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 201 lokatą w korpusie oficerów artylerii
kapitan – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 47 lokatą w korpusie oficerów artylerii na 142 awansowanych; w 1932, mimo ukończenia WSWoj., zajmował 29 lokatę z tym samym starszeństwem
major – 5 lutego 1944 rozkazem Dowództwa Głównego Armii Ludowej[3]
pułkownik – w latach 50 lub w 1960 (w tym roku odszedł w stan spoczynku)
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy
- Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)[4]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[5]
- Krzyż Partyzancki
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy... s. 311, natomiast autor Z żałobnej karty... s. 359 podał, że był pierwszym szefem sztabu odcinka praskiego.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ E. Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, s. 186.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 20.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1923.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
- Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
- Z żałobnej karty. Płk dypl. Andrzej Molenda „Lewar” 1897–1966, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4(40), Warszawa 1966.
- Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1985, wyd. V, ISBN 83-11-07109-8.