Adam Dziewoński
 | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | 1 marca 2016 |
| Profesor | |
| Specjalność: geofizyka, sejsmologia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | 1964 – geologia |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status | członek zagraniczny |
| Doktor honoris causa Akademia Górniczo-Hutnicza – 1999 | |
| Praca naukowa | |
| Instytut | |
| Stanowisko | asystent |
| Okres zatrudn. | 1960–1965 |
| Uczelnia | Harvard University |
| Stanowisko | profesor |
| Okres zatrudn. | od 1972 |
Adam Marian Dziewoński (ur. 15 listopada 1936 we Lwowie, zm. 1 marca 2016[1]) – polski geolog, geofizyk i sejsmolog pracujący w Stanach Zjednoczonych, profesor Harvard University, członek zagraniczny Polskiej Akademii Nauk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1954 ukończył III LO we Wrocławiu[2]. W 1960 skończył studia fizyczne o specjalności geofizyka na ówczesnym Wydziale Matematyki i Fizyki na Uniwersytecie Warszawskim.
Po studiach pracował w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, a jednocześnie przygotowywał rozprawę doktorską pod kierunkiem jednego z twórców geofizyki w Akademii Górniczo-Hutniczej, profesora Henryka Orkisza. Pracę doktorską zatytułowaną Zagadnienie odbić wielokrotnych w problematyce sejsmogramów syntetycznych obronił w 1965 na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym AGH w Krakowie. W tym samym roku wyjechał na stałe do Stanów Zjednoczonych.
Od 1972 profesor Uniwersytetu Harvarda w Cambridge.
Autor wielu prac i publikacji z dziedziny geofizyki.
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
Laureat wielu nagród i wyróżnień. W 1998 razem z Donem Andersonem otrzymał Nagrodę Crafoorda za badania struktury i procesów zachodzących we wnętrzu Ziemi.
Badania sejsmologiczne[edytuj | edytuj kod]
Adam Dziewoński zajmował się analizowaniem trzęsień ziemi. Prowadził badania sejsmologiczne. Wspólnie z Donem Andersonem, rozwinęli ogólnie akceptowany model opisujący budowę wnętrza Ziemi. Rozwinął globalną tomografię sejsmiczną co pozwoliło na określenie niektórych prądów konwekcyjnych w płaszczu Ziemi powodujących ruchy kontynentów, wulkanizm i trzęsienia ziemi. Adam M. Dziewoński był pionierem obecnego podejścia do własności i sposobu rozchodzenia się fal sejsmicznych we wnętrzu Ziemi. Poprzez szczegółowe badanie wielkiego trzęsienia Ziemi, mającego miejsce na Alasce w 27 marca 1964 roku, Dziewoński wraz ze współpracownikami zdołał opracować obraz wnętrza Ziemi. Dzięki niemu wiadomo, że jądro Ziemi nie jest jednolite, ale składa się z jądra stałego wewnętrznego, zbudowanego głównie z żelaza i niklu, które jest otoczone płynnym jądrem zewnętrznym. Fale sejsmiczne przechodzące przez jądro Ziemi zmieniają swój kierunek – są anizotropowe. Według Dziewońskiego jest to spowodowane prądami konwekcyjnymi płynącymi w kierunkach określonych orientacją kryształów metalicznego żelaza rozmieszczonych w stałym jądrze wewnętrznym.
Ostatnio zespół współpracowników Adama Dziewońskiego zaobserwował, że jądro wewnętrzne obraca się o nieco szybciej (ok. 2-3 stopnie) niż powierzchnia (płaszcz) Ziemi. Prawdopodobnie odpowiada za to mechanizm, dzięki któremu Ziemia ma naturalne bieguny magnetyczne.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Odszedł Profesor Adam Marian Dziewoński wybitny naukowiec i wielki człowiek. aktualnosci.pan.pl. [dostęp 2016-03-04]. (pol.).
- ↑ Księga Pamiątkowa Jubileuszu 50-lecia III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu; zespół redakcyjny: I. Barycka, A. Kosmulska, A. Lewańska, M. Bednarek; wydane przez Komitet Organizacyjny Jubileuszu 50-lecia III LO; skład i łamanie: RAG Studio DTP, Wrocław 1996. Strony 99 i 202. ISBN 83-906581-5-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Prof. dr czł. PAN Adam Marian Dziewoński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2014-01-26].[martwy link]
- Adam Dziewoński. scholar.google.pl. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).