Kruishoutem

**Kruishoutem**
Deelgemeente in België
	; (details)
	;
Situering
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Gemeente	Kruisem
Fusie	2019
Coördinaten	50° 54′ NB, 3° 32′ OL
Algemeen
Oppervlakte	27,25 km²
Inwoners ; (1/1/2020)	5.373 ; (197 inw./km²)
Overig
Postcode	9770
Netnummer	09
NIS-code	45068 (45017)(A)
Detailkaart
	;
Portaal	België

Kruishoutem is een dorp en voormalige gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De gemeente, die naast de hoofdkern nog uit Lozer, Nokere en Wannegem-Lede bestond, telde in 2018 ruim 8000 inwoners. Op 1 januari 2019 ging Kruishoutem als deelgemeente op in de nieuwe fusiegemeente Kruisem. Kruishoutem ligt tussen Deinze en Oudenaarde en de inwoners worden Kruishoutemnaars genoemd.

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

De voormalige fusiegemeente Kruishoutem ontstaan in 1977 bestond naast Kruishoutem zelf en het gehucht Marolle nog uit de deelgemeenten Lozer, Nokere en Wannegem-Lede. Wannegem-Lede zelf bestaat uit het dorp Wannegem in het westen en het dorp Lede in het oosten.

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS code voor 2019
1	Kruishoutem	27,25	5.373	197	45017A
2	Lozer	7,19	1.304	181	45017B
3	Wannegem-Lede	5,86	698	119	45017C
4	Nokere	6,97	776	111	45017D

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Kruishoutem ligt op de grens van Zandig Vlaanderen en Zandlemig Vlaanderen. De hoogte varieert van 11 meter tot 70 meter in het zuiden. Kruishoutem ligt in het gebied tussen Leie en Schelde.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De oudste vondsten in het gebied zijn van de Klokbekercultuur. Ook werden sporen van een Gallo-Romeinse vicus aangetroffen, met bronzen votiefbeeldjes, munten, aardewerk en sieraden (1e-3e eeuw). Uit de 5e eeuw stamt een Germaanse nederzetting en ook van het tijdvak van de Merovingen werden een tweetal bewoningskernen aangetroffen. Verder werd een middeleeuws grafveld gevonden (7e-15e eeuw).

In 847 werd Kruishoutem voor het eerst schriftelijk vermeld, als villa dominica Hultheim. Het behoorde toe aan de Sint-Amandsabdij. De naam komt van hulta (bos) en -heim. In 1227 werd de huidige naam voor het eerst opgetekend, als Sancte Crucis Houthem, wat vermoedelijk betrekking had op de verwerving van een reliek van het Heilig Kruis, teruggebracht van de Tweede Kruistocht. De naam Kruishoutem werd overigens pas in 1817 officieel.

Economisch was Kruishoutem vooral een landbouwdorp, waarbij het houden van legkippen een belangrijke activiteit was. Verder was er enige linnennijverheid en begin 20e eeuw werd geleidelijk op tuinbouw overgeschakeld. Vanaf 1981 werd een groot bedrijventerrein ontwikkeld langs de E17.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Kruisem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De huidige neogotische Sint-Eligiuskerk werd voltooid in 1855 naar een ontwerp van architect Croquison. Hij kwam er in de plaats van de romaanse kerk die in 1463 werd vergroot met een gotisch koor. Eind 16e eeuw kwam er de teruggebouwde kruisingstoren. De kerk bevat onder meer een orgel uit 1754 van Pieter Van Peteghem.^[1]
Uitkijktoren op de Kruishoutemberg met uitzicht op het Leiedal.
Tal van historische hoeven.
Sint-Gabriëlkerk (Marolle)^[2]

Kastelen[bewerken | brontekst bewerken]

Musea[bewerken | brontekst bewerken]

Europees Cartoon Centrum
Schoenenmuseum SONS

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische ontwikkeling voor de fusie van 1977[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de gemeente Kruishoutem, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977 tot de nieuwe fusie op 1 januari 2019.

Bron: NIS – Opm.: 1831 tot en met 1981: volkstellingen; 1990 en later: inwonertal op 1 januari
Opmerking: Tot en met 1970 zijn de cijfers exclusief het gehucht Lozer dat deel was van de gemeente Huise

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

Kruishoutem staat vooral bekend als eigemeente. Jaarlijks tijdens het paasweekend zijn er de "Gulden Eifeesten". Naast de verkiezingen van Eierboer en Eikoningin is er een eierworp vanuit de kerktoren. Sinds 1954 bepaalt de eierprijzencommissie elke dinsdagvoormiddag de Belgische eierprijzen tijdens een overleg op het gemeentehuis in Kruishoutem, met vertegenwoordigers van producenten en handelaars. De Commissie wordt voorgezeten door een vertegenwoordiger van de gemeente Kruisem.^[5]^[6]

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Kruishoutem lag in het kieskanton Kruishoutem in het provinciedistrict Oudenaarde, het kiesarrondissement Aalst-Oudenaarde en de kieskring Oost-Vlaanderen.

Kruishoutem		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen	Oost-Vlaanderen	Oudenaarde			Zwalm
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Oost-Vlaanderen				Aalst-Oudenaarde	Oudenaarde	Kruishoutem	Kruishoutem
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

1800 - 1813: Jan Emanuel Van Themsche
1813 - 1825: Charles-Aimé van der Meere de Cruyshauthem
1825 - 1830: Pieter Jozef Van Brabandt
1830 - 1833: Bernard Franciscus Biebuyck
1833 - 1848: Frederik Joseph Dhondt
1848 - 1878: Théodore Van der Donckt
1879 - 1884: Julien Vander Looven
1884 - 1893: Amedée Julien Van Brabandt
1893 - 1896: Honoré De Sloovere
1896 - 1926: Marcellin Goeminne
1926 - 1935: Aimé Ducatillon
1935 - 1946: Charles D'Huyvetter
1942 - 1944: Oscar Bekaert
1947 - 1976: Amedee Vergaert
1977 - 2009: Paul Tant
2009 - 2019: Joop Verzele

Gemeentebestuur 2013-2018[bewerken | brontekst bewerken]

Zetelverdeling gemeenteraad 2013-2018

2

15

2

2 15 2

De 19 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Open Vld: 2

■ CD&V: 15

■ N-VA: 2

Burgemeester was Joop Verzele van de CD&V. Deze partij had de meerderheid met 15 op 19 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2012[bewerken | brontekst bewerken]

Partij		10-10-1976^[7]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[8]		14-10-2012^[9]
Stemmen / Zetels		%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19
	SP¹ / GBK^A / sp.a²	8,77¹	1	31,88^A	6	31,78^A	5	8,91¹	1	-		6,13²	0	-
	PVV¹ / GBK^A / VLD² / Open Vld³	28,34¹	5					19,42²	3	30,22²	6	25,42²	5	16,31³	2
	OK¹ / GBK^A / N-VA²	9,24¹	1					-		-		-		12,68²	2
	CVP¹ / CD&V²	53,66¹	12	68,12¹	13	68,22¹	14	71,67¹	15	64,65¹	13	60,42²	14	68,44²	15
	Vlaams Blok¹ / Vlaams Belang²	-		-		-		-		5,13¹	0	8,03²	0	2,57²	0
Totaal stemmen		5191		5273		5423		5574		5812		6131		6073
Opkomst %						97,92		96,15		95,91		96,35		95,07
Blanco en ongeldig %		1,98		3,17		3,39		3,3		2,7		2,09		2,75

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes gedrukt. De grootste partij staat in kleur.
Zie voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en later de fusiegemeente Kruisem.

Bekende restaurants[bewerken | brontekst bewerken]

Het Hof van Cleve, driesterrenrestaurant met als kok Peter Goossens

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Het recreatiegebied de Kerkakkers, gelegen in het centrum van Kruishoutem, bezit terreinen voor verschillende sporten. Een aantal voetbalterreinen worden er gebruikt door voetbalclub KVC Nokere-Kruishoutem. Verschillende outdoor en indoor tennisvelden worden bespeeld door tennisclub TC Sportec en er is een beachvolleybalveld en een Finse piste. Verder grenzen de lokalen van de scouts Inch Allah Kruishoutem ook aan de Kerkakkers. Het recreatiegebied werd in 2009 gerenoveerd en geëgaliseerd door de gemeente.

Bekende inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

Mgr Henry Gabriëls, geboren in Wannegem-Lede 6 Oktober 1838, professor en rector van St Joseph's Seminary in Troy, New York^[10]; daarna bisschop van Ogdensburg, New York, tot aan zijn dood op 23 April 1921^[11]
Adolf Daens, onderpastoor in Kruishoutem van 1878 tot 1879, Belgisch politicus.
Marc de Bel, jeugdauteur.
Karel Verleyen, jeugdauteur.
Paul Tant, voormalig burgemeester (1977 tot 2009) en van 1993 tot 1999 fractieleider in de kamer voor de CD&V.
Peter Goossens, chef-kok van het driesterrenrestaurant Hof van Cleve.
Robrecht Bothuyne, schepen sinds 2007 en Vlaams volksvertegenwoordiger voor CD&V sinds 2009.
Thorgan Hazard, voetballer^[12]^[13]

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Lozer, Marolle, Nokere, Olsene, Wannegem, Waregem.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Parochiekerk Sint-Eligius. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 28 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
↑ Sint-Gabriëlkerk. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 30 mei 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
↑ Kasteel van Kruishoutem. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 28 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
↑ Kasteeldomein van Herlegem. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 28 maart 2022.
↑ Eierprijzen, Gemeente Kruisem
↑ Historiek, Gemeente Kruisem
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 16 juni 2019.
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012
↑ Gabriels, Henry, 1838-1921. (1905), Historical sketch of St. Joseph's provincial seminary, Troy, N.Y.. United States Catholic historical Society.
↑ ""Bishop Henry Gabriels Dies at 83". The New York Times. 24 April 1921.", 24 april 1921.
↑ Thorgan hazard wordt kasteelheer of toch bijna. www.hln.be. Gearchiveerd op 15 maart 2022. Geraadpleegd op 9 maart 2022.
↑ Thorgan hazard wordt kasteelheer of toch bijna. www.hln.be. Gearchiveerd op 15 maart 2022. Geraadpleegd op 9 maart 2022.

Zie de categorie Kruishoutem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Parochiekerk Sint-Eligius. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 28 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.

[2] Sint-Gabriëlkerk. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 30 mei 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.

[3] Kasteel van Kruishoutem. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 28 maart 2022. Geraadpleegd op 28 maart 2022.

[4] Kasteeldomein van Herlegem. inventaris.onroerenderfgoed.be. Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 28 maart 2022.

[5] Eierprijzen, Gemeente Kruisem

[6] Historiek, Gemeente Kruisem

[7] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.

[8] Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Gearchiveerd op 5 september 2023. Geraadpleegd op 16 juni 2019.

[9] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[10] Gabriels, Henry, 1838-1921. (1905), Historical sketch of St. Joseph's provincial seminary, Troy, N.Y.. United States Catholic historical Society.

[11] ""Bishop Henry Gabriels Dies at 83". The New York Times. 24 April 1921.", 24 april 1921.

[12] Thorgan hazard wordt kasteelheer of toch bijna. www.hln.be. Gearchiveerd op 15 maart 2022. Geraadpleegd op 9 maart 2022.

[13] Thorgan hazard wordt kasteelheer of toch bijna. www.hln.be. Gearchiveerd op 15 maart 2022. Geraadpleegd op 9 maart 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]