Kieskanton

Een kieskanton is in België een groep van gemeenten waarbinnen de verkiezingen georganiseerd worden door het kantonhoofdbureau. Een kantonhoofdbureau wordt voorgezeten door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg of door de vrederechter. Er zijn anno 2019 in totaal 210 kieskantons, waarvan 103 in het Vlaams Gewest, 8 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en 99 in het Waals Gewest. Elke gemeente behoort tot één kieskanton, elk kieskanton behoort tot één administratief arrondissement. De kieskantons worden gebruikt voor alle bovengemeentelijke verkiezingen.

Vóór de verkiezingen van 2014 was het kieskanton het meest gedetailleerde niveau waarvan officiële verkiezingsresultaten beschikbaar waren. Sindsdien zijn deze ook op het gemeentelijk niveau officieel beschikbaar, en heeft het kieskanton voor het ruime publiek weinig nut meer.

Oorsprong[bewerken | brontekst bewerken]

Vóór de invoering van algemeen stemrecht in 1893 vonden parlementsverkiezingen plaats in de hoofdplaats van een administratief arrondissement (dat als kieskring diende). Er waren immers niet veel kiezers, dus was er geen behoefte aan meerdere stembureaus. Met het artikel 137 van het nieuwe Kieswetboek van 1894 werden de "kieskantons" opgericht op basis van de gerechtelijke kantons. De indeling in kieskantons was licht anders aangezien sommige gerechtelijke kantons de grenzen van administratieve arrondissementen overschreden. Oorspronkelijk (1894) behoorde elke gemeente tot het kieskanton met dezelfde hoofdplaats (naam) als het gerechtelijk kanton waar het bij hoorde. Enige uitzonderingen waren gemeenten waarvan de hoofdplaats van het gerechtelijk kanton in een ander administratief arrondissement lag dan de gemeente zelf. In die gevallen werd de gemeente toegevoegd aan een ander kieskanton van hetzelfde administratief arrondissement.

Bij de hertekening van de gerechtelijke kantons met het Gerechtelijk Wetboek 1967 (inwerkingtreding 1970) ging die link tussen beide soorten kantons verloren: vele kieskantons komen overeen met afgeschafte gerechtelijke kantons.

Bij de gemeentefusies van 1976 werden de kieskantons hertekend zodat elke nieuwe gemeente tot één kieskanton hoorde. Uitzondering hierop was Halle-Vilvoorde waar dit pas in 1994 gebeurde naar aanleiding van de oprichting van de Provincie Vlaams-Brabant op 1 januari 1995. Sommige gemeenten in Halle-Vilvoorde behoorden in de periode 1976-1994 tot verschillende kieskantons, in een aantal gevallen zelfs tot een kieskanton bestaande uit gemeenten van zowel Halle-Vilvoorde als het Arrondissement Brussel-Hoofdstad : tot dan bleef elke deelgemeente behoren tot het kieskanton van voor 1976.

In 2003 werd de hoofdplaats van het kieskanton Oosterzele vervangen door Merelbeke. In 2014 werd in de kieskring Vlaams-Brabant het kanton Sint-Genesius-Rode opgericht. In 2017 werden in de kieskring Henegouwen de kantons Anderlues (afgesplitst van kanton Binche) en Pont-à-Celles (afgesplitst van kanton Seneffe) opgericht en ging de gemeente Estinnes over van kanton Merbes-le-Château naar kanton Binche. In 2019 veranderden enkele kantons in Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg van naam als gevolg van gemeentelijke fusies. Tevens door een gemeentefusie fuseerden in dat jaar de kantons Zomergem en Waarschoot tot kanton Lievegem. In 2023 werden enkele kantons in West-Vlaanderen hertekend. In 2025 zullen, wederom door gemeentelijke herindelingen, een aantal kantons in Oost-Vlaanderen en Limburg van naam en hoofdplaats veranderen en de kantons Tongeren en Borgloon fuseren tot kanton Tongeren-Borgloon.

De gerechtelijke kantons vormden tot de Eerste Wereldoorlog de kieskringen voor de provincieraadsverkiezingen, maar met de provinciekieswet van 1921 werden provinciedistricten ingevoerd en de gerechtelijke kantons vervangen door de kieskantons zoals opgericht door het Kieswetboek.

Anno 1921 waren er 222 gerechtelijke kantons. Tegenwoordig zijn er 187 gerechtelijke kantons, waarvan de grenzen dus niet altijd samenvallen met de huidige 210 kieskantons.

Lijst met kieskantons[bewerken | brontekst bewerken]

Antwerpen[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Antwerpen zijn er 17 kieskantons.

Vlaams-Brabant[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Vlaams-Brabant zijn er 15 kieskantons.

Limburg[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Limburg zijn er 15 kieskantons.

Oost-Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Oost-Vlaanderen zijn er 31 kieskantons.

West-Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie West-Vlaanderen zijn er 23 kieskantons.

Brussel-Hoofdstad[bewerken | brontekst bewerken]

In het arrondissement Brussel-Hoofdstad (gelijk aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) zijn er 8 kieskantons.

Henegouwen[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Henegouwen zijn er 34 kieskantons.

Namen[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Namen zijn er 14 kieskantons.

Waals-Brabant[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Waals-Brabant zijn er 5 kieskantons.

Luik[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Luik zijn er 26 kieskantons.

Luxemburg[bewerken | brontekst bewerken]

In de provincie Luxemburg zijn er 20 kieskantons.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kieskanton&oldid=67071681"