Beton

Beton (frans. beton va lot. bitumon— togʻ smolasi)—boglovchi modda (mas, sement), suv, toʻldirgichlar (mas, shagal, qum), ayrim hollarda qoʻshilmalar qoʻshib tayyorlanadigan qorishmaning zichlashib qotishi natijasida hosil boʻladigan qurilish material i. Qadimda B.dan gumbaz, qubbalar, ravoqlar, katta inshootlar qurishda ishlatishgan. Bunda boglovchi material sifatida loy, gips, ohak, asfaltdan foydalanishgan. B. texnologiyasining takomillashuvi sement ishlab chiqarilishi bilan bogʻliq. 19-asrda temirbetonning ixtiro qilinishi B.ning keng tarqalishiga olib keldi. Hajmiy massasiga (kgGʻm3 larda hisoblanadi) koʻra, B.ning juda ogir (2500 dan yuqori), ogʻir (1800 dan 2500 gacha,) yengil (500 dan 800 gacha) va alohida yengil (500 dan past); boglovchi moddaning turiga koʻra, sementli, silikatli, gipeli, asfaltbetonlar, polimerbetonlar va boshqa xillarga; vazifasiga kura, oddiy (sanoat, fuqaro qurilishi uchun ishlatiladigan), gidrotexnika, yoʻl qurilishi, issiqlik izolyatsiyasi, manzarali ishlarga, maxsus ishlarga (kimyoviy turgun, olovbardosh, yadro nurlanishlaridan himoya qmlish va boshqa uchun) moʻljallangan xillari bor. B.ning asosiy sifat koʻrsatkichi siqilishga mustahkamligi hisoblanadi va shu xususiyati bilan uning markalari belgilanadi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Beton 4000 yildan oshiq vaqt maʼlum (Qadimgi Mesopotamiya), ayniqsa Qadimgi Rimda keng qoʻllaniladi . Italiya — tarkibiy qismlarga osonlik bilan kiradigan vulkanik mamlakat, betondan tayyorlangan puzolan va lava ezilgan toshlar. Rimliklar jamoat binolari va inshootlarini, jumladan, Pantheonni qurish uchun betondan foydalangan, uning qubbasi hali dunyoda beton boʻlmagan betondan qurilgan. Shu bilan birga, davlatning sharqiy qismida bu texnologiya tarqalmagan, qurilishda anʼanaviy ravishda tosh ishlatilgan, keyin esa arzon plitalar — bir xil gʻisht.

Tufayli Gʻarb Rim imperiyasining pasayishiga, monumental binolar va inshootlarni keng koʻlamli qurilish ishlab chiqarish texnologiyasi yoʻqolishi olib keldi hunarmandchiligi va ilm-fan umumiy degradatsiyasi bilan birgalikda beton notoʻgʻri foydalanish, hech narsa keldi. erta Oʻrta asr faqat yirik meʼmoriy ob’ektlar toshdan qurilgan cherkovlar, edi.

tsement bogʻlovchi zamonaviy beton 1844 (I. Jonson) buyon maʼlum qilindi. Portlend Yusuf Aspdin tomonidan 1824 yilda uchun patent oldi; a „Roman tsement“ uchun patent 1796, Jeyms Parker edi.

beton ishlab chiqarishda dunyo rahbarlari Xitoy (2006 yilda 430 million m³) bor va Amerika Qoʻshma Shtatlari (2005 yilda 345 million m³ va 2008-yilda 270 million m³) Rossiyada 2008-yilda 52 million m³ ishlab chiqarildi.

Ishlab chiqarilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sementbeton sement, qum, shagʻal, suv (ularning nisbati sement markalari, namlik, qum va shagʻal bilan bogʻliq), shuningdek, qoʻshimcha moddalar oz miqdorda (plastifiyan, suv savar va shunga oʻxshash. D.) aralashtirish bilan ishlab chiqarilmoqda. Sement va suv beton ishlab chiqarishda asosiy qismdir. Misol uchun,400-200 beton markalari ishlab chiqarish uchun nisbati tsement qoʻllash: 3: 5: 0.5. amaliy sement sinfdan 500, agar bu erda (B / C "" koʻrsatilgan ", " suv-tsement nisbati ", " suv-tsement moduli) anʼanaviy aniq sinfdan 350. suv va sement nisbati tomonidan olingan nisbati — beton muhim xususiyati. Bu nisbat Beton kuchiga bogʻliq: aniq kuchliroq, W / C nisbati kam. Nazariy sement Vt etarli suv / C = 0,2; W / C ishlatiladi amalda shuning uchun = 0.3-0.5 nisbat, bu aniq juda past egiluvchanlik. Beton ishlab chiqarishda eng keng yol qoʻyiladigan xato suvni koʻp qoʻshishdir. Albatta bu betonning tezligini oshiradi lekin chidamliligini pasaytiradi. Shuning uchun suv va sement nisbatini aniq hisoblash juda muhim. Bu hisoblashlar semntning markasiga qarab jadvaldan olinadi.

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

GOST 25192-2012, GOST koʻra 7473-2010 (avval 7473-94) betonlar turlari bogʻlovchi turi, agregatlari tarkibi va qattiqlashishi sharoitiga qarab ishlab chiqariladi:

Turlariga koʻra oddiy betonlar(sanoat va fuqaro binolari uchun)-gidrotexnik, yoʻl uchun, issiqlik izolyatsiyasi, manzaralar va maxsus maqsadlar (Yadroviy radiatsiya va chidamli kimyoviy, chidamli issiqlik, tovush yutuvchi hokazo qarshi himoya qilish uchun). Birlashtiruvchi turlarga koʻra tsement, silikat, gips, shlak-ishqoriy, asfalt, plastobeton (polimer aniq) va boshqalar. Agregatlar turiga koʻra, beton qatlamlar, kovak beton yoki maxsus agregatlarga ajratiladi. Strukturada zich, kovakli, uyali yoki katta-kovakli strukturaning betoni ajralib turadi. Qattiqlashuv sharoitida beton tabiiy sharoitlarda qattiqlashiladi; atmosfera bosimida issiqlik va namlikni qayta ishlov berish sharoitida; atmosfera bosimidan yuqoriroq bosimda issiqlik va namlikni qayta ishlov berish sharoitlarida (avtoklavning qattiqlashishi). GOST 25192-2012 klassifikatsiyasiga qoʻshimcha ravishda quyidagi tasnif qoʻllaniladi.

Tovar miqdori boʻyicha betona quyidagicha boʻlinadi:

• Oʻta ogʻir (2500 kg / m³ dan yuqori zichligi) — barit, magnetit, limonit;
• Ogʻir (zichlik 2200-2500 kg / m³);
• Yengillatilgan (1800-2200 kg / m³ zichligi);
• Yengil (500-1800 kg / m³ zichligi) — keramzibeton, penobeton, gazbeton, pemzobeton, arbolit, vermikulit, perlit;

ayniqsa, engil (500 kg / m³ dan kam zichlik).

• Birlashtiruvchi va agregatlar tarkibiga koʻra, konkretlar quyidagilarga boʻlinadi:
• Yupqa (yopishqoq modda miqdori kamligi va qoʻpol agregatlarning koʻpayishi);
• Qalin (biriktiruvchilarning miqdori koʻpaygan va kam miqdordagi qoʻpol agregatlar tarkibida);
• Tovar (standart retsept boʻyicha agregatlar va majburiy materiallarning nisbati)

Beton tarkibini tanlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Beton aralashmasining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri qumdir. Betonni tayyorlash uchun oʻrta qumdan tabiiy qumni ishlatish yaxshiroqdir. Qumning kattaligi va uning katta agregati bilan aloqasi (ogʻir betonda kesilgan tosh yoki shagʻal, oʻpkada kengaytirilgan loy) betonning tarkibida sementning harakatlanishi va miqdori taʼsir koʻrsatadi. Qumning miqdori qanchalik koʻp boʻlsa, minerallar miqdori va suv miqdori koʻpayadi. Tabiiy qumni qoʻllashda eng muhim cheklov — bu qum tarkibidagi loydan yoki loy zarralaridan foydalanishni cheklashdir. Betonning kichik (gil) zarralarining kuchi juda taʼsir qiladi. Hatto ularning oz miqdori ham betonning kuchini sezilarli darajada pasayishiga olib keladi. Shuning uchun loy zarralari boʻlmagan tabiiy qum boʻlmasa, mavjud boʻlgan qum quyidagi usullar bilan yaxshilanadi (boyitiladi): qumni yuvish; qumni suv oqimidagi fraktsiyalarga ajratish; kerakli fraksiyani qumdan ajratish; Ish joyida mavjud boʻlgan, yuqori sifatli qum bilan aralashtirilgan qum.

Boyitish va tayyorlashdan soʻng, qum, standart tekshirish maydoni deb ataladigan shartlarga muvofiq boʻlishi kerak. Qumni turli xil teshiklari boʻlgan elekkalar orqali ajratib olish bilan aniqlangan don tarkibiga mos keladigan shaklda koʻrsatilgan joyga mos kelishi kerak. Qumni zarracha oʻlchamlari bilan soyabon maydoni boʻlgan va boʻlmagan holda, faqat 150 gradusli va pastki betonlar uchun ishlatish mumkin.

Quyish. Zichlashtirish. Qotish.[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tayyorlash va qadoqlashdan keyin beton aralashmasi imkon qadar tezroq boʻlishi kerak. Siqilish jarayonida havo choʻntaklarida havo yoʻqotiladi, shuningdek betonning qattiq fraktsiyalari bilan yanada yaqinroq aloqa qilish uchun sement suti qayta tarqatiladi. Bu esa, tayyor betonning kuchini oshiradi. Vibratsiyali siqish uchun ishlatiladi. Monolit inshootda vibrokompressiyadan foydalanib, blok-vibropresslarda qoʻlda ishlatiladigan vibratorlar qoʻllaniladi. Oʻrnatish harorati +5 ° C dan +30 ° C gacha.

Ekspluatatsion xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Siqishga chidamlilik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosiy koʻrsatkich — beton — bosim kuchi bilan tavsiflanadi. Bu beton sinfini oʻrnatadi.

Beton sinfi B — MPa bir kub kuchi, 0.95 kafolatlangan xavfsizlik (ishonch koeffitsienti) bilan olingan. Bu xususiyat oʻrnatilgan sinf 100 hollarda chiqib kamida 95 beradi va faqat besh hollarda, siz uni muvaffaqaiyatsizligini kutishingiz mumkin, degan maʼnoni anglatadi.

SNP 2.03.01-84 „beton va beton konstruktsiyalari“, sinf belgilangan Lotin harfi „B“ va Megapaskal qarshilik bosim (MPa) koʻrsatgan raqamlar koʻra. Misol uchun, belgi B25, bu sinfda beton 25 MPa bardosh bosim 95 % ni tashkil qildi standart kub (150 × 150 × 150 mm), degan maʼnoni anglatadi. Hisob-kitoblarga ishlatiladigan Class B25 aniq bosim kuchi normativ qarshilik Rbn uchun hisobga olinishi kerak kuchi va omillar, masalan, hisob-kitob uchun 18,5 MPa boʻlib, hisoblangan qarshilik Rb — 14,5 MPa.

beton yoshi, bosim kuchi va zamonaviy imkoni yuk tuzilishi dizayn yuklarni vaqti, qurilish usuli, beton qotish sharoitlari asosida dizayn tayinlanadi aksiyel qisish uning sinfiga tegishli. Ushbu maʼlumotlar yoʻq boʻlganda, aniq sinf 28 kunlik yoshda oʻrnatiladi.

Biridan sinflar dan, belgilangan belgilari sifatida beton mustahkamligi, kg / cm² siqilish kuch anglatishni, 50 dan 1000 Lotin „M“ harfi va raqamlari bilan belgilanadi. GOST 26633-91 "Yuqori va nozik taneli betonlar. Texnik xususiyatlari "13,5 % aniq kuchi oʻzgarish bir koeffitsient bilan marka va sinflar orasidagi quyidagi jadval belgilab olinadi:

Layoqatligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

[GOST 7473-2010 "Beton aralashmalari. Texnik shartlar "(" P "harfi bilan belgilanadi), betonni ajratib turadi:Super qattiq (50 soniyadan ortiq qattiqlik);Qattiq (qattiqlik 5 dan 50 soniya);Koʻchiriladigan (qattiqlik 4 soniyadan kamroq, konusning qorasi bilan boʻlinadi).GOST beton aralashmalari uchun moslashuvchanligi boʻyicha quyidagi belgilarni belgilaydi:

Boshqa muhim koʻrsatkichlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

• Egilishga chidamlilik.
• Sovuqqa chidamliligi — „F“ lotin harfida va 50-1000 raqamlar bilan ifodalanadi, yaʼni betonga chidamli muzlatuvchi eritish davrlarini bildiradi.
• Suvga chidamlilik „V“ lotin harfidan va 2 dan 20 gacha boʻlgan raqamlar bilan ifodalanadi, bu markaning namunaviy tsilindri tomonidan saqlanadigan suv bosimini bildiradi.
• Sovuqqa chidamliligi va suv oʻtkazuvchanligi uchun betonning sinovdan oʻtkazilishi iqlimli xonalarni qoʻllaydi.

Betonni saqlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Betonning suv oʻtkazmaydigan himoyasi birinchi va ikkinchi darajali boʻlinadi. Asosiy tarkibga strukturaning strukturaviy materialining sızdırmazlığını taʼminlovchi choralar kiradi. Ekologik toza taʼsirning toʻgʻridan-toʻgʻri taʼsiridan suv oʻtkazmaydigan materiallar (membranalar) bilan jihozlangan qoʻshimcha qoplama sirtlari.

Asosiy himoya choralari tajovuzkor muhitda korroziyaga qarshi chidamliligi oshib, shuningdek, betonning past oʻtkazuvchanligini taʼminlaydigan materiallardan foydalanishni nazarda tutadi. asosiy himoya tomonidan chora-tadbirlar qisqa yorilish, uning oʻtkazmaslikni inobatga beton himoya qatlamining qalinligi maqsadi kategoriyalar qarshilik va yuk birikmalar maksimal ruxsat xafa qilma kengligi eʼtiborga yorilish tayinlash va aniqlash, tanlash, shuningdek, savol oqilona geometrik shakllar va qurilish shakllarini oʻz ichiga oladi. Bundan tashqari, asosiy muhofaza integral kapillyar materiallardan foydalanishga bogʻliq — suv oʻtkazuvchanligi qurilish aralashmalari bilan suv oʻtkazmasligi. Qachon bu xususda aniq tuzilishi va suv qarshilik, sovuq qarshilik, bosim kuchi va korozyon qarshilik umr ortishi.

Ikkinchi darajali muhofaza qilish vazifasi agressiv muhit va beton bilan aloqa qilish imkoniyatini oldini olish yoki cheklashdir. oʻrta himoya lmas poklaydigan İmpregnasyon, ingichka-kino qoplamalar, oʻz-oʻzini tekislash Qavatlar va juda toʻlib qoplamalar sifatida foydalanish. Odatda, epoksi, poliuretan va poliester komponentlari polimer kompozisyonlarının ishlab chiqarishda bir majburiy sifatida ishlatiladi. Beton tayanchni himoya qilish mexanizmi sirt qatlamini mustahkamlash va sirtni yopishdir.

kimyo va galvanik korozyon aniq muammoning himoya adashgan qochqinning oqimlari agressiv kimyoviy taʼsir bilan birga temir yoʻl muassasalari, uchun, ayniqsa, dolzarbdir.

Qishda betonni isitish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qish oylarida beton inshootlarning kuchi past harorat tufayli tahdid qilinadigan betonning aniq yoʻqligi aniqlandi. Shuning uchun betonning isitilishi kerak.

Beton isitishning asosiy va qoʻshimcha usullari. Ular orasida:

• Tel bilan simli. Zoʻr xona iliqligini taʼminlaydigan qulay usul.
• Elektrotlar bilan isitish. Elektrod tarmogʻining tarqalishi natijasida tez isitish taʼminlanadi.
• plitalar elektrodlari. Ular ichkaridan beton eritma bilan bogʻlangan — qoldiqlarga bogʻlangan. Issiqlikni bevosita betonga oʻtkazing.
• tarmoqli elektrodlar. Har ikki tomonga oʻrnatilgan.
• simli elektrodlar. Koʻpincha ustunlarda ishlatiladi va markaziy qismga bogʻlanadi.
• rod elektrodlari. Ular boshqa elektrotlar ishlatilmaydigan joyda ishlatiladi.
• Beton isitish uchun stantsiya. Betonni simni isitish uchun rejalashtirilgan hollarda ishlatiladi. Stansiya quvvati toʻgʻridan-toʻgʻri isitish beton darajasiga taʼsir qiladi. Qoʻlda yoki avtomatik ravishda boshqariladi.
• Isitish kalıpları. Betonni isitish uchun yanada foydali va uzoq muddatli yechim simlar bilan isitishdan koʻra hisoblanadi.
• Induksion usul. Ushbu tanlov bilan aylanishlarning sonini aniq hisoblash va ularning strukturaning miqdori bilan oʻzaro bogʻlash muhimdir.
• Infraqizil usul. Issiqlashtirishning samarali va oddiy usuli, ammo juda qimmat.
• Issiqxona va termometrlarda betonlash. Ustunli katta xonalarga mos kelmaydigan zoʻr va qimmatbaho usul. Bunday hollarda, ustunlar yoki devorlarni devorlarga oʻrab qoʻyish, ularni iskala qilish va majburiy termogeneratorlarni qoʻyish yaxshiroq.
• Harorat sozlagichi kuch-quvvat toʻplamini va qoldiqlarni olib tashlash vaqtini taʼsir qiladi, shuning uchun qish oylarida betonning temperaturasini yuza va uning ichki qismida kuzatib borish kerak. Shu sababli, qurilishda termopelllar yoki termokuplarni oʻrnatish mumkin. Kalıbı sökerken, atrof-muhit bilan beton strukturaning yadro oʻrtasidagi harorat farqi 15 darajadan oshmasligi kerak.

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin. k m t Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

„“