Şırnak

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Başlığın diğer anlamları için Şırnak (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Şırnak
Şehir
Takma ad:
Şehr-i Nuh
Sloganlar:
İnsanlığın Dünya'ya Yayılan Merkezi
Burada herkes hayat bulacak [1]
Şırnak Başaracağım Diyor [2]
Şırnak ilinin Türkiye'deki konumu
Şırnak ilinin Türkiye'deki konumu
Şırnak'ın Şırnak ilindeki konumu
Şırnak'ın Şırnak ilindeki konumu
Koordinatlar: 37°31′22″N 42°27′13″E / 37.522778°K 42.453611°D / 37.522778; 42.453611
Ülke Türkiye
BölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi
İlŞırnak
İdare
 • Belediye başkanıMehmet Yarka (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1.717 km²
Rakım1650 m
 • Yoğunlukoto/km²
Zaman dilimiUTC+03.00 (UDAS)
Posta kodu
73xxx
Alan kodu(+90) 486
Plaka kodu73

Şırnak, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Şırnak ilinin merkezi olan şehirdir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Şırnak, Nuh'un gemisi kalıntılarının olduğu öne sürülen Cûdi Dağı’nın kuzeyinde 'Şehr-i Nûh' adıyla kurulmuştur.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Şırnak, tarihsel olarak çok eski bir geçmişe sahiptir. Şehrin geçmişi Evliya Çelebi’nin 17. yüzyılda yazdığı 'Seyahatnâme' ve tarihî rivayetlere göre Nuh Tufanı öncesine dayanır. Bu rivayetlere göre Cizre, tufandan sonra ikinci kez Nuh ve oğulları tarafından inşa edilirken Cizre’nin kızgın sıcağından korunmak için Şırnak, yazlık ve yaylak olarak inşa edilmiştir.

Asur kralı I. Tiglath-Pileser’in yazıtında (MÖ 1100) Şarişa/Şerişa, Strabon’da (MS 17) Sareisa adıyla anılan yerin Şırnak olduğuna dair fikirler vardır.[3] Eski adı Şehr-i Nuh'tur. Osmanlı döneminde Cizre'ye bağlı iken 23 Temmuz 1914 tarihinde ayrılmış ve Siirt iline bağlanmıştır.[4] Şırnak ilinin kuruluşu 16 Mayıs 1990 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu tarihte Siirt ilinden ayrılarak Şırnak ilinin kuruluşu resmi olarak gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla, Şırnak'ın il statüsüne yükseltildiği tarih 16 Mayıs 1990'dır.

Timur'un pençeleri

2015-16 çatışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: 2015-16 Şırnak çatışmaları

İl merkezinde 2015 yılında çatışmalar başlamıştır. Çatışmalarda birçok kişi yaralanmış ve yaşamını yitirmiştir.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Cudi Dağı'nın Şırnak'tan görünümü.
Cehennem Deresi

İl batıda Mardin, kuzeyde Siirt, kuzeydoğuda Van ve Hakkari illeri, güneyde Irak ve Suriye Devletleriyle çevrilidir. Şırnak ilinin bir kısmı Güneydoğu Anadolu Bölgesi içinde kalır.

Yüzölçümü 7.172 km2, ortalama 1.400 metre rakımı vardır

İl toprakları bitki örtüsü yönünden iklimin karasal olması doğal bitki örtüsü üzerinde etkili olmuştur. Mevsim içindeki yağışların az olması, doğal bitki örtüsünün bozkır olmasına neden olmuştur. Genelde step görünümündedir. Dağlık kesimlerde bozuk meşeliklere, yükseklerdeyse yer yer ardıçlara rastlanır. Dicle Nehri'nin İl'de bulunan kesiminde dünyanın en çok aranan 10 balık türünden biri olan Leopar Sazanı yeniden keşfedilmiştir.[5]

Leopar sazanı

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
Şırnak ilçesi (Siirt)
1927[6] 10.566 2.962 7.604
1935[7] 10.472 3.594 6.878
1940[8] 14.860 5.033 9.827
1945[9] 11.705 3.730 7.975
1950[10] 11.629 3.204 8.425
1955[11] 13.897 3.278 10.619
1960[12] 17.380 4.058 13.322
1965[13] 19.495 4.936 14.559
1970[14] 25.107 7.025 18.082
1975[15] 31.241 10.587 20.654
1980[16] 34.677 10.997 23.680
1985[17] 37.367 12.141 25.226
Şırnak merkez ilçesi
1990[18] 47.154 25.059 22.095
2000[19] 69.853 52.743 17.110
2007[20] 78.231 54.302 23.929
2008[21] 82.863 59.435 23.428
2009[22] 87.000 63.664 23.336
2010[23] 77.865 54.263 23.602
2011[24] 85.369 61.335 24.034
2012[25] 87.719 63.298 24.421
2013[26] 87.187 60.255 26.932
2014[27] 91.573 63.047 28.526
2015[28] 92.206 63.367 28.839
2016[28] 82.468 54.032 28.436
2017[28] 85.557 54.955 30.602
2018[28] 93.431 62.761 30.670
2019[28] 93.989 61.738 32.251
2020[28] 96.285 64.185 32.100
2021[28] 100.206 67.662 32.544

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekonomisi madencilik, tarım ve ticarete dayalıdır. Kırsal kesimde başlıca gelir kaynağı hayvancılıktır. Yaylacılık ile çok sayıda küçükbaş hayvan beslenir. Tereyağı, peynir, yün, kıl ve tiftik başlıca hayvani ürünleridir.

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Şırnak şehir stadyumu
Şırnakspor futbol maçı
Şırnakspor tribünü

Şırnakspor, Şırnak'ın futbol takımı olup, 1995 yılında kurulmuştur. Sarı-kırmızı renklere sahip olan kulüp, 7 sezon 3. Lig'de mücadele etmiştir. 2007-2008 sezonu sonuna kadar 3. Lig'de kalmıştır. 4 Mayıs 2008'de oynanan Nusaybin Demirspor-Şırnakspor maçında, tarafların müsabaka sonucu üzerinde anlaştıklarının tespit edilmesi üzerine 3. Lig 5. Grup'ta yer alan Şırnakspor'un, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından amatör lige düşürülmesine ve lige eksi 6 puanla başlamasına karar verildi. En son 2009-2010 sezonunda Şırnak Amatör Ligi'nde mücadele eden kulüp, 2010'dan beri Şırnak Amatör Ligi'ne katılmamaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Mardin, Hakkâri ve Siirt'e karayolu ulaşımı vardır. İstanbul'dan Şırnak'a ortalama otobüsle seyahat süresi 24 saattir. Nusaybin'den başlayan tren yolu hattı da bulunur. Cizre ilçesine 10 km uzaklıktaki Şırnak Şerafettin Elçi Havalimanı ile havayoluyla ulaşım sağlanabilmektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Duvar, Gazete (13 Eyl 2023). "Şırnak ne zaman hayat bulacak?". https://www.gazeteduvar.com.tr/sirnak-ne-zaman-hayat-bulacak-makale-1637325. 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024.  |website= dış bağlantı (yardım)
  2. ^ ""Duy Beni (Düşün, Uygula, Yaşat); Şırnak Başaracağım Diyor." Projesi ile Şırnak İlimizde 8 Bin Öğretmen 8 Bin Aile İle Buluştu". www.sirnak.gov.tr. 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  3. ^ 27 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  4. ^ "Şırnak/Tarih ve Coğrafyası". 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2023. 
  5. ^ "Dicle Nehri'nde "leopar sazanı" tespit edildi". www.aa.com.tr. 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  6. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  7. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  9. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  13. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  26. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  27. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  28. ^ a b c d e f g
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Merkez Nüfusu - Şırnak". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Şırnak Merkez Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Şırnak&oldid=32194559" sayfasından alınmıştır