Zap Suyu Muharebesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Zap Suyu Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Abbâsî İhtilâli | |||||||
 Zab Muharebesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Emevîler | Abbâsîler | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 II. Mervân × |  Ebû Müslim Horasânî[2] Seffâh[3] | ||||||
| Güçler | |||||||
| ~ 100.000[4] | ~ 80.000 | ||||||
Zap Suyu Muharebesi, Emeviler'in yıkılışına ve Abbasiler'in başa geçmesine neden olan 750 yılında gerçekleşen meydan muharebesidir.[5]
Zap Suyu Muharebesi, Emevî Devleti ile Abbâsîler arasında Dicle Nehri'nin kollarından Zap Suyu’nda meydana gelen ve Emevîler'in yıkılmasıyla sonuçlanan muharebedir. Şehrizor üzerinden gönderilen Abbâsî Emîri Ebû Avn Abdülmelik bin Yezîd el-Ezdî, karşısına çıkan Emevî ordusunu yendikten sonra Dicle’nin kuzeyini hâkimiyeti altına aldı. Bu durum iki devlet arasındaki ilişkileri iyice germesi sonucunda son Emevî Halifesi II. Mervân büyük bir orduyla harekete geçti. Yukarı Zap Suyu’nun iki yakasında konuşlanan iki ordu arasındaki ilk çatışmalar 16 Ocak 750 yılında çıktıysa da asıl savaş 25 Ocak 750 tarihinde gerçekleşti. 16 Ocak saldırısında karşıya geçmek isteyen II. Mervân askerlerinin karşıya geçebilmesi için bir asma köprü kurdurdu. Bu köprü savaşın gidişatını sonraki süreçte ilginç bir şekilde değiştirdi. 25 Ocak’taki büyük çatışmanın arefesinde II. Mervân, oğlu Abdullah’ı Abbâsî ordusunun alt tarafta kalan bölümünde hendek kazmakla görevlendirdi. Bununla birlikte düzenlenen gece baskınıyla Abbâsî birliklerine büyük zarar verdi ve bu saldırının sabahında büyük savaş başladı.
Abdullah bin Ali, ordugâhında Muhammed bin Sûl’ü vekil bıraktıktan sonra sabahın erken saatlerinde askerleriyle birlikte taarruza geçti. Öte yandan II. Mervân ordusunu yeniden tanzim etti ve her birinde 1000’den fazla asker bulunan 100 tabur halinde düzenledi. İlk çarpışma Velîd bin Muâviye’nin Ebû Avn kumandasındaki birliklere saldırmasıyla başladı. Saldırı karşısında Abbâsî ordusunun sağ kanadı bozguna uğrayıp merkezdeki kuvvetlerin bulunduğu yere doğru çekilmeye başladı. Bu sırada atından inen Abdullah b. Ali askerlerine de atlarından inerek çarpışmalarını emretti ve bu taktik işe yaradı. Aynı taktiği II. Mervân uygulamak istediyse de askerlerine söz geçiremedi ve bunun üzerine askerlerin kahramanca savaşmaları karşılığında kendilerine ordugâhtaki mal ve varlıkları dağıtacağını söyledi. Bunun üzerine askerlerin ordugâha koşması Emevî birliklerinin düzenini tamamen bozdu. Mervan’ın oğlu Abdullah’a malları koruması için bir birlikte ordugâha çekilmesini emretti. Bunu gören askerler geri ordunun geri çekildiğini zannedip panikle köprüden geçmeye çalışınca izdiham oluştu ve çok sayıda asker köprünün yıkılması sonucu boğularak öldü. II. Mervân’ın sağ kurtulduğu savaşta Emevîler'den çok sayıda kişi öldü. Böylece Emevî Devleti tarihe karışmış oldu.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Zap Suyu Savaşı". anabilgi.anadolu.edu.tr. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024.
- ^ EUF Staff (2019). "'Abbāsides: La révolution 'abbāside". Encyclopædia Universalis (Fransızca). Hervé Rouanet, Directeur général (online bas.). Boulogne-Billancourt, France: Encyclopædia Universalis France (EUF), for Encyclopedia Britannica. 27 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2019.
- ^ Kennedy, H. (2004). The prophet and the age of the caliphates. 2nd ed.
- ^ "Zap Suyu Savaşı". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024.
- ^ Ömer Tokuş (Nisan 2018). "Zap Suyu". DergiPark. s. 12. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
- ^ Yiğit, İsmail (2013). "ZAP SUYU SAVAŞI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 44. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 126-127. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023.
