Yalova

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu sayfa Yalova ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Yalova (il) sayfasına bakınız.
Yalova
Şehir
Türkiye'deki yeri
Türkiye'deki yeri
ÜlkeTürkiye
BölgeMarmara Bölgesi
İlYalova
İdare
 • Belediye başkanıMehmet Gürel (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam847 km²
Rakım5 m
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu
77100
Alan kodu226
Plaka kodu77

Yalova, Yalova ilinin merkezi olan şehirdir.

Termal yakınlarındaki Sudüşen Şelalesinde turistler Yalova

Armutlu Yarımadası'nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları'nın kuzey eteklerine kurulmuş olan Yalova, Türkiye'nin kuzeybatısında, Marmara bölgesinin güneydoğu kesiminde yer almaktadır. İlin kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli, güneyinde Bursa (Orhangazi-Gemlik ve İznik ilçeleri) ve Gemlik körfezi yer almaktadır. Yalova ilinin kuzeyinden güneybatısına kadar olan sınırları Marmara Denizi ile çevrilmiştir.

Kıyılar, girintili çıkıntılı bir özellik göstermez. Yalova'nın 39-40º kuzey enlemi, 29-61º doğu boylamları arasında denizden yüksekliği 2 metre, en yüksek noktası 926 metredir. 839 kilometrekarelik alanı ile ülke yüzölçümünün %0,11'lik bölümünü kapsamaktadır.

Yalova, yüzölçümü itibarıyla Türkiye'nin en küçük ilidir ve 105 km ile denize en uzun kıyısı olan turistik illerinden de birisidir.[1]

Yalova, verimli ve bereketli ovalara sahiptir. Çınarcık, Gökçedere, Kirazlı, Kılıçköy ve Taşköprü ile deniz arasında birbirinden alçak tepeciklerle ayrılan büyüklü küçüklü ovalar oluşmuştur. Bu ovalar, akarsular boyunca uzanmakta olup çevrelerinde meyvecilik ve sebzecilik yapılmaktadır.

Yalova'nın toplam yüzölçümünün (84.700 ha) %82'si, tarım arazisi (22.173 ha), orman alanı (46.809 ha) ve çayır-mera arazisinden (7.944 ha) oluşmaktadır.

İlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluşturmaktadır. Samanlı Dağları'nın kuzey ve güneyinde vadi içlerinde bulunan makiler, bu kütlenin etekleri boyunca kesintili şeritler ve parçalar halinde bulunurlar.

Yalova'nın güneyindeki dik yamaçlar gür bir orman örtüsü ile tamamen kaplıdır. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meşe, gürgen, kızılcık, kestane ve ıhlamur ağaçları görülür. Yalova'daki ormanlardan çevrenin odun ve kereste ihtiyacı karşılanmaktadır.

Yalova il sınırları ekolojik çeşitliliği kadar etnik ve kültürel çeşitliliğiyle de zenginlik göstermektedir. Anadolu'nun her yanından aldığı göçlerle hem inançsal hem de dilsel çeşitliliği artmıştır. İl genelinde Türkçeden başka Pomakça, Avarca, Çerkesçe, Lazca, Gürcüce, Dargice, Kürtçe, Boşnakça, Tatarca/Karaçayca konuşan etnik grupların yerleşimleri bulunmaktadır. Ayrıca Muharrem İnce, İzel, Şebnem Ferah, İbrahim Kutluay, Mehmet Okur, Berrak Tüzünataç gibi ünlü isimler Yalova doğumludur.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgedeki ilk yerleşimler prehistorik çağlarda M.Ö. 3000 yıllarındadır. Bitinya adıyla bilinen antik bölgede M.Ö. 2000'lerde Hititler, MÖ 1200'lerde Frigler hakimiyet kurdular. Pers egemenliği altında kalan bölge de MÖ 5. yüzyılın ortalarından itibaren Bitinyalı hanedanlar hakimiyet kurmaya başlamış ve MÖ 3. yüzyılda bağımsız Bitinya Krallığı'nı kurmuşlardır. Yalova'da bu krallığın topraklarında kalmıştır. Yalova'nın da içerisinde olduğu bölge MÖ 74'te Romalılar'ın denetimine girdi. Roma İmparatorluğu'nun 395 yılındaki bölünmesinden sonra Yalova Bizans İmparatorluğu'nun yönetimine geçti. 1302'de Yalova civarında Bafeus Muharebesi gerçekleşti. Yalova ve çevresi 1326 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrolüne geçti.

16. yüzyıl Osmanlı idari teşkilatlanmasına göre Yalova, Hüdavendigâr Eyaleti'ne bağlı bir kaza merkeziydi. Evliya Çelebi seyahatnamesinde Yalova'yı; 700 evi, yedi camisi, üç hanı, bir hamamı, kırk-elli kadar dükkânı bulunan bir yerleşim olarak anlatmıştır. 25 Mayıs 1719 yılında meydana gelen depremde yerleşim büyük tahribata uğradı. 18. yüzyıl sonlarında Yalova, İzmit Sancağı'nın Karamürsel kazasına bağlı bir nahiye konumundaydı. 10 Temmuz 1894 yılı depreminde yerleşimde büyük tahribat yaşadı. 7 Ağustos 1920 yılında başlayan Yunan hakimiyeti 19 Temmuz 1921 tarihine kadar sürdü. 1927 yılında belediye olan Yalova, 2 Aralık 1929 yılında çıkarılan kanunla İstanbul iline bağlı bir ilçe oldu. 1935 yılı nüfus sayımında 2635 nüfusa sahip olan yerleşim, kaplıcalar sayesinde hızlı bir gelişim yakaladı.[2] 6 Haziran 1995 tarihinde aynı adla kurulan ilin merkez ilçesi oldu.[3] 17 Ağustos 1999 yılında meydana gelen 1999 Gölcük depremi nde Yalova şehri de büyük tahribata uğradı.

Mustafa Kemal Atatürk yaşamının son bölümünde ara sıra Yalova'yı ziyaret etmiş ve Yürüyen Köşk'te dinlenmiştir. Bir konuşmasında "Yalova benim kentimdir." şeklinde şehre olan sevgisini dile getirmiştir.[4]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalova ilinin kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli İli, güneyinde Bursa İli ile Gemlik Körfezi yer almaktadır. İlin denizden yüksekliği 2 metre, en yüksek noktası 926 metredir. Yüzölçümü 847 km²'dir.

Bitki örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalova ilinin bitki örtüsü makiler ve ormanlar oluşturmaktadır. Yalova'nın güneyindeki dik yamaçlar tümüyle gür bir orman örtüsüyle kaplıdır.

İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalova ilinin iklimi, makro-iklim tipi olarak, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiş niteliği taşımaktadır. Kimi dönemlerde de karasal iklim özelliklerini taşıyan ilde yazlar oldukça kurak ve sıcak, kışlar serin ve bol yağışlı geçmektedir. Kışın ilçenin yüksek kesimlerinde kar yağışı yaygındır ve kar haftalarca yerde kalabilir. Neredeyse her kış, kıyı kesimlerinde de birkaç kere kar yağabilir, ancak genellikle birkaç gün içinde erir.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
Yalova ilçesi (İstanbul)
1935[5] 16.840 2.635 14.205
1940[6] 17.078 2.300 14.778
1945[7] 20.276 3.608 16.668
1950[8] 22.255 3.833 18.422
1955[9] 26.671 6.610 20.061
1960[10] 33.101 11.318 21.783
1965[11] 37.090 14.241 22.849
1970[12] 42.689 17.689 25.000
1975[13] 55.036 27.289 27.747
1980[14] 75.787 41.823 33.964
1985[15] 90.228 53.857 36.371
1990[16] 113.417 65.823 47.594
Yalova merkez ilçesi
2000[17][a] 86.091 70.118 15.973
2007[18] 102.871 87.372 15.499
2008[19] 107.609 91.047 16.562
2009[20] 114.054 92.166 21.888
2010[21] 116.471 98.347 18.124
2011[22] 118.998 100.863 18.135
2012[23] 121.479 102.874 18.605
2013[24] 124.018 104.737 19.281
2014[25] 127.670 107.928 19.742
2015[26] 132.322 112.183 20.139
2016[26] 137.007 116.615 20.392
2017[26] 140.312 119.605 20.707
2018[26] 144.407 124.956 19.451
2019[26] 149.068 129.013 20.055
2020[26] 149.330 128.933 20.397

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalovaspor BK, Basketbol Süper Ligi'nde (BSL) Yalova'yı temsil etmektedir.

Yalovaspor, Bölgesel Amatör Lig'de Yalova'yı temsil etmektedir.

Yerel Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalova Belediye Başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

№ Belediye Başkanı Görev Başlangıcı Görev Bitişi Parti
1 Yakup Acar 1931 1942 Cumhuriyet Halk Partisi
2 M. Sefa Tüzünataç 1942 1950
3 Rahmi Üstel 1951 1952 Demokrat Parti
4 İsmail Toker 1952 1955
5 Hasan Çam 1955 1959
6 Enver Üstün 1959 1960
(3) Rahmi Üstel 1963 1973 Cumhuriyet Halk Partisi
7 Mehmet Duman 1973 1977
(3) Rahmi Üstel 1977 1980 Adalet Partisi
8 Osman Görken 13 Eylül 1980 10 Kasım 1980 Askerî
9 Erdoğan Boluluoğlu 1980 1981
10 Nurhan Cambaz 6 Nisan 1981 8 Aralık 1981
11 Orhan Kurt 1981 1984
12 Cengiz Koçal 1984 1987 Anavatan Partisi
1987 1994 Sosyaldemokrat Halkçı Parti
13 Sinan Bozoğlu 25 Mayıs 1994 10 Temmuz 1994 Bağımsız
14 İbrahim Uzun 1994 1999 Doğru Yol Partisi
15 Yakup Bilgin Koçal 1999 2004 Anavatan Partisi
16 Barbaros Hayrettin Binicioğlu 2004 2009 Adalet ve Kalkınma Partisi
(15) Yakup Bilgin Koçal 2009 2011 Demokrat Parti
2011 2013 Bağımsız
2013 2014 Adalet ve Kalkınma Partisi
17 Ömer Aslan 30 Nisan 2014 1 Haziran 2014 Bağımsız
18 Vefa Salman 1 Haziran 2014 27 Şubat 2020 Cumhuriyet Halk Partisi
19 Mustafa Tutuk 27 Şubat 2020 4 Nisan 2024 Adalet ve Kalkınma Partisi
20 Mehmet Gürel 4 Nisan 2024 Görevde Cumhuriyet Halk Partisi

Kaynak:[27]

Belde ve köyler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalova merkez ilçeye bağlı 1 belde ve 15 köy vardır:

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardeş kentler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalova'nın 20 tane kardeş şehri bulunmaktadır.[28]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Çınarcık, Çiftlikköy ve Termal ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Türkiye'nin En Küçük İli". 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020. 
  2. ^ "Yalova" İslam Ansiklopedisi, Cilt:43, Sayfa: 306,307[ölü/kırık bağlantı]
  3. ^ ""İdari Yapı" Yalova Valiliği". 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015. 
  5. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  6. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1944). "1940 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  7. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1948). "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  8. ^ Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1954). "1950 Umumî Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  9. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1961). "1955 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  10. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Merkez Nüfusu - Yalova". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Yalova Merkez Nüfusu". nufusune.com. 
  27. ^ Eski Başkanlar
  28. ^ "Kardeş Şehirler". 22 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  29. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2011. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yalova&oldid=32454961" sayfasından alınmıştır