VI. Konstantinos

VI. Konstantinos
IV. Leon ve oğlu VI. Konstantinos
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi	776–796
Önce gelen	IV. Leon
Sonra gelen	İrini
Doğum	771
Ölüm	797
Eş(ler)i	Maria Theodote
Çocuk(lar)ı	Efrosini İrini Leo
Hanedan	İsaurya Hanedanı
Babası	IV. Leon
Annesi	İrini

VI. Konstantinos (Yunanca:Κωνσταντίνος Ϛ΄, Kōnstantinos VI) (d. 771–o. 797) 780 ile 797 döneminde Bizans İmparatoru.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

VI. Konstantinos İmparator IV. Leon ile İrini'nin tek oğluydu. Konstantinos daha 5 yaşındayken 776'da babası tarafından ortak imparator olarak ilan edilmiş ve törenle taç giymiştir. Babası 780'de öldüğü zaman daha 9 yaşında ve yetişkin değilken tek imparator olarak ilan edildi. İmparatorluğun idaresi taht naibi olarak seçilen annesi İrini oldu ve taht naibi olan İrini imparatorluğu şahsen idareye başladı.

İrini'nin taht naibi olarak idaresi hemen muhalefet eden grupların, özellikle Anadolu'daki askerler tarafından hedef alındı. Hemen bir isyan çıktı ve biri bastırılınca diğer bir isyan takip etti. İsyancıların dayandıkları sırayla eski imparatorun 5 kardeşi de birini tutarak isteklerinin yasal ve muteber olduğunu iddia ettiler ama eski imparatorun 5 kardeşi de pek yeteneksizlerdi. İrini hemen duruma hâkim oldu; isyancıları yakalatıp cezalandırdı ve eski imparatorun 5 kardeşi de keşiş olarak manastırlara gönderildi.

VI. Konstantinos 782'de Frankların Kralı Şarlman'ın üçüncü karısı Hildegard'dan olan kızı "Rotrude" ile nişanlandırıldı. Fakat bu nişanlılık taht naibi ve ana imparatoriçe olan Renee'in hoşuna gitmemişti ve 788'de onun itirazları sonunda Nisan 788'de bozuldu.

Genç Konstantinos'un babası Leon gibi "put kıran (ikonoklast)" sempatizanı olduğu bilinmekteydi. Halbuki annesi İrini kendi inançları doğrusunda bir "putsever (ikonodul)" idi. Kocası Leon'un İrini'nin bazı putları saraydaki odasında sakladığını öğrendiği ve bundan sonra onunla karı-koca hayatı yaşamaktan çekindiği söylentileri her tarafa yayılmıştı. Taht naibi olarak da İrini genellikle başşehir halkının "putsever" olduğunu bilmekteydi. Fakat saray; kilise ve ordunun yüksek seviyeleri "putkıran" taraftarı idiler. Ordunun isyanını bir bahane olarak gören İrini ordunun üst seviyelerini putkıran taraftarı komutan ve subaylardan temizledi.

Bu temizleme hareketi putkıranları demoralize edip taht naibi İrini elindeki imparatorluk idaresinden hoşnutsuz yaptı. Batıda Sicilya valisi "Elpidios" kendini bağımsız ilan etti. İrini bunu çok şiddetle bastırdı. Valinin Konstantinopolis'teki ailesine ağır ceza uyguladı. Bizans donanması hücuma gönderildi. "Elpidios" Tunus'ta bulunan Araplara sığındı ve Sicilya'yı onlara terk etmeye hazır olduğunu bildirdi.

Doğuda Abbasi Halifesi Mehdi'nin oğlu (sonradan halife olacak) Harun Reşid 782'de çok büyük bir ordu ile Bizans sınırından içeri girdi. Buna karşı duracak Bizans ordusu komutanı olan doğu sınırındaki Ermeni asıllı Boukellarion Theması askeri valisi (strategos) Tatzates ve ordusu hemen Abbasiler yanına geçti. Bizans merkezi hükûmeti Harun Reşid ile barış müzakerelerine girişti. Bizans'a çok büyük yük doğuran bir barış imzalamak zorunda kaldılar. Üç yıl süreli bu barışın en önemli şartı Bizans'ın üç yıl için her yıl 70.000 altın dinar para ve 10.000 adet özel işlemeli ipek elbise vermesi ve Arap tüccarlarına Bizans pazarlarının açılmasını kabul etmesi idi.

Taht naibi İrini'nin tek askeri başarısı Balkanlarda oldu. Balkanlardaki Bizans ordusu ülkenin batısından gelen askerlerden oluştukları için "putkıranlar" bu orduda önemli mevkilerde değillerdi. Slavlar kuzeyden gelip Bizans'ın Balkan arazilerinde yerleşmeye başlamışlardı ve bunları Bizans'a sadık olmadıkları zaman zaman çıkardıkları karışıklıklardan bilinmekteydi. 784'te taht naibi İrini saraylı hadim Stavrakios komutanlığında bir orduyu bunlar üzerine Balkanlara gönderdi. Bu ordu önce Makedonya'da sonra Teselya'da Slavların karışıklık ve isyanlarını önledi ve buralardan Slav göçmenleri atmaya çalıştı. Sonra son zamanlarda Bizans ordularının girmekten çekindiği Mora Yarımadası içlerine yöneldi; buraları talan etti ve çok büyük yağma malla Konstantinopolis'e geri döndü.

Bu başarıdan faydalanan taht naibi İrini bu sefer dinsel bürokrasiden putkıranları temizleme politikası uygulamaya başladı. Patrik'in istifa etmesi sağlanıp yeni patrik olarak dinsel hiyerarşiden gelmeyen saraylı imparatoriçe sekreteri "Tarasius" İstanbul Patriği seçildi. Bu kişi iyi eğitimli ve dinsel teorileri iyi bilmekte idi; ama dinsel doktrinlere yaklaşımı bir teorici dindar doktriner papaz olarak değil de bir pratik bürokrat olacaktı.

Yeni patriğin ilk hedefi Roma ile Doğu Kilisesi'nin arasını bulmaktı. 29 Ağustos 785'te taht naibi İrini ve imparator VI. Konstantinos imzasıyla I. Hadrianus'a bir mektup gönderildi. Bu mektupla Konstantinopolis'te yeni bir dinsel konsil toplantısı için batı kilisesinin delegeleri çağrıldı. Bu konsilin hedefinin daha önceki Patrik'in batı kilisesince beğenilmeyen doktrinlerini, özellikle putları tümüyle yasak etme doktrinini elimine etmek olduğu da bu mektupta bildirdi. Buna Papa Hadrianus'un yanıtı, tümüyle bu yeni yaklaşımı kabul etmek yerine, ılımlı olarak pozitif yanıt vermek oldu.

Konstantinopolis Konsili 17 Ağustos 786'da toplandı. Doğu kilisesinin üç önemli patriği ve Papalık Roma'dan delegeler ve Bizans ülkesinin her tarafından piskoposlar bu Konsil toplantısına iştirak ettiler. İmparatoriçe ve Patrik Tarsius'un "ikonadul (putsever)" görüşleri burada hâkim olduğu bilinmekteydi. Öte yandan putkıranların entrikaları unutulmuştu. Toplantı açılır açılmaz şehir garnizonu ve İmparatorluk muhafız güçleri askerler toplantı kilisesini bastılar ve katılımcılara hemen buradan ayrılmazlarsa durumların çok fena olacağını onlara bildirdiler. Papalık delegeleri ve diğer delegeler bir panik halinde toplantı yerinden ayrılmak zorunda kaldılar.

Buna karşı olarak taht naibi İrini ve Patrik yeni bir strateji uygulamaya koydular. Eylül başında bir Arap hücumu çıktığı haberi alınması vesilesiyle Konstantinopolis'te bulunan ordu mensuplarının bunlar üzerine gönderilmesi karar verildiği açıklandı. Çoğu önceki harekete katılmış olan askerler toplanıp Anadolu'ya geçirildiler ve disiplinli bir ordu şeklinde doğuya yürüyüşe başladılar. Fakat uzun zaman geçmeden bu askerlerin hepsi zorla terhis edildiler ve ordu dağıtıldı. Yerlerine Bitinya'da tahta sadakatleri bilinen askerler Konstantinopolis'e getirildiler.

Önceki toplantıdan kaçmış olan delegeler ve dinsel kişiler toplanıp İznik'e götürülerek Eylül 787'de İznik Ayasofya Kilisesi'nde "Yedinci Ekümenik Konsili" ve "İkinci İznik Konsili" olarak yeni bir toplantı açıldı. Bu toplantıda "putkıranlık" doktrinini doğruluğu yanlışlığı ele alınmadı. Konsil putsevenlerin ikonaları sevenlerin doğru olduğunu kabul edip; tüm putkıran dinsel doktrinlerinin ortadan kaldırılması kararı alındı. 17 yaşında olan VI. Konstantinos daha yetişkin olduğu kabul edilmediği için bu "İkinci İznik Konsili" kararlarını imzalayıp tasdik etmesi gerekti.

Fakat bu Papa'ya yaklaşma Bizans'ın İtalya'da bulunan arazilerini ellerine geçirmek isteyen Frankların Bizans arazilerine hücumunu önleyemedi. 788'de İtalya'da Bizans'a ait olan İstirya ve Benevento Franklar tarafından zapt edildi.

VI. Konstantinos ertesi yıl Paflagonyalı Maria ile evlilik yaptı ve devleti idaresini şahsen eline alması gerektiğini düşünmekteydi. İrini'nin otokratik hareket ve davranışlarından gocunmaya başladı. Fakat bağımsızlığını askeri bir komployla gerçekleştirmek için yaptığı uğraşlar önce boşa gitti. İmparatoriçe destekçilerini çok şiddetli güçle bastırdı. Buna karşılık İrini daha da iktidar gücünü tümüyle ele geçirme politikaları uygulamaya başladı. Saraylılar ve ordunun sadakat yemininin İrini adına yapılması emir verdi. Bu 790 ilkbaharında taht naibi İrini'ye karşı VI. Konstantinos şahsen bir iktidar gücü kazanmayı başardı. Öte yandan devletin bütünlüğünü korumak kaygısıyla Konstantinos ile annesi İrini arasında bir dostluk olduğu görüntüsü verilmeye yine devam ettirildi.

Konstantinos'un 791'de Bulgarlara karşı yapılan askeri sefere komutanlık etti ve bu sefer de başarısız oldu. İrini iktidara geçerse oğlunun "putkıranlar" politikası uygulayacağından ve bir iç isyanın ortaya çıkmasında mümkün olduğundan korkmaktaydı. Bu nedenle oğluna iktidarı vermekten çekinmekte ve devlet işlerini tamamen kendi üzerine almaya karar verdi. Bu hedef varmak için oğlunun hayatını feda etmeye hazırdı. En sonunda 792'de İrini oğlunun bir önceki askeri başarısızlığını bir vesile olarak kendi lehine bir avantaj olarak kullandı ve resmen İmparatoriçe unvanını aldı. 792'de de IV. Konstantinos Bulgar Kralı Kardan'a karşı seferinde mağlup oldu. VI. Konstantinos'un bu zayıflığı destekçileri arasında hoşnutsuzluk yarattı. Sezar unvanlı amcası Nekeforosu tutanlar bir komplo hazırladılar. Bunu öğrenen VI. Konstantin hemen fazla şiddet uygulayıp bunu bastırdı. Amcası Nikeforos'un gözlerine mil çektirdi. Daha önce İrini tarafından keşişliğe zorlanan babasının diğer dört kardeşinin de dillerini kestirtti. Ermeni asıllı general Aleksios Mosele'yi de kör ettirdi. Bu generalin taraftarı olan ve daha önce kendinin iktidara gelmesini sağlayan Ermeni asıllı muhafız birlikleri isyan ettiler. VI. Konstantinos 793'te bu isyanı da şiddetle bastırdı.

VI. Konstantinos 15 Ocak 792'de karısı Maria'yı erkek çocuk doğurmadığı nedeniyle boşayarak Bizans'ta önemli ailelerden olan ve daha önce metresi olan Theodote ile evlendi. Böylece iktidarı eline geçirmek için destek sağlamak istemekteydi. Buna Patrik Tarasios hiç itiraz etmediyse de, İmparatoriçe İrini halka bu evlenmeyi uygunsuz bir davranış olarak tanıtmayı başardı. Böylece VI. Konstantinos eski destekçilerini kaybetmiş oldu.

İmparatoriçe İrini "putseven" saraylılar, piskoposlar ve papazlarla birlikte çok incelikli planlanmış bir entrika çevirmeye başladı ve kendi taraftarlarının bir komplo hazırlamalarına önayak oldu. VI. Konstantinos, bu komplodan kaçmak için Anadolu'ya geçti. Anadolu şehirlerinde kendine destekçi bulma niyetinde olduğu düşünülmektedir. Ne var ki yanındaki saraylı bürokratlar da komployu hazırlayanlar arasındaydı ve İrini'ye bağlıydılar. Bu bürokratlar, Boğaz'ın Asya yakasında onu yakaladılar ve tutuklayarak Konstantinopolis sarayına götürdüler. İmparatoriçe İrini, genç oğlunun gözlerine mil çekilmesi emrini verdi. VI. Konstantinos, gözlerine mil çekildikten sonra birkaç gün yaşayabildi ve sonunda yaraları iyileşmeden yaşamını kaybetti.

Annesi İmparatoriçe İrini tam yetkili bir imparator olarak "basileus (βασιλεύς)" unvanını aldı ve 803'e kadar imparatoriçe olarak hüküm sürdü. Sonradan II. Mihail'in imparatorluğu sırasında kendisinin VI. Konstantinos olduğunu iddia eden bir maceracı imparatorluğu eline geçirmek için bir isyan yapmıştır.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

VI. Konstantinos ve birinci karısı Maria'nın iki kızı olmuştu:

• Efrosini, imparator II. Mihail'in karısı;
• İrini

Gözdesi ve sonradan ikinci karısı olan Theodote ile bir oğlu olmuştu:

• Leon, 797'de ölmüştür.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta VI. Konstantinos ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1507-2. 
• Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. s. 4-7. ISBN 0-14-011448-3. 
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 

Resmî unvanlar
Önce gelen: IV. Leon	Bizans İmparatoru 780–797	Sonra gelen: İrini