Tunç Başaran

Tunç Başaran
2008 Uluslararası İstanbul Film Festivali kapanış töreninde Tunç Başaran
Doğum	1 Ekim 1938(1938-10-01) İstanbul, Türkiye
Ölüm	18 Aralık 2019 (81 yaşında) İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Bandırma, Balıkesir
Milliyet	Türk
Meslek	Oyuncu, senarist, yönetmen
Evlilik	Füsun Önal (e. 1980; b. 1983)
Ebeveyn(ler)	Pakize Başaran (annesi)
Ödüller	Tüm Liste

Tunç Başaran (1 Ekim 1938, İstanbul - 18 Aralık 2019, İstanbul^[1]), Türk yönetmen.^[2]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Babası marangoz Fikri Başaran, annesi yazar Pakize Başaran, kızı Zeynep Göksu'dur. Çocukluğu ve gençliği İstanbul’un Fatih semtinde geçmiştir. Yaşamını değiştiren yerin, eskiden Direklerarası adı verilen Şehzadebaşı olduğunu söyler; çünkü orada yedi sekiz sinema vardır. Altı yaşından itibaren o sinemalarda oynayan filmlerle haşır neşir olur. Yazar İslam Çupi’yle Fatih Kaymakamlığı karşısındaki Hava Şehitleri Parkı’nın parmaklıklarına oturur, seyrettikleri filmleri tartışırlar. Ona John Ford lâkabını takan da Çupi’dir. 17 yaşındayken evden kaçar. Amacı kaçak olarak bir şilebe binip Amerika’ya gitmektir. Sinemacı olacaktır ve Charlton Heston’u görecektir her nedense. Ancak Adapazarı’nda yakalanır.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Edebiyat Fakültesi’nde okurken yönetmen Memduh Ün’le tanışır. Yazdığı bir senaryoyu okuyan Ün kendisine asistanlık teklif eder. Dört sene Ün’ün yanında çalışır. “Ne öğrendiysem ondan öğrendim” der Başaran. O arada Lütfi Akad, Halit Refiğ, Atıf Yılmaz, Ertem Göreç gibi ünlü yönetmenlerin yanında da asistanlık yapar.

1964 yılında ilk filminde, “Borusunu Öttüren” adlı oyunu senaryo haline getiren Orhan Kemal’le çalışır. Sonra “Kara Memet” ve Orhan Kemal’in “Bekçi Murtaza”sını çeker. 1966’da askere gider. Sinemadan kopmaz, çok trajik bulduğu Adnan Menderes’in hayatını film yapmak ister, araştırmalara başlar.

Askerlik görevinin ardından yine setlere döner. 70'li yılların başında Yeşilçam’daki seks filmleri furyası ve gerçek film yapımcılarının piyasadan çekilmesinden dolayı yönetmenliği bırakıp bir gecede evini şehir dışına taşır. Bir yıl kadar hiçbir iş yapmaz. Menderes’le ilgili araştırmalarına devam etmektedir.

Reklam sektörüne geçer ve reklam filmleri çekmeye başlar. Bir süre sonra bu alanda bir numara olur. On beş yıl aradan sonra yeniden sinema filmi yapma zamanı geldiğine inanır. Kazandığı bütün parayı senaryosunu da kendi yazdığı “Biri ve Diğerleri” adlı filme yatırır. Film kendisine 1987 Antalya Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü, ardından 1988’de İstanbul Film Festivali’nde (o günlerdeki adıyla İstanbul Sinema Günleri) En İyi Türk Filmi Ödülü’nü getirir. Sonra “Uçurtmayı Vurmasınlar”ı (1989) yapar. Başta 8. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde kazandığı “Yılın En İyi Türk Filmi” ödülü olmak üzere, yurt içi ve yurt dışında En İyi Film, En İyi Yönetmen dallarında birçok ödül alan bu film “En İyi Yabancı Film” dalında Oscar aday adayı olur. Arkasından “Piano Piano Bacaksız” (1991) filmi gelir. O da “Uçurtmayı Vurmasınlar”ın başarısını yakalar. “Uzun İnce Bir Yol” (1993), “Sen de Gitme” (1996), “Kaçıklık Diploması”(1998), “Abuzer Kadayıf” (2000) Başaran’ın uluslararası sinema tarihinde yerini almış filmleridir. Uzun süre boyunca Adnan Menderes konulu belgesel çalışmalarını aralıklarla sürdürmüştür.

Filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Yapım	Görevi
		Oyuncu	Senarist	Yapımcı	Yönetmen	Not(lar)
1961	Avare Mustafa					Reji ekibi
1961	Güneş Doğmasın	Y				Yönetmen yardımcısı
1961	Seviştiğimiz Günler	Y				Reji ekibi
1962	Akasyalar Açarken					Yönetmen yardımcısı
1962	Beş Kardeştiler	Y				Yönetmen yardımcısı, Kurgu
1962	Gençlik Hülyaları					Yönetmen yardımcısı
1962	Rıfat Diye Biri	Y
1962	Üç Tekerlekli Bisiklet					Yönetmen yardımcısı
1963	Bire On Vardı	Y				Yönetmen yardımcısı
1963	Yavaş Gel Güzelim					Reji ekibi
1963	İki Gemi Yanyana					Yönetmen yardımısı, Kurgu
1964	Hayat Kavgası				Y
1964	Kanun Karşısında					Reji ekibi
1964	Kara Memed		Y		Y
1964	On Korkusuz Adam				Y
1964	Öp Annenin Elini	Y				Reji ekibi
1965	Asla Esir Olmayacağız		Y
1965	Ebu Müslim Horasani				Y
1965	Konyakçı				Y
1965	Murtaza				Y
1965	On Korkusuz Kadın				Y
1966	Fatih'in Fedaisi				Y
1966	Kanunsuz Yol		Y		Y
1966	Vatan Kurtaran Aslan				Y
1967	Büyük Kin		Y		Y
1967	Elveda	Y			Y
1967	Kara Davut				Y
1968	Gönüllü Kahramanlar		Y		Y
1969	Acı İle Karışık		Y		Y
1969	Allah'ın Arslanı Hazreti Ali				Y
1969	Tarkan				Y
1970	Cafer Bey	Y	Y		Y
1970	Demir Yumruk Devler Geliyor		Y		Y
1970	Gölgedeki Adam				Y
1970	Gönül Meyhanesi		Y		Y
1970	Kaderin Pençesinde		Y
1970	Küçük Hanımın Şoförü				Y
1970	Üç Kral Serseri		Y		Y
1971	Ayşecik ve Sihirli Cüceler Rüyalar Ülkesinde		Y		Y
1971	Korkusuz Kaptan Swing				Y
1971	On Küçük Şeytan		Y		Y
1972	Cesurlar		Y		Y
1972	Delioğlan		Y		Y
1972	Gece		Y		Y
1972	Kozalı Gelin		Y		Y
1972	Mustafam				Y
1972	Tehlikeli Görev				Y
1972	Vur		Y		Y
1972	Şehvet		Y		Y
1973	Ben Böyle Doğdum		Y		Y
1973	Kaderim Kanla Yazıldı		Y
1973	Muhteşem Hırsız		Y
1973	Ömer Hayyam		Y		Y
1985	Bay Alkolü Takdimimdir	Y
1986	Bizi Güldürenler				Y
1987	Biri ve Diğerleri		Y	Y	Y
1989	Uçurtmayı Vurmasınlar			Y	Y
1991	Uzun İnce Bir Yol		Y		Y
1992	Hadi Gel Bar				Y
1992	Piano Piano Bacaksız		Y		Y
1995	Azmi				Y
1995	Sen De Gitme		Y		Y
1998	Kaçıklık Diploması		Y		Y
2000	Abuzer Kadayıf				Y
2000	Ceket				Y
2002	Bana Abi De					Genel Yönetmen
2005	Sinema Bir Mucizedir		Y		Y
2005	Teberik Şanssız				Y
2006	Fantastiğin Sineması	Y
2006	Pertev Bey'in Üç Kızı				Y
2008	Vesaire Vesaire			Y	Y

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2003: Altın Portakal Film Festivali - Yaşam Boyu Onur Ödülü
• 2011: Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema - Sinema Onur Ödülü

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Tunç Başaran 18 Aralık 2019'da İstanbul'da yumuşak doku kanseri tedavisi gördüğü bir hastanede 81 yaşında ölmüştür. Naaşı Karacaahmet Şakirin Camii'nde kılınan cenaze namazından sonra, Balıkesirin Bandırma ilçesinde defnedilmiştir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Beyazperde'de Tunç Başaran
• IMDb'de Tunç Başaran
• Sinemalar.com'da Tunç Başaran
• SinemaTürk'te Tunç Başaran
• TSA´de Tunç Başaran 5 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.