Türkiye Sosyalist Partisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Türkiye Sosyalist Partisi | |
|---|---|
| Kısaltma | TSP |
| Genel başkan | Esat Adil Müstecaplıoğlu |
| Kuruluş tarihi | 14 Mayıs 1946 20 Temmuz 1950 |
| Kapanış tarihi | 16 Aralık 1946 17 Haziran 1952 |
| Önceli | Türkiye Komünist Partisi |
| İdeoloji | Marksizm, Sosyalizm |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sol |
Türkiye Sosyalist Partisi (TSP), 15 Mayıs 1946'da çok partili demokrasiye geçiş sürecinde Türkiye Komünist Partisi (TKP) kadroları içinden bir grup tarafından kurulmuş siyasi parti.
Kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
Mustafa Suphi ve 14 arkadaşının öldürüldüğü 1921 yılından sonra uzunca bir dönem faaliyetlerini illegal olarak sürdüren Türkiye Komünist Partisi üyelerinin 1946'da çok partili demokrasiye geçiş süreci sırasında yasal bir zeminde siyaset yapma arayışı sonucunda, Esat Adil Müstecaplıoğlu, Macit Güçlü ve İhsan Kabalıoğlu tarafından kuruldu.[1]
TKP'liler arasında bu grubun karşısında yer alan ve siyasi duruşları itibarıyla Sovyetler Birliği yanlısı Şefik Hüsnü etrafında toplanan grup ise, bir ay sonra Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisini (TSEKP) oluşturdu.
Görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Parti programının birinci maddesi; "Türkiye Cumhuriyeti devletini tam bir halk devleti hâline getirmek. Halka kendi kendini idare etmesi için gerekli olan siyasi, iktisadi ve içtimai şartları kanunlarla yaratmak" şeklinde; ikinci maddesi ise "Türkiye halkının refah, kültür ve sağlık durumunun yükseltilmesine mani olan bütün engelleri ortadan kaldırmak. Her türlü iktisadi ve içtimai haksızlıkları bertaraf etmek. Emek ve kabiliyeti doğru değerlendirmek." şeklindedir.[2]
Yargılamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Parti, açılışından çok kısa bir süre sonra, İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığının 16 Aralık 1946 tarihli ve 947/62 sayılı kararıyla siyasi faaliyetlerden men edildi. Ayrıca "komünist gaye ve maksatlara hizmet ettiği" iddiasıyla parti yöneticileri hakkında tahkikatlar ve uzun süren dava süreçleri başladı. Bu davaların tamamı İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesinin 29 Eylül 1949 tarih 960/177 sayılı kararıyla beraatle sonuçlandı.
Yeniden kuruluş ve kapatılma[değiştir | kaynağı değiştir]
Haklarında açılan tüm davaların düşmesi üzerine, partinin ileri gelenleri TSP'yi yeniden kurmak üzere dilekçe verdiler ve parti 20 Temmuz 1950 tarihinde yeniden açıldı. Kısa süre sonra bir defa daha "komünist emellere hizmet etmek" suçlamasıyla parti hakkında dava açıldı ve Eminönü Sulh ve Ceza Mahkemesinin 17 Haziran 1952 tarih ve 57/99 sayılı kararıyla tüm siyasi faaliyetlerden men edilerek kapatıldı.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Yaşlı, Fatih (2019). Antikomünizm, Ülkücü Hareket, Türkeş: Türkiye ve Soğuk Savaş (2019 bas.). İstanbul: Yordam Kitap. s. 33. ISBN 978-605-172-320-4.
- ^ Yaşlı, a.g.e. s. 34.
