Said Halim Paşa
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Said Halim Paşa | |
|---|---|
 | |
| 279. Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 12 Haziran 1913 - 3 Şubat 1917 | |
| Hükümdar | V. Mehmed |
| Yerine geldiği | Mahmud Şevket Paşa |
| Yerine gelen | Talat Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 19 Şubat 1864 Kahire, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Aralık 1921 (57 yaşında) Roma, İtalya |
| Ölüm nedeni | Suikast |
| Partisi | İttihat ve Terakki |
| Mesleği | Siyasetçi, devlet adamı |
Said Halim Paşa, (19 Şubat 1864, Kahire - 5 Aralık 1921, Roma[1]), 12 Haziran 1913 - 3 Şubat 1917 tarihleri arasında, fiili gücün İttihat ve Terakki ve özellikle de Talat Paşa - Enver Paşa - Cemal Paşa üçlüsü elinde olduğu bir dönemde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
19 Şubat 1864 tarihinde Kahire'de doğdu. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın dört oğlundan biri olan Mehmet Abdülhalim Paşa'nın oğludur. Sait Halim Paşa, ilk ve orta tahsilini Kahire'de özel olarak yaptı, Arapça, Farsça, İngilizce ve Fransızca öğrendi. Daha sonra İsviçre'de beş yıl siyasal bilgiler öğrenimi gördü.
Memurluğu ve siyasi kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
1888'de Mîr-i Mîran rütbesi ile ve Mecîdî nişanı ile Şûra-yı Devlet (Danıştay) âzâsı oldu. Kendisine, 1889'da II. ve 1892'de I. rütbe Osmânî ve 1899'da murassa Mecîdî nişanı, 1900'de de Rumeli Beylerbeyi pâyesi verildi. 1908'de ise bulunduğu Şûrâ-yı Devlet âzâlığından kadro dışı bırakıldı, ancak aynı dönemde Belediye genel seçimlerinde Yeniköy Belediye Dairesi Reisliği'ne tayin olundu. Daha sonra Cemiyet-i Umumiye-i Belediye İkinci Reisliği, 1908'de de Âyân Meclisi âzâlığı yaptı. 23 Ocak 1912-23 Temmuz 1912 tarihlerinde Şura-yı Devlet Reisliği de kendisine verildi.
1912'de Reislikten çekildi. Bu sırada İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Genel Sekreterliği'ne seçildi, Mahmut Şevket Paşa'nın sadrazamlığı sırasında 1913'te de ikinci defa Şûrâ-yı Devlet Reisliği'ne ve üç gün sonra Hariciye Nezareti'ne (Dışişleri Bakanlığı'na) atandı. Mahmut Şevket Paşa'nın 11 Haziran 1913'te şehit edilmesinin ardından, önce vezirlik rütbesi verilerek Sadâret Kaymakamlığı'na, ertesi gün de (12 Haziran 1913) Sadrazamlık (Başbakanlık) makamına getirildi.
1913 Eylül'ünde, Bulgarlarla Edirne'nin Osmanlı Devleti'nde kalması ve Meriç nehri hudut olmak üzere sulh imzalanması hizmeti sebebi ile Padişah tarafından İmtiyaz Nişanı ile onurlandırıldı.
Osmanlı Devleti 1914 yılında tarafsızlığının ihlal edilmesi nedeni ile I. Dünya Savaşı'na katıldı. Bu süreçte Almanya sefiri Baron Wangenheim ile Yeniköy'de Sait Halim Paşa Yalısı'nda ittifak anlaşması imza edildi. 1915'te Hariciye Nazırlığı'ndan, 3 Şubat 1917'de Sadrazamlıktan çekildi (yerine Talat Paşa geçti).
1919 Mart ayında harp ilanı sırasındaki bazı kabine azalarıyla birlikte tutuklandı. Bu kapsamda Malta'ya sürgün edilen Paşa, Ankara Hükümeti'nin İngilizlerle yaptığı 23 Ekim 1921 tarihli anlaşma gereğince diğer milletvekilleri ile beraber tahliye oldu. Ancak İstanbul'a dönmesine izin verilmedi. Bunun üzerine Roma'ya gidip bir otele yerleşti.
Öldürülmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
6 Aralık 1921 akşamı araba ile otelinin kapısına geldiği sırada Arşavir Şıracıyan adlı bir Ermeni komitacının silahlı saldırısına uğrayarak hayatını kaybetti. Naaşı İstanbul'a getirildi, Yeniköy'deki yalısından alınarak 20 Ocak 1922 günü büyük bir törenle II. Mahmut Türbesi'nin bahçesine, babası Halim Paşa'nın yanına defnedildi.[2]
Galatasaray Spor Kulübü ile ilişkisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tevfik Fikret'in ardından Galatasaray Spor Kulübü'nün hâmi Başkanlığını üstlenmiş, savaş şartlarında kulübün zarar görmemesini sağlamıştır.[3]
Yayınlanmış Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Buhranlarımız ve Son Eserleri İz Yayıncılık
- Buhran-ı ictimaimiz- Kubbealtı Sahaf
- Said Halim Paşa - Bütün Eserleri Anka Yayınları 2003
İlgili eserler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ahmet Şeyhun. Said Halim Pasha: Ottoman Statesman and Islamist Thinker (1865-1921) Istanbul: Isis Press, 2003
- Ahmet Şeyhun. Said Halim Paşa: Osmanlı Devlet Adamı ve İslamcı Düşünür (1865-1921) İstanbul: Everest Yayınları, 2010.
- M. Cengiz Yıldız, Said Halim Paşa’da Batılılaşma, İslamcılık ve Milliyetçilik (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloj;
- M. Cengiz Yıldız, "Osmanlı'nın Son Dönemindeki Üç Düşünce Akımının Sosyolojik Analizi: Batılılaşma, İslamcılık ve Milliyetçilik", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7, 1995.
- M. Cengiz Yıldız, "Said Halim Paşa'da Üç Tarz-ı Siyaset: Batılılaşma, İslamcılık ve Milliyetçlik", TYB Akademi Dergisi, Sayı: 3, Eylül 2011.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
- ^ Şimşir, Bilal (2000). Şehit Diplomatlarımız (1973-1994) (2015 bas.). Ankara: Bilgi Yayınevi. ISBN 975-494-924-7.
- ^ Tekil, Süleyman. Galatasaray Tarihi, 1905-1985, sf (17). İstanbul: Galatasaray Spor Kulübü, 1986.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Said Halim Paşa (kitapçık)
- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=350557&idno2=c350388#219 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Mahmud Şevket Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 12 Haziran 1913 - 3 Şubat 1917 | Sonra gelen: Talat Paşa |