Sándor Wekerle

Sándor Wekerle
Macaristan Krallığı Başbakanı
Görev süresi 17 Kasım 1892 - 14 Ocak 1895
Hükümdar	Franz Joseph
Yerine geldiği	Gyula Szapáry
Yerine gelen	Dezső Bánffy
Görev süresi 8 Nisan 1906 - 17 Ocak 1910
Hükümdar	Franz Joseph
Yerine geldiği	Géza Fejérváry
Yerine gelen	Károly Khuen-Héderváry
Görev süresi 20 Ağustos 1917 - 30 Ekim 1918
Hükümdar	IV. Károly
Yerine geldiği	Móric Esterházy
Yerine gelen	János Hadik
Kişisel bilgiler
Doğum	14 Kasım 1848 Mór, Macaristan Krallığı
Ölüm	26 Ağustos 1921 (72 yaşında) Budapeşte, Macaristan
Evlilik(ler)	Gizella Molnár

Sándor Wekerle (14 Kasım 1848, Mór - 26 Ağustos 1921, Budapeşte), Macar siyasetçi. Hadik, Avrupa'da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan Krallığı'nda 1892-1895, 1906-1910 ve 1917-1918 yılları arasında üç farklı dönemde olmak üzere başbakanlık makamında bulunmuştur. Wekerle ilk geldiği dönemde soylu bir aileden gelmeyen biri olarak başbakanlık makamına gelen ilk kişi olmuştur.

Alman kökenli bir ailenin çocuğu olarak Mór'da dünyaya gelen Wekerle, Székesfehérvár'da lise öğrenimini tamamladıktan sonra 1867 yılında girdiği Budapeşte Üniversitesi'nde hukuk eğitimini tamamlayarak hukuk doktoru unvanını elde etmiştir.^[1] Eğitimini tamamladıktan sonra devlet hizmetine dahil olan Wekerle, deneme süresinin ardından Maliye Bakanlığı bünyesinde görevlendirilmiştir. Bu süreçte akademik kariyerine devam eden Wekerle, üniversitede siyasi ekonomi üzerine eğitimine devam etmiştir.

1886 yılında Maliye Bakanlığı'nda devlet temsilcisi olarak genel sekreter görevinde bulunmuştur. 1887 yılında Nagybánya seçim bölgesinde bulunan Erdel'den Liberal Parti üyesi olarak vekil seçilen Wekerle, Reichstag'a seçilmiştir. 1889 yılında Maliye Bakanlığı görevine getirilen Wekerle, ülkenin ekonomisinin düzeltilmesi yönünde faaliyetlerde bulunmuş, devlet kredilerinin geri dönüşümü konusunda olumlu adımlar atmış ve Macar bütçe tarihinde ilk defa bütçede açık oluşmamasını sağlamıştır.^[1]

Maliye Bakanlığı döneminde gösterdiği başarı ile Kasım 1892'de Count Gyula Szapáry ardılı olarak başbakanlık makamına atanan Wekerle, başbakanlıkta etkin bir rol üstlenmiş, katolik ve soyluların muhalefetine rağmen 1894 yılında sivil evlilik yasasını onaylamıştır. Kendisine karşı gösterilen muhalif davranışların sonucunda 14 Ocak 1895'te görevinden istifa etmiştir.

1 Ocak 1897 tarihinde Budapeşte'de yeni kurulan adalet komisyonu başkanlığına getirilen Wekerle, bu tarihten itibaren bir süre siyasetten uzak kalmıştır. Károly Khuen-Héderváry'nin başbakan olarak hükûmetin başında olduğu bir süreçte, kral-imparator uzlaşması sonucunda yeni kurulacak bir hükûmette, hükûmete liderlik yapacak en uygun kişi olarak belirlenen Wekerle, 8 Nisan 1906 tarihi itibarıyla başbakanlık görevini yeniden elde etmiştir. Wekerle bu görevinden her ne kadar 27 Nisan 1909 tarihinde istifa etmiş olsa da, Khuen-Héderváry yönetimindeki hükûmetin 17 Ocak 1910 tarihinde kurulabilmesi sonucu görevini bu tarihe kadar sürdürmek durumunda kalmıştır.

I. Dünya Savaşı'nın devam ettiği bir süreçte, 20 Ağustos 1917 tarihinde üçüncü kez bu makama seçilen Wekerle, Yıldızpatı Devrimi'nin başladığı 28 Ekim 1918 tarihi neticesinde makamında daha fazla kalamayarak 30 Ekim 1918 tarihi itibarıyla görevinden ayrılmıştır.

Wekerle, Macaristan Sovyet Cumhuriyeti döneminin yaşandığı 1919 yılında bir süre rehin olarak esir tutulmuştur.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Sándor Wekerle ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Austrian Commanders - Wekerle biyografisi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Géza Andreas von Geyr: Sándor Wekerle. 1848–1921. Die politische Biographie eines ungarischen Staatsmannes der Donaumonarchie (=Südosteuropäische Arbeiten. 91). Münih 1993
• Wekerle hakkında bilgiler 29 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.