Odisseus Elitis

Odisseus Elitis
Odysseas Elytis, 1974
Doğum	2 Kasım 1911(1911-11-02) Girit, Yunanistan
Ölüm	18 Mart 1996 (84 yaşında) Atina, Yunanistan
Meslek	Şair
Milliyet	Yunan
Vatandaşlık	Yunanistan
Dönem	20. yüzyıl
Önemli ödülleri	Nobel Edebiyat Ödülü (1979)
İmza

Odisseus Elitis (Οδυσσέας Ελύτης) (asıl adı, Odysseus Alepoudhelis, d. 2 Kasım 1911, Kandiye (Iraklion), Girit - ö. 18 Mart 1996, Atina), Yunan şair.

Ailesi, üç yaşındayken I. Dünya Savaşı başlayınca Atina'ya göç etti. Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Ailesi fabrikatördü. Almanya'nın Yunanistan'ı, İtalya'nın Arnavutluk'u işgali sırasında Arnavutluk'ta anti-faşist direniş cephesinde çarpıştı. 1948-1952 yılları arasında Paris'te yaşadı. 1953'te ülkesine döndü. 1960'ta Ulusal Şiir Ödülü'nü aldı. 1969-1972 cunta yıllarında yine Paris'te yaşadı. 1979'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. Elitis 18 Mart 1996'da Atina'da öldü.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Midilli'den eski bir zeytinyağı sanayii ailesi olan Halepoudelis'in soyundan gelen Elytis, 2 Kasım 1911'de Girit adasındaki Kandiye'de doğdu. Ailesi daha sonra Atina'ya taşındı. Atina Üniversitesi hukuk fakültesinde denetçi.

1935'te Elytis, George Seferis gibi arkadaşlarının teşvikiyle ilk şiirini New Letters (Νέα Γράμματα) dergisinde yayınladı. Ayırt edici biçimde dünyevi ve özgün bir biçimle girişi, Yunan şiirinde yeni bir çağın ve İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki reformunun başlamasına yardımcı oldu.

1969'dan 1972'ye kadar, 1967-1974 Yunan askeri cuntası altında, Elytis kendisini Paris'e sürgün etti. Daha sonra efsanevi çocuk radyosu "Here Lilliput Land"in yapımcılığını ve sunuculuğunu yapan söz yazarı ve müzikolog Mariannina Kriezi ile romantik bir bağı vardı. Elytis, şiirsel hakikat ve deneyim ideallerinin peşinden koşarken son derece özel ve şiddetle yalnızdı.

Savaş

1937'de askeri ihtiyaçlarını yerine getirdi. Bir askeri öğrenci olarak Korfu'daki Ulusal Askeri Okula katıldı. Kalıtsal Prens Paul ile evlenmek için Almanya'dan geldiğinde, Hanoverli Frederica'ya trenden inip Yunan topraklarına kişisel olarak yardım etti. Savaş sırasında Asteğmen olarak atandı, önce 1. Kolordu Karargahında görevlendirildi, ardından savaş alanlarının ilk hattında 24. Alay'a transfer edildi. Elytis, edebiyat dünyasına ilk girişinden sonra ara sıra şiir ve denemeler yayınlıyordu.

Yunan Sanat Eleştirmenleri Derneği, AICA-Hellas, Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği üyesiydi.

ERT için program direktörü

İki kez Yunan Ulusal Radyo Vakfı Program Direktörü (1945–46 ve 1953–54), Yunan Ulusal Tiyatrosu İdari Konseyi Üyesi, Yunan Radyo ve Televizyonu İdari Konseyi Başkanı ve Danışma Komitesi Üyesi oldu. Atina Festivali'nde Yunan Ulusal Turist Örgütü. 1960'ta Birinci Devlet Şiir Ödülü'nü, 1965'te Zümrüdüanka Yoldaşlığı'nı, 1975'te Selanik Üniversitesi Felsefe Fakültesi'nde Doktor Honoris Causa'yı ve Midilli Kasabası Fahri Vatandaşlığını aldı.

Seyahatler

1948-1952 ve 1969-1972 yıllarında Paris'te yaşadı. Orada, Sorbonne'daki filoloji ve edebiyat seminerlerini denetledi ve dünyanın avangardının öncüleri (Reverdy, Breton, Tzara, Ungaretti, Matisse, Picasso, Francoise Gilot, Chagall, Giacometti) tarafından Tériade'nin en saygın arkadaşı olarak iyi karşılandı. Teriade, eş zamanlı olarak Paris'te, dönemin tüm ünlü sanatçıları ve filozofları (Kostas Axelos, Jean-Paul Sartre, Francoise Gilot, René Daumal) ile eserler yayınlıyordu. Elytis ve Teriade, 1939'da Elytis'in "Yönelimler" adlı ilk şiir kitabının yayınlanmasıyla sağlamlaşan güçlü bir dostluk kurdular. Hem Elytis hem de Teriade Midilli'den geldi ve Yunan ressam Theophilos'a karşılıklı bir sevgileri vardı. Paris'ten başlayarak seyahat etti ve ardından İsviçre, İngiltere, İtalya ve İspanya'yı ziyaret etti. 1948'de Cenevre Uluslararası Toplantıları'nda, 1949'da Paris'te Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Birliği'nin Kuruluş Kongresi'nde ve 1962'de Roma'da Incontro Romano della Cultura'da Yunanistan'ı temsil etti.

1961'de Dışişleri Bakanlığı'nın daveti üzerine ABD'yi dolaştı; ve —benzer davetler üzerine— 1963'te Sovyetler Birliği ve 1965'te Bulgaristan aracılığıyla.

Ölüm

Odysseas Elytis, 18 Mart 1996'da 84 yaşında Atina'da kalp krizinden öldüğünde, denizaşırı seyahat planlarını tamamlıyordu. Odysseas Elytis, yeğeni Myrsene ve ağabeyi Evangelos tarafından yaşatıldı. Atina Belediye Başkanı ulus adına Atina Birinci Mezarlığı'ndaki cenaze törenine katıldı.

Türkçede Elitis[değiştir | kaynağı değiştir]

• Çılgın Nar Ağacı, Çeviren: Cevat Çapan, Adam Yayınları, İstanbul, 1995
• Görünmez Bir Nisan Ayının Günlüğü, Çeviren: Herkül Milas, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1991