Niki Lauda

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Niki Lauda
0
Niki Lauda (2016)
Kişisel bilgi
Ülke Avusturya
Doğum tarihi22 Şubat 1949
Doğum yeriViyana
Ölüm tarihi20 Mayıs 2019
Ölüm yeriZürih
TakımMarch, BRM, Ferrari, Brabham, McLaren
Aktif yıllar1971–1979, 1982–1985
Formula 1 Dünya Şampiyonası kariyeri
Şampiyonlukları3 (1975, 1977, 1984)
Yarış Birincilikleri25
Podyum54
Pol pozisyonu24
Kariyer Puanı420,5
En hızlı tur24
İlkler ve sonlar
İlk yarış1971 Avusturya Grand Prix
İlk birincilik1974 İspanya Grand Prix
Son birincilik1985 Hollanda Grand Prix
Son yarış1985 Avustralya Grand Prix

Andreas Nikolaus "Niki" Lauda (22 Şubat 1949, Viyana - 20 Mayıs 2019, Zürih), Avusturyalı eski Formula 1 pilotu ve iş insanıdır. Üç kez F1 dünya şampiyonu olmuştur.[1][2][3]

Avusturya'da zengin bir kâğıt fabrikatörü ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[4][5] Dedesi Hans Lauda'nın sponsorluğuyla Formula 2'ye March takımıyla giriş yaptı.[6][7] O dönemde Lauda, yalnızca parayla yarışan orta yetenekli bir pilot olarak görülüyordu. İlerleyen dönemde Lauda'nın ailesi Lauda'nın bütün sponsorluk bağlarını kesti ama Niki pes etmedi.[8] Sponsor bulamayınca bankadan 30.000 pound kredi çeken Niki, elinde bankadan çektiği krediyle F1'e adım attı.[9]

Formula öncesi kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Babasının büyükbabası Viyana doğumlu sanayici ünlü Hans Lauda'dır. Lauda, ailesinin onaylamamasına rağmen yarış pilotu olmak istiyordu. Formula serilerinde yarışmadan önce bir Mini ile yarışmaya başlayan Lauda daha sonra Formula Vee'ye geçti, burada Porsche ve Chevron tipi otomobiller kullandı.[10][11][12]

March yılları (1971-1972)[değiştir | kaynağı değiştir]

1971 sezonunda March'ın Formula 2 takımında yarışmaya başladı.[13] Bu sezonda çok başarılı olamasa da 1973 sezonunda March'ın hem F1 hem de F2 takımı için yarışmaya başladı, bundaki en büyük etken bankadan aldığı 30 bin poundluk krediydi. Her ne kadar March için iki sezon yarışmış olsa da bu süre zarfında tek bir puan bile alamadı.

BRM yılları (1973-1974)[değiştir | kaynağı değiştir]

Lauda, 1973 sezonunun başında daha rekabetçi bir takım olan BRM'e geçti. Bankadan çektiği kredi bitmişti ama Lauda küçük bir dolandırıcılık yaptı. Yakın bir arkadaşını Avusturya'nın ünlü bir bankasının yöneticisi olarak tanıttı ve bu bankanın kendisine sponsor olabileceğini fakat bankanın sezonun ikinci yarısında ödeme yapabileceğini söyledi. Lauda'nın aklındaki fikir ise takımı sezonun ikinci yarısına kadar etkileyip bedava yarışmaktı. Bu plan tuttu ve hatta Lauda gösterdiği iyi performanstan ötürü küçük bir ödeme bile aldı.[kaynak belirtilmeli]

Bu sezonda Lauda takım arkadaşı Clay Regazzoni'yle aynı puanı alıp (2 puan) sezonu on yedinci sırada bitirmiştir, aldığı en iyi finish ise Belçika'daki beşincilikti.

Ferrari yılları (1974-1977)[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Hunt-Lauda rekabeti
Niki Lauda, Nürburgring 1976

1970'lerin başında Ferrari kötü bir dönem yaşamıştı fakat Ferrari patronu Enzo Ferrari artık kazanmak istiyordu, bunun için yeni bir yapılanmaya gitti. Ferrari iki yeni pilot aramaya başlamıştı, bunlardan biri Clay Regazzoni olmuştu. İkinci pilotluk için adaylar kısıtlıydı fakat Clay Regazzoni'nin devreye girmesi ve Lauda'nın üst düzey teknik ve otomobil ayarlama becerisini çok iyi pazarlaması Lauda'yı Ferrari'ye getirdi. Lauda Ferrari'deki ilk sezonunda 2 yarış kazandı ve 38 puanla şampiyonayı dördüncü sırada bitirdi. Clay Regazzoni ise şampiyonluğu son yarışta Emerson Fittipaldi'ye kaptırdı.

1975 sezonu Lauda'nın kendini gösterdiği sezondu. Lauda bu sezonda 7 pol pozisyonu ve 5 yarış galibiyeti alarak takım arkadaşı Clay Regazzoni'yi adeta mat etti. Sıralama turlarında Regazzoni'ye karşı 14-0'lık bir üstünlük kurdu. Bu sezonda şampiyonayı 64.5 puan alarak Emerson Fittipaldi'nin 19.5 puan önünde bitiren Lauda kariyerinin ilk şampiyonluğunu kazandı.

1976 sezonunda Emerson Fittipaldi aile takımı Copersucar'a geçmiş, McLaren ise ondan boşalan koltuğu Niki Lauda'nın kadim dostu ve en büyük rakibi James Hunt ile doldurmuştu. Lauda ise ilk dokuz yarıştan çıkardığı beş galibiyetle adeta şampiyonayı domine etmişti.

Nürburgring kazası[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Ağustos 1976'da Nürburgring'de gerçekleştirilen sezonun onuncu yarışı 1976 Almanya Grand Prix'de Lauda ikinci turda Bergwerk virajına gelmeden önceki son çıkışta ıslak zeminin de etkisiyle kontrolü kaybedip önce bariyerlere daha sonra da Brett Lunger'in aracına çarpıp benzin deposundan sızan benzinin alev almasıyla yanmaya başladı. Lauda sıkışmıştı, otomobilden çıkamadı. Onun imdadına Arturo Merzario, Brett Lunger, Guy Edwards ve Harald Ertl koştu fakat Lauda'nın otomobilden çıkması bir dakikadan uzun sürmüş bu süre zarfında ise Lauda'nın kafası, göz bebekleri, akciğeri ve bir kulağı yanacak, ciğerleri zehirli gazla dolacaktı.[14] Hastaneye kaldırılan Lauda acilen ameliyata alındı, kimsenin inancı kalmamıştı, herkes Lauda'nın öleceğine inanmış üstelik ailesi son duası için bir rahibe bile ayarlamıştı fakat Lauda bunlara rağmen hayatta kaldı. Üstüne üstlük yaptığı kazadan sonra yalnızca iki yarış kaçırarak tam altı hafta sonra yarışmaya devam etti.

Yarışa dönüşü[değiştir | kaynağı değiştir]

Altı hafta sonra Formula 1'e Monza'da geri döndü. Beşinci olarak başladığı yarışta dördüncü olarak mucizevi bir yarış çıkaran Lauda sezon sonuna kadar yarış kazanamasa da en büyük rakibi Hunt'ın üç puan önünde sezonun son yarışı olan Japonya GP'sine başlasa da yoğun yağmurdan dolayı ikinci turda otomobilini pite çekti ve yarışmayı bıraktı. Lauda bu kararında yalnız değildi, birkaç tur sonra Larry Perkins ve Emerson Fittipaldi de otomobillerini pite çekti. Ferrari motor arızası gibi bir yalan söylemeyi önerdi fakat Lauda "Hayatım bir şampiyonluktan daha önemli değil." diyerek gerçeğin söylenmesini istedi. Bu karar Ferrari patronu Enzo Ferrari'yi çılgına çevirmişti. Enzo Ferrari hayatı boyunca yarış kazanmayı otomobil satmaktan bile önemli görmüş çok hırslı bir liderdi ve bu kararından ötürü Lauda'yı korkaklıkla suçladı.

1977 sezonu için daha önceden sözleşme imzalayan Lauda ile Enzo Ferrari arasındaki ipler iyice gerilmeye başlamıştı. Enzo Ferrari Lauda'nın kafaca bittiğini ve yarışmaktan korktuğunu düşünüyordu ve Lauda'ya yarışmayı bırakıp takımın menajeri olmasını önerdi. Lauda’nın bu teklifi kabul etmeye niyeti yoktu, yapılan uzun görüşmelerin ardından Lauda, Carlos Reutemann'ın arkasında ikinci pilot olmaya ikna olmuştu. Lauda geçirdiği kaza sonrasında daha yavaş bir pilot olmuştu fakat otomobil ayarlamadaki ustalığı ve yarış becerisi daha da gelişmişti. Lauda, Reutemann'a kurduğu üstünlük sayesinde mühendisleri kendi safına çekmişti. Sıralama turlarında Lauda'nın kurduğu 8-7'lik üstünlükle beraber Lauda 15 yarışta 3 galibiyet ve 7 podyum başarısı gösterirken Reutemann 17 yarışta yalnızca 1 galibiyet alabilmiş, 5 kez podyuma çıkma başarısı göstermişti. Bu sezon şampiyonluğu garantileyen Lauda, Ferrari'yle oluşan kötü ilişkisinden ötürü son iki yarışa çıkmamıştı, daha sonra Lauda bir röportajında bu kararında pişmanlık duyduğunu açıklayacaktı.

Brabham yılları (1978-1979)[değiştir | kaynağı değiştir]

1977 sezonunun sonunda Ferrari'den ayrılan Lauda, 1978 sezonuna Brabham ile başladı. Bu sezonda 2 galibiyet ve 44 puan alarak şampiyonayı dördüncü sırada bitirdi.

1978 sezonu geldiğinde Lauda yaşlanmıştı, artık eski hızında değildi. Bu sezonda yalnızca 4 puan alabilmiş ve sezonun on beşinci yarışı olan Kanada GP'sinin antrenman turlarında otomobilini pite çekerek "Artık bir pistin etrafında daireler çizmekten bıktım." diyecek ve emekliliğini ilan edecekti. Ondan boşalan koltuğa ise Arjantinli pilot Ricardo Zunino oturmuştu.

Girişimcilik dönemi (1979-1982)[değiştir | kaynağı değiştir]

Formula 1'den emekli olan Lauda hobisi olan havacılık sektörüne yatırım yapmaya karar vermiş ve kendi adını taşıyan Lauda Air'ı kurmuştur. 1982'ye kadar işler iyi gitmişti ama artık Lauda bu şirketi finanse etmekte zorlanıyor ve maddi sıkıntılar yaşıyordu. Bu maddi sıkıntılara Formula 1'e geri dönerek çözüm bulacaktı.

McLaren yılları ve F1'e dönüş (1982-1985)[değiştir | kaynağı değiştir]

1982 sezonunda Lauda F1'e geri dönmek istiyordu ve bunun için McLaren takım patronu Ron Dennis'i arayarak 3 milyon dolar karşılığında yarışabileceğini söyledi.[15] Bu teklif herkesi şoke etmişti çünkü o dönemde pilotların milyon dolarlar kazanmaları görülmüş bir şey değildi. Ron Dennis bu teklifi kabul etti ama sponsorlar endişeliydi, Lauda uzun süredir Formula 1'den uzaktı fakat Lauda o sezon aldığı 2 galibiyet ve 30 puanla şampiyonayı beşinci sırada bitirerek herkese tekrar kazanabileceğini göstermişti.

1983 sezonu McLaren için geçiş sezonuydu, takım Ford motorundan Porsche motoruna geçiş yapıyordu, Lauda bu sezonda iyi bir performans sergileyemedi ve en iyi sonucu Long Beach'teki ikincilik oldu. Bu sezonu 12 puanla takım arkadaşı John Watson'ın 10 puan gerisinde 10. bitirdi.

1984 sezonunda Lauda'nın yeni takım arkadaşı Alain Prost olmuştu. Lauda bu fikre baştan karşı çıksa da bu ikili sezondaki 16 yarışın 12'sini kazanarak McLaren'ı takımlar şampiyonu olmasında büyük rol oynadılar. Lauda ise 12 yarıştan 5 galibiyet çıkarmış ve takım arkadaşı Alain Prost'un sadece 0.5 puan önünde üçüncü dünya şampiyonluğunu kazanmıştır. (Bu yıl yapılan Monako GP yarıda kesildiği için pilotların bu yarışta kazandığı puanlar ikiye bölünmüştür.) Lauda bu sezonda Avusturya'da kazanıp 'Avusturya'da kazanan ilk Avusturyalı ' olmuştur.

1985 sezonunda işler hiç de iyi gitmiyordu, Lauda başladığı 14 yarışın 11'inde finişi göremedi ancak Hollanda'da yapılan yarışı kazanmayı başardı ve sezonun son yarışında emekli oldu.

Emeklilikten sonraki yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Emekliliğini açıkladıktan sonra bir süre daha kendi havayolu şirketini yönetti ve Ferrari'ye danışmanlık yaptı. 26 Mayıs 1991'de 223 kişinin öldüğü bir kaza yaşandı, ilk başlarda Niki Lauda suçlansa da kendisi olay yerine gidip incelemelerde bulunmuş, Londra'da uçuş simülasyonları yapmış ve Boeing firmasını hatasını kabullenmeye zorlamıştır. Lauda, Lauda Air'ı 1999 yılında Austrian Airlines'a sattı. Daha sonra Jaguar Racing'in 2001-2002 sezonu patronu oldu fakat bu görevde pek başarılı olamadı. 2003'te yine kendi adını taşıyan havayolu şirketi Niki'yi kurdu. Bu şirketi de 2011 yılında Air Berlin'e sattı ve Mercedes'te görev almaya başladı. 2013 yılında Mercedes takımının %10 hissesini satın aldı ve fahri başkan oldu. Lewis Hamilton'ın Mercedes'e kazandırılmasında önemli rol oynadı. Ayrıca kaleme almış bulunduğu 5 kitabı vardır.[16][17][18]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

20 Mayıs 2019'da tedavi gördüğü Zürih Üniversitesi Hastanesinde böbrek yetmezliğine bağlı sorunlardan dolayı uykusunda hayatını kaybettiği açıklandı. Aziz Stefan Katedrali'ndeki cenazesine Gerhard Berger, Jackie Stewart, Alain Prost, Nelson Piquet, Jean Alesi, Sebastian Vettel, Lewis Hamilton, David Coulthard, Nico Rosberg, Valtteri Bottas ve Arnold Schwarzenegger gibi ünlü isimler katıldı.[19]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Niki Lauda Profile - Bio, News, High-Res Photos & High Quality Videos". www.motorsport.com (İngilizce). 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021. 
  2. ^ "Niki Lauda | Formula 1®". Formula 1® - The Official F1® Website (İngilizce). 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2021. 
  3. ^ "1978 F1 World Championship | Motorsport Database". Motorsport Database - Motor Sport Magazine (İngilizce). 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2021. 
  4. ^ "Niki Lauda – Facts, Biography, & Crash". Encyclopedia Britannica. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2019. 
  5. ^ Moulson, Geir. "Three-time F1 champ, aviation entrepreneur Niki Lauda passes away at 70". Spin.ph. 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2019. 
  6. ^ "Lauda, Hans". www.aeiou.at (Almanca). 11 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2010. 
  7. ^ "Sportreport.at – Hall of Fame – die Besten der Besten". www.die-namenlosen.at (Almanca). 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  8. ^ "Niki Lauda has sadly passed away". Top Gear. 21 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019. 
  9. ^ "Vale: Niki Lauda". Auto Action. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2019. 
  10. ^ "Obituary: Niki Lauda, 1949-2019". Motorsport Magazine. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019. 
  11. ^ "Niki Lauda passes away: All you need to know about the Austrian Formula One legend who defied death on the tracks". First Post. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019. 
  12. ^ "Obituary: Niki Lauda, three-times F1 World Champion who recovered from horrific accident". Herald Scotland. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019. 
  13. ^ "That was the power and the persuasiveness that Niki Lauda had". Motorsport Magazine. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019. 
  14. ^ Rubython, Tom. (2011). In the name of glory. Watson, John., Schleglmilch, Rainer. Londra: Myrtle. ISBN 978-0-9565656-9-3. OCLC 757931377. 
  15. ^ Benson, Andrew (21 Mayıs 2019). "Niki Lauda obituary: 'A remarkable life lived in Technicolour'". BBC. 21 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019. 
  16. ^ "Niki Lauda: 17 things you didn't know about the F1 champion". CarsGuide (İngilizce). 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  17. ^ "Niki Lauda F1 Statistics & Results". GP Racing Stats (İngilizce). 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  18. ^ "Niki Lauda". Formula One Art & Genius (İngilizce). 24 Nisan 2010. 2 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  19. ^ "Niki Lauda | Racing career profile | Driver Database". www.driverdb.com. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Niki_Lauda&oldid=31019732" sayfasından alınmıştır