Nazi Almanyası'nda tütün karşıtı hareket
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Akciğer kanseriyle sigara içmenin arasındaki bağın ilk Alman doktorlar tarafından bulunmasıyla modern tarihteki ilk sigara içme karşıtı kampanyayı başlatan Almanya güçlü bir anti-sigara hareketi başlattı. 20. yüzyilın başlangıcında -Nazi Almanyası'nda hükûmet tarafından desteklenen kampanya dışında- birçok ülkede büyük etkisi olmayan tütün karşıtı hareketler başladı. Bu 1930 ve 1940'lı yılların başlangıcında dünyanın en büyük sigara içme karşıtı hareketiydi. Nasyonal sosyalist hükûmet sigara içmeyi kınadı ve içlerinden birçoğu tütün tüketimini açıkça eleştirdi. Sigara içme ve bunun sağlığa etkileri üzerine yapılan araştırmalar, türünün en önemlisi olmasıyla Nazi yönetiminde tırmandı.
Nazi tütün karşıtı kampanyası, tramvay, otobüs ve trenler içinde sigara içmeyi yasaklayan, sağlık eğitimini teşvik eden, Wehrmacht'da sigara stoğunu sınırlayan, askerler için tıbbi konferanslar düzenleyen, tütün vergisini arttıran bir hareketti. Nasyonal sosyalistler ayrıca tütün reklamları ve halka açık alanlarda sigara içilmesine kısıtlamalar, restoran ve kahvehanelere düzenlemeler getirdi. Tütün karşıtı hareketin Nazi rejiminin ilk yıllarında pek etkili olmamasının yanı sıra tütün kullanımı 1933-1939 yılları arasında arttı ve askeri personelin sigara kullanması 1939-1945 yıllarında yasaklandı. 20. yüzyılın sonunda bile savaş sonrası Almanya'sında sigara karşıtı kampanya istediği etkiyi bulamadı. Ancak ordudaki tütün tüketimi 1939'dan 1945'e kadar azaldı.[1] Heinrich Himmler SS subaylarının görev sırasında sigara içmesini 1939'da yasakladı.[2]
Tramvaylarda sigara içilmesi 1941 yılında 60 şehirde yasaklandı, 1944'te ise şehir trenleri ve otobüslerde sigara içmek yasa dışı hale bir hale getirildi. Ayrıca hamile kadınların ve 18 yaşından küçüklerin sigara içmesiyle ilgili birtakım sınırlamalar konuldu.[2]
Başlangıcı[değiştir | kaynağı değiştir]
Almanya'daki sigara karşıtı bu hassaslık 20. yüzyılın başlangıcında ortaya çıktı. Deutscher Tabakgegnerverein zum Schutze der Nichtraucher (Sigara İçmeyenlerin Korunması için Alman Tütün Karşıtı Derneği) ismindeki ülkedeki ilk anti-tütün organizasyonu, sigara muhalifleri tarafından kuruldu.1904 yılında kurulan bu dernek sadece kısa bir süre dayanabildi. Sonraki tütün organizasyonu Bund Deutscher Tabakgegner (Alman Tütün Karşıtı Birliği) 1910'da Trautenau, Bohemya'da kuruldu. Diğer sigara karşıtı organizasyonlar 1912 yılında Hanover ve Dresden şehirlerinde kuruldu. 1920'de Prag'da Deutscher Tabakgegner in der Tschechoslowakei (Çekoslovakya Alman Tütün Karşıtı Birliği) I. Dünya Savaşı'nın sonunda Çekoslovakya Avusturya'dan ayrıldıktan sonra kuruldu. Almanya-Avusturya Cumhuriyeti'nde (Bund Deutscher Tabakgegner in Deutschösterreich) 1920 'de Graz'da kuruldu.
Bu gruplar sigara karşıtı reklamlar yapan gazeteler bastılar. Bahsi geçen ilk Almanca gazete 1912-1932 yıllarında Bohemya organizasyonunca basılan Der Tabakgegner idi. 1919-1935 yıllarında Dresden'de basılan Deutscher Tabakgegner ise bu konuda basılan ikinci gazeteydi. Tütün karşıtı organizasyonlar ayrıca alkollü içeceklerin tüketimine de karşıydılar.
Sebep[değiştir | kaynağı değiştir]
Sigaraya karşı Hitler'in tutumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Gençliğinde çok sigara tüketen Adolf Hitler -günde 25 ila 40 sigara arası- bunun para bakımından da israf olduğunu çıkararak bu alışkanlığından vazgeçti. Daha sonraları sigara içmeyi bir çökmüşlük ve "Amerikan Yerlisi'nin kendisine verilen likör'e karşılık Beyazlar'a bir tepkisi" olarak gören Hitler birçok seçkin adamın tütün zehirlenmesine yakalanmasından yakınır. Mutsuzdu çünkü hem Eva Braun hem de Martin Bormann içiciydi ve Hermann Göring'in halka açık alanlarda sigara içmeye devam etmesinden rahatsızdı. Göring'i puro içerken resmeden bir heykel gördüğünde sinirlemiştir. İngiltere ve İskoçya kralı olan I. James 330 yıl önce açıkça sigara karşıtı olmasına rağmen Hitler genellikle sigara karşıtı taraf tutan ilk ulusal lider olarak kabul edilir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ George Norman Clark, A. M. Cooke, Asa Briggs: A History of the Royal College of Physicians of London. Clarendon Press for the Royal College of Physicians, Oxford 1964, ISBN 0-19-920031-9.
- ^ a b Operasyon Mussolini (Dünyayı Sarsan Kurtarma Harekatı). Selçuk Uygur. Kronik Kitap. s. 63.