Mastaura

Mastaura (Grekçe: Μάσταυρα)_, Karya ve Lidya bölgelerinin kesiştiği bir noktada olduğundan iki bölgenin de kültürel izlerini taşıyan bir antik kent. Antik yerleşkenin bulunduğu bölgede günümüzde Aydın ilinin Nazilli ilçesinde yer alan Bozyurt köyü yer almaktadır.^[1] Kentte yer alan kalıntılar Bozyurt köyünün değişik bölgelerine dağılmış halde bulunmaktadır.^[2]

Mastaura Antik Kenti’nde 2020 ve 2021 yıllarında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi tarafından arkeolojik yüzey araştırması ile birlikte çevre düzenleme çalışmaları yapılmıştır.^[3] Kalıntılar zeytin, incir ve üzüm bahçeleri gibi tarım arazilerinin içerisinde yer alır.^[4] Kemerli yapılar, antik tiyatro basamakları ve nekropol kalıntıları ilk dikkati çeken alanlardır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Mastaura Antik Kenti, Nazilli ilçesi Bozyurt Köyü sınırlan içinde Menderes Nehri'nin kuzeyinde ve Nysa Antik kenti yakınlarında bulunmaktadır. Kent Bozyurt Köyü'nün 1 km kuzeyinde, doğu ve batısı yüksek tepelerle çevrili, ortasından Mastaura (Krizoroas) deresinin geçtiği dar vadinin kuzeyinde yer alan küçük bir antik yerleşmedir. Bu dere Hellen dilinde "Altın Kılıçlı Dere" anlamına gelmekteydi. Mastaura Luwi dilinde "Ana Tanrıçanın Ulu Akarsuyu" anlamına gelmektedir. Açık biçimi M(a)asta-ura'dır. Buradaki Ma: Luwi/Pelasgos dilinde "ana" anlamına gelmektedir ve Ama sözcüğünün baştaki A harfi olmadan kullanılan bir biçimidir.

Bu sözcük ana tanrıçayı betimler ve Anadolu'da birçok tarihsel ad içinde bulunur. AMA sözcüğü Luwi dilinde anni, Hitit dilinde anna ile aynı karşılığa sahiptir ve günümüz Anadolu'sunda bu sözcük anne ya da ana biçiminde karşımıza çıkmaktadır. Luwi dilinde asta ya da diğer kullanım biçimleri olan astra, ista, istra sözcükleri akıntı anlamına gelmektedir. Bu sözcükler burada bir dere, çay ya da ırmağın olduğunu belirtmektedir. Ura sözcüğü ise Luwi dilinde büyük, ulu, yüce anlamını taşımaktadır. Bu sözcük adlarının önüne ve arkasına gelerek kullanılmaktadır. Böylece Mastaura sözcüğünün Luwi /Pelasgos dilinde olduğu, buranın ilk yerli halkının da öncelikle bunlar olması gerektiği düşünülebilir.

Bu olgu kentin oldukça eski bir tarihe sahip olabileceğine işaret etmektedir. Lydia'daki ilk çağ kenti Mastaura Plini us 'ta, Hierokles'te ve Byzantion'lu Stephanos'ta anılmaktadır. Bu günde görülebileceği gibi Masataura bir akarsuyun yanında bulunmaktadır. Strabon, Orthosıa ile birlikte Mastaura'dan da söz etmektedir. Hıristiyanlık döneminde piskoposluk merkezi olan kent Ephesos ve Khalkedon konsillerine katılmıştır.

Kentte görülebilen yapı kalıntılarından tiyatro şehrin kuzeybatısında yer alır. İki kademeli kemerli teras ile oluşturulmuş sahne binası kısmen korunmuştur. Tiyatronun orkestra kısmı zeytin ağaçlarıyla kaplıdır. Kavea kısmı tamamen tahrip olmuştur. Ayrıca kentte birçok yapı kalıntısı bulunmaktadır. Ören yerinin güneydoğusunda kentin nekropolü (mezarlık) yer almaktadır. Çok tahrip olmuş mezar yapılan tamamen orman ve çalılıklarla kaplanmıştır. Bu kent Ephesos'u (Efes) Celenaea'ya bağlayan ticaret yolu üzerinde olup, sikke basma ayrıcalığına sahipti. Ancak kent depremler ve veba salgını nedeniyle harap olmuş ve terkedilmiştir.^[5]

Kentteki Araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiliz gezgin Hamilton 1836’da Nazilli’ye gelmiş ve Mastaura’yı gezmiştir. Amphitiyatro ile ilgili ilk bilgileri Hamilton aktarmıştır. Daha sonra araştırmacı gezgin Texier de Hamilton’a atıfta bulunarak yapının varlığına dair bilgiler vermiştir. 1907-1909 yıllarında, Nysa’da (Sultanhisar) kazı ve araştırmalar yapan W. Von Diest de hazırladığı kitapta Nysa’nın komşusu Mastaura hakkında bilgiler vermiş, kentin topografik yapısını gösteren bir plan çizmiştir. 1921 yılında Yunan işgali sırasında araştırmalar yapan Kourouniotis de Mastaura’da incelemelerde bulunmuştur. Kourouniotis, amphitiyatro yapısını ilk kez fotoğraflayıp belgeleyen kişidir.^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Aydın ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.