Maryland
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Maryland | |
|---|---|
 Bayrak .svg) Mühür | |
.svg) | |
| Ülke |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Başkent | Annapolis |
| En büyük şehir | Baltimore |
| İdare | |
| • Vali | Wes Moore (D) |
| • Vali vekili | Aruna Miller (D) |
| • Üst meclis | Maryland Senatosu |
| • Alt meclis | Maryland Temsilciler Meclisi |
| • Senatörler | Ben Cardin (D) Chris Van Hollen (D) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 32,133 km² |
| • Kara | 25,314 km² (9,773 mil²) |
| • Su | 6,819 km² (2,632 mil²) |
| Rakım | 110 m |
| En yüksek nokta | 1,024 m (3,359 ft) |
| En alçak nokta | 0 m (0 ft) |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 6,185,278 |
| • Yoğunluk | 238/km² |
| Zaman dilimi | UTC-05.00 |
| • Yaz (YSU) | UTC-04.00 |
| ISO 3166 kodu | US-MD |
Resmî site maryland.gov | |
Maryland (İngilizce telaffuz: [ˈmɛrələnd] (
dinle)), ABD'nin Orta Atlantik eyaletlerinden birisidir.[1] Chesapeake Körfezinin kuzeydoğusunda yer alır. Doğusunda Delaware ve Atlas Okyanusu güneyinde Virginia, kuzeyinde Pensilvanya vardır. Washington şehri Maryland'ın güneybatısında Potomac Nehri'nin kuzeyinde Virginia sınırı üzerindedir. Başkent'e yakınlığından dolayı, NASA'nın Hesap Merkezi, Ulusal Güvenlik Dairesi ve ABD Deniz Harp Okulu gibi birçok devlet kurumu şehirde bulunur.
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Maryland’in alanı 12.406,68 milkare (32.133,2 km2)‘dir ve bu toplam alan Belçika’nın [11.787 milkare (30.530 km2)] alanı ile kıyaslanabilir.[2] 42'nci en büyük ve 9. en küçük eyalettir ve boyut olarak bir sonraki en küçük eyalet olan Hawaii eyaletine [10.930,98 milkare (28.311,1 km2)] en yakın olanıdır. Bir sonraki en büyük eyalet Maryland'in komşusu ve Maryland'in neredeyse iki katı büyüklüğünde olan Batı Virginia'dır [24.229,76 milkare (62.754,8 km2)].
Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]
2012 itibarıyla Maryland'in tahmini nüfusu 5.884.563'tür. Kilometre başına düşen insan sayısı 230'dur. Beyazlar yaklaşık %58 oranıyla çoğunluğu oluşturmakla birlikte toplumun %31'ini oluşturan Afroamerikalılar büyük bir azınlıktır. Toplumun %10'una yakını Hispanik ve Latinodur.[3]
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ekonomik Analiz Bürosu, Maryland'in 2016'daki gayri safi devlet hasılasının 382,4 milyar dolar olduğunu tahmin etmiştir.[4] Ancak Maryland, yalnızca GSYİH gibi büyüme göstergelerine bakmak yerine eyalet kalkınmasına rehberlik etmek için refah göstergesi Gerçek İlerleme Göstergesini kullanır.[5][6]
ABD Nüfus Sayım Bürosu'na göre, Maryland'deki haneler halen ülkedeki en zengin hane halkıdır. 2013'teki ortalama hane geliri 72.483 doları ile Maryland sırasıyla ikinci ve üçüncü New Jersey ve Connecticut'ın önündeydi.[7]
Maryland'in iki ilçesi Howard ve Montgomery, sırasıyla ülkenin ikinci ve on birinci en zengin ilçeleridir. Maryland, 2013 yılında yüzde 7,7'lik oranla kişi başına en fazla milyonerin olduğu bölge oldu.[8] Ayrıca eyaletteki yoksulluk oranı da yüzde 7,8 ile ülkedeki en düşük yoksulluk oranıdır.[9][10][11] 2006 yılında kişi başına düşen 43.500 dolar kişisel gelir ile Maryland ülkede beşinci sıradaydı. Mart 2022 itibarıyla eyaletteki işsizlik oranı yüzde 4,6 oldu.[9][11][12][13]
Savunma/havacılık endüstrisi ve biyo-araştırma laboratuvarları için teknik ve idari görevlerin yanı sıra Baltimore/Washington bölgesi'nin banliyö veya şehir dışındaki uydu hükümet genel merkezlerine personel alım vurgusuyla, Maryland'in ekonomisi, Maryland'in Washington, DC'deki federal hükümete olan yakınlığından yararlanır. Ft. Meade, Savunma Bilgi Sistemleri Ajansı, Amerika Birleşik Devletleri Siber Komutanlığı ve Ulusal Güvenlik Ajansı/Merkezi Güvenlik Servisi'nin genel merkezi olarak hizmet verir. Ayrıca eyalette çok sayıda eğitim ve tıbbi araştırma kurumu bulunur. Aslında Johns Hopkins Üniversitesi'nin çeşitli bileşenleri ve tıbbi araştırma tesisleri artık Baltimore bölgesindeki en büyük tek işveren konumundadır. Toplamda, beyaz yakalı teknik ve idari işçiler Maryland'in işgücünün yüzde 25'ini oluşturur. Bu durum kısmen yakındaki Maryland'in, federal hükümet ofisindeki istihdamın nispeten yüksek olduğu Washington Büyükşehir Bölgesi'nin bir parçası olmasına bağlanabilir.
Dolar değeri açısından büyük olmasına rağmen imalat, toplamın yüzde 20'sinden fazlasına katkı yapan hiçbir alt sektör olmaksızın oldukça çeşitlidir. Tipik üretim biçimleri elektronik, bilgisayar ekipmanı ve kimyasallardır. Bir zamanlar Sparrows Point'teki dünyanın en büyük çelik fabrikasını da içeren bir zamanların güçlü birincil metaller alt sektörü hâlâ varlığını sürdürmektedir ancak dış rekabet, iflaslar ve birleşmelerle baskı altındadır. İkinci Dünya Savaşı sırasında, Glenn Martin Şirketi (halen Lockheed Martin'in parçasıdır) uçak fabrikasında yaklaşık 40.000 kişi çalışıyordu.
İnşaat malzemeleri dışındaki madencilik, eyaletin dağlık batı kesiminde yer alan kömürle sınırlıdır. 19. yüzyılın ortalarında Baltimore ve Washington'a karakteristik mimarilerinin çoğunu kazandıran doğudaki kumtaşı ocakları bir zamanlar baskın bir doğal kaynaktı. Tarihsel olarak, Maryland'de, bazıları Washington yakınlarında olmak üzere küçük altın madenciliği operasyonları vardı ancak bunlar artık mevcut değildir.
2022'de çalışan sayısına göre en büyük özel sektör işverenleri, BYK Gardner, Clean Harbors, Holy Cross Hastanesi, Johns Hopkins Bayview Tıp Merkezi, Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı, Johns Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi, Maryland Nörogörüntüleme Merkezi, Northrop Grumman Elektronik Sistemler, Maryland Üniversitesi ve Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi’dir.[14]
Hukuk ve hükümet[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Maryland hükümeti eyalet anayasasına göre yönetilir. Maryland hükümeti, diğer 49 eyalet hükümeti gibi, Amerika Birleşik Devletleri Anayasası ile sınırlandırılmadıkça, tamamen eyalet sınırları içinde kalan konularda münhasır yetkiye sahiptir.
Maryland'de iktidar, yürütme, yasama ve yargı olmak üzere hükümetin üç kolu arasında bölünmüştür. Maryland Genel Kurulu, Maryland Temsilciler Meclisi ve Maryland Senatosundan oluşur. Maryland valisi, bütçeleme konusunda önemli yetkilere sahip olduğundan Amerika Birleşik Devletleri'nde benzersizdir. Yasama organı valinin önerdiği bütçe harcamalarını artıramaz. Diğer birçok eyaletten farklı olarak Maryland'in birçok ilçesine önemli özerklik tanınmıştır.
Hükümet işlerinin çoğu Maryland eyalet başkenti Annapolis'te yürütülür ancak bazı kabine departmanlarının ve eyalet yetkililerinin Baltimore'da ofisleri vardır. Vali ve eyalet çapındaki makamların çoğu ile ilçe seçimlerinin çoğu, ara seçim yıllarında yapılır (çift sayılı yıllar dörde bölünemez).
Eyalet yönetiminin yargı organı, her ilçede ve Baltimore şehrindeki birleşik Maryland Bölge mahkemesinin yanı sıra her ilçede ve Baltimore Şehrinde bulunan 24 Bölge Mahkemesinden oluşur. İkincisi, 30.000 doların üzerindeki tüm hukuk anlaşmazlıkları, tüm adil yargı yetkisi ve büyük ceza davaları için genel yargı mahkemeleridir..[15]
Güneyindeki Virginia eyaletinin aksine, Maryland sakinleri genellikle daha liberaldir ve Demokrat Parti'yi desteklemektedir.
Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Mid-Atlantic Home : Mid–Atlantic Information Office : U.S. Bureau of Labor Statistics". www.bls.gov. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2017.
- ^ "Belçika". CIA Dünya Bilgi Kitabı. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 15 Mayıs 2008. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2008.
Karşılaştırmalı alan: yaklaşık olarak Maryland'in büyüklüğü
- ^ "U.S. Census Bureau QuickFacts: Maryland". www.census.gov (İngilizce). 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- ^ "Regional Data". 31 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2018.
- ^ Dolan, Karen (30 Ocak 2012). "A better way of measuring progress in Maryland". Baltimore Sun. 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ Measuring Prosperity: Maryland's Genuine Progress Indicator | Solutions 5 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Thesolutionsjournal.com. Retrieved on July 12, 2013.
- ^ "American FactFinder MedImmune Results". 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2015.
- ^ Frank, Robert (15 Ocak 2014). "Top states for millionaires per capita". CNBC. 22 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014.
- ^ a b U.S. Poverty Rate Drops; Ranks of Uninsured Grow 7 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. washingtonpost.com.
- ^ Maryland is ranked as richest state 15 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. baltimoresun.com.
- ^ a b US Poverty Rate Declines Significantly 15 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. wibw.com.
- ^ Maryland is ranked as richest state 15 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. baltimoresun.com.
- ^ "Monthly Labor Review—February 2018" (PDF). Maryland Department of Labor, License, and Governing. 5 Nisan 2018. 15 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Nisan 2018.
- ^ "2022 Annual Comprehensive Financial Report." Comptroller of Maryland. April 2023. p. 164. 20 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Lamy, Rudolf B. (2006). "A Study of Scarlet: Red Robes and the Maryland Court of Appeals." 25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Monograph. (Annapolis, MD: Maryland State Law Library.)
- ^ "2017 Annual Report and Membership Directory" (PDF). 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.
Wikimedia Commons'ta Maryland ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
 | ABD'deki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
