Makapansgat Taşı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Şubat 2023) |
Makapansgat Taşı veya Makapansgat Çakılı (günümüzden yaklaşık 2.500.000 ila 3.000.000 yıl önce), Güney Afrika’nın Makapan Vadisi’nde yer alan, içerisinde Australopitesen kalıntılarını da barındıran, arka ve ön yüzü de olan ayrıca insan yüzünün kaba bir tasviriymiş gibi görünmesini sağlayan doğal çentik ve aşınma desenlerine sahip bir çakıl taşıdır.[1] Bazı bilim adamları bu nesnenin bilinen en eski manuport olduğunu savunuyor.[1][2][3][4]
Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Makapansgat çakılı 260 gram ağırlığında, 8,3 cm uzunluğunda, 7 cm genişliğinde ve 3,8 cm kalınlığında kırmızı-kahverengi jasperit benzeri bir taştır.[2]
Çakıl, 1925 yılında Güney Afrika'nın Mokopane kentinin kuzeyinde bulunan Makapan Vadisi'ndeki bir beyaz mermer mağarasında, yerel bir okul öğretmen olan Wilfred Eitzman tarafından bulunmuştur.[3] Daha da önemlisi, çakılın en yakın doğal kaynağından en az 4,8 km ötede bulunmasıdır.[4] Dart'a göre bu uzaklık 32 km'dir.[1] Bölge aynı zamanda Australopithecus'a ait kemikler de içeriyordu[3] bu bilgi daha sonra australopithecus ya da diğer erken homininler olarak genişletildi.[5]
Çentikleri ve aşınma izleri doğal bir şekilde jeolojik süreçlerle oluşmuştur ve üzerinde herhangi bir yapay değişiklik izine rastlanmamıştır.[2]
Yorumlama[değiştir | kaynağı değiştir]
Çakıl taşı kesinlikle yapay olarak müdahale edilmiş bir nesne olmasa da, bazı hominidlerin onu sembolik bir yüz ifadesi olarak kabul etmiş olabileceği, muhtemelen insan mirasındaki sembolik fikirlerin veya estetik anlayışın en eski örneği olarak mağaraya getirmiş olabileceği öne sürülmüştür. Bu olgu ise onu bilinen en eski manuport adayı yapar.[1][2][3][4]
Çakıl taşı literatürde tanımlanmış ve Kasım 1967'de The Roots of Art adlı televizyon programında yer almıştı. Ancak 1974 yılında, taşın bulunduğu kısa süre içinde onu ilk görenlerden biri olan Raymond Dart tarafından yeniden yorumlanana kadar dikkatleri üzerine çekmemişti. Eitzman, taşın yüz şekline benzemesi nedeniyle mağaraya getirilmiş olabileceğini öne sürmüştü. Dart ise taşa farklı açılardan bakıldığında başka yüzlerin de ortaya çıkabileceğini fark etti.[1]
Makapansgat çakılı, sanat teriminin olağan tanımlaması kullanılırsa sanat olarak görülemez çünkü çakıl doğal ortamında bulunmuştur, yapılmamıştır. Bununla birlikte, bir Australopithecus'un bu yüzü fark etmiş olması, erken hominidlerin sanat ve dilin gelişimi için gerekli olan sembolik düşünme kapasitesine sahip olduklarını gösterir.[6]
Tartışma[değiştir | kaynağı değiştir]
Erken hominidlerin bu nesneyi gerçekten bir yüz olarak görüp görmedikleri, bu nesneyle büyülü/metafizik ayinler yapıp yapmadıkları veya bu çakıl taşından sanatsal bir keyif alıp almadıkları belirsizliğini korumaktadır. Ayrıca nesneyle ilgili belirsizliği artıran faktörler; nesnenin mağaranın neresinde bulunduğu, kemiklerin hangi hominid türüne ait olduğu, bu kemiklerin hayvanlar tarafından mağaraya getirilip getirilmediği tam olarak bilinmemektedir.[7][8][9]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Erfoud Manuport
- Tan-Tan Venüsü
- Berekhat Ram Venüsü
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e Dart, Raymond A. (1974). "The waterworn Australopithecine Pebble of many faces from Makapansgat". South African Journal of Science. ss. 70 (6). 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ a b c d Bednarik, Robert G. (1998). "The 'Australopithecine' Cobble from Makapansgat, South Africa". The South African Archaeological Bulletin. 53 (167): 4-8. doi:10.2307/3889256. ISSN 0038-1969. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ a b c d Eitzman, Wilfred I. (1958). "Reminiscences of Makapansgat limeworks and its bone-breccial layers". South African Journal of Science. ss. 54 (7). 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ a b c "Emergence of higher thought 3.0-0.2 Ma B . P". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. B, Biological Sciences (İngilizce). 292 (1057): 205-211. 8 Mayıs 1981. doi:10.1098/rstb.1981.0029. ISSN 0080-4622. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ Bednarik, Robert G. "Pleistocene Palaeoart of Africa". Arts (İngilizce). 2 (1): 6-34. doi:10.3390/arts2010006. ISSN 2076-0752. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ Gardner, Helen; Kleiner, Fred S. (2011). Gardner's art through the ages : a global history. Library Genesis. Australia ; United States : Wadsworth, Cengage Learning. ss. 15-16. ISBN 978-0-495-79986-3.
- ^ David, Bruno (2017). Cave art. Thames & Hudson. s. 99. ISBN 9780500204351.
- ^ Mcbrearty, Sally; Brooks, Alison S. (1 Kasım 2000). "The revolution that wasn't: a new interpretation of the origin of modern human behavior". Journal of Human Evolution (İngilizce). 39 (5): 453-563. doi:10.1006/jhev.2000.0435. ISSN 0047-2484. 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
- ^ D'Errico, Francesco (5 Ağustos 2003). "The invisible frontier. A multiple species model for the origin of behavioral modernity". Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews (İngilizce). 12 (4): 188-202. doi:10.1002/evan.10113. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Robert G. Bednarik (Uluslararası Kaya Sanatı Araştırmaları Federasyonu): "Manuportlar ve çok erken paleoart" 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Don Hitchcock (Don's Maps): "Makapansgat çakıl taşı" 17 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- James B. Harrod (OriginsNet): "Makapansgat" 17 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.