Luigi Luca Cavalli-Sforza
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Luigi Luca Cavalli-Sforza | |
|---|---|
.jpg) Cavalli-Sforza, Ekim 2010. | |
| Doğum | 25 Ocak 1922 Cenova, İtalya |
| Ölüm | 31 Ağustos 2018 (96 yaşında) Belluno, İtalya |
| Ödüller | Weldon Ödülü (1978) Balzan Ödülü (1999) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Genetikçi |
Luigi Luca Cavalli-Sforza (İtalyanca telaffuz: [luˈiːdʒi ˈluːka kaˈvalli ˈsfɔrtsa]; 25 Ocak 1922 - 31 Ağustos 2018), İtalyan genetikçi. Parma Üniversitesi, Pavia Üniversitesi ve daha sonra Stanford Üniversitesinde eğitim veren popülasyon genetikçisi.
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Bu section tümüyle ya da çoğunluğuyla tek kaynağa dayanıyor. (November 2016) |
Eğitim ve araştırmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Cavalli-Sforza 1939'da Pavia'ya Ghislieri Koleji 'ne girdi, 1944 yılında Pavia Üniversitesinde M.D. unvanını aldı. 1949'da genetik alanında istatistikçi ve evrimsel biyolog Ronald A. Fisher tarafından Genetik Bölümü'nde araştırma görevine atandı.[1] 1950'de Cambridge Üniversitesi'nden ayrılarak Kuzey İtalya'da (Parma ve Pavia dersi vermek üzere Stanford Üniversitesinde profesörlüğe başladı. 1992 yılında emekli olana kadar Stanford'da kaldı.
1999'da insan kökenli bilim dalında Balzan Ödülü'nü kazandı. 1994 yılından beri Papalık Bilimler Akademisi'ın bir üyesidir. 2011 yılında Biyoloji dalında Telesio-Galilei Akademi Ödülü'ne layık görülmüştür.
Özel katkıları[değiştir | kaynağı değiştir]
Cavalli-Sforza demografinin somut bulgularını gerçek bir insan popülasyonundaki kan grupları analiziyle birleştirerek yeni bir araştırma alanı başlattı. Ayrıca göç nedenleri ve kan grupları arasındaki bağlantıları inceledi.
1960'ların ortalarında başka bir genetikçi olan öğrencisi Ronald A. Fisher, Anthony W. F. Edwards, FRS, Cavalli-Sforza ile evrimsel ağaçları (filojeni) için yapılan bazı araştırmalara önderlik etti. Edwards ve Cavalli-Sforza, genetik farklılıkların hem popülasyonların tarihsel ayrışmasına hem de genlerin göç ve jenerasyon yoluyla popülasyonlar arasında yayılmasına etkisi olduğu hakkında yazılar yazdılar. Bu yazıların birçoğu makaleler ve ciltler halinde 2018 yılında tekrar yazıldı.[2] Daha sonraki yazılarında Cavalli-Sforza, hem farklılığın hem de göçün gen farklılıkları üzerindeki etkileri hakkında yazılar yazmıştır.
Cavalli-Sforza daha çok genetik alanındaki çalışmaları ile tanınırken, Marcus Feldman ve diğerleriyle işbirliği yaparak, alternatif olarak evrim olarak da bilinen kültürel antropoloji alt disiplinini öncülüğünü yaptı, gen-kültür evrimi, kültürel aktarım teorisi ve ikili kalıtım teorisi hakkında araştırmalarda bulundu. Kültürel Aktarım ve Evrim: Kantitatif Bir Yaklaşım (1981) adlı bir kitap yayınladı.
Cavalli-Sforza ayrıca dil farklılıklarının insan toplulukları arasındaki gen aktarımını, etkileşimine nasıl engel teşkil edebileceği konusunda çeşitli çalışmalar yaptı. İnsan göçü üzerine yaptığı araştırmaları ile dilbilimciler Merritt Ruhlen ve Joseph Greenberg'in dil hakkındaki hipotezlerini test etti. Yaptığı çalışmalar dil bilimciler tarafından hala daha tartışılmaktadır.[3]
Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]
Cavalli-Sforza, "Genler, Halklar ve Diller" adlı kitabında yer alan beş konuda meslekten olmayanlar için yaptığı çalışmaları özetlemiştir.[4] "The Economist"'de yayınlanan bir makaleye göre, Cavalli-Sforza'nın çalışması "insan ırkları arasında önemli genetik farklılıklar olduğu ve bu farklılıkların aslında biyolojik açıdan olumlu olduğunu varsaymakta" olarak söz edildi. Kitap, hem tüm insan ırkı için genel bir "kalıtsal yapı" oluşturmanın sorunlarını hem de bu sorunları büyük ölçüde azaltmak için yapılabilecek bazı çalışmaları ve veri analizi yöntemlerini anlatıyor.[5] Cavalli-Sforza kitapta Avrupalıların, atalarının üçte ikisinin Asyalı ve üçte birinin Afrikalı olduğunu iddia eder.[6]
Cavalli-Sforza'nın "İnsan Genlerinin Tarihi ve Coğrafyası"[7] (1994 Paolo Menozzi ve Alberto Piazza ile birlikte) kitabında insan genetik varyasyonu üzerinde durdu. Cavalli-Sforza ayrıca "Büyük İnsan Diasporaları: Çeşitlilik ve Evrim Tarihi"' (oğlu Francesco ile birlikte) adlı bir kitap yazdı.
1970'lerde, o ve Walter Bodmer modern insan genetiği hakkında bir ders kitabı yazdılar. İkili, Bodmer'ın ilk kez yazarlık yaptığı Genetik, Evrim ve İnsan adlı bir kitap daha yayınladılar.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Profesör Cavalli-Sforza 31 Ağustos 2018 tarihinde 96 yaşında İtalya'nın Belluno kentindeki evinde hayatını kaybetti.[8][9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Edwards, Prof Anthony (2015). "History of the Department — Department of Genetics". www.gen.cam.ac.uk (İngilizce). Para 5. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2016.
- ^ Winther, Rasmus Grønfeldt (2018). Phylogenetic Inference, Selection Theory, and History of Science: Selected Papers of A. W. F. Edwards with Commentaries. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 9781107111721. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
- ^ Campbell, Lyle (2013). Historical linguistics: an introduction. Campbridge, MA: MIT Press. s. 346. ISBN 978-0-7486-4594-7.
Postulated remote relationships such as Amerind, Nostratic and Proto-World have been featured in newspapers, magazines and television documentaries, and yet these same proposals have been rejected by most mainstream historical linguists.
- ^ Luigi Cavalli-Sforza, Genes, Peoples, and Languages, tr. Mark Seielstad, North Point Press (2000) 0-86547-529-6
- ^ Geoffrey Carr, "Survey: The proper study of mankind", The Economist Vol. 356, no. 8177, pg. 11 (July 1, 2000).
- ^ Rothstein, Edward (1 Nisan 2000). "SHELF LIFE; Dismantling Race and Unifying the Human Species". New York Times. 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2012.
- ^ Cavalli-Sforza, L. L., P. Menozzi, A. Piazza. 1994. The History and Geography of Human Genes. Princeton University Press, Princeton. 0-691-02905-9
- ^ Bencivelli, Silvia (1 Eylül 2018). "Addio a Cavalli Sforza, il genetista che studiò le migrazioni dell'umanità". La Repubblica (İtalyanca). 1 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2018.
- ^ Grady, Denise (19 Eylül 2018). "Luigi Cavalli-Sforza, 96, Who Tracked Genes Through History, Dies". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
Bibliyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
- Edwards, A.W.F., and L.L. Cavalli-Sforza. 1964. Reconstruction of evolutionary trees. pp. 67–76 in Phenetic and Phylogenetic Classification, ed. V. H. Heywood and J. McNeill. Systematics Association pub. no. 6, London.
- Cavalli-Sforza, L.L. and A.W.F. Edwards. 1965. Analysis of human evolution. pp. 923–933 in Genetics Today. Proceedings of the XI International Congress of Genetics, The Hague, The Netherlands, September 1963, volume 3, ed. S. J. Geerts, Pergamon Press, Oxford.
- Cavalli-Sforza, L.L. and A.W.F. Edwards. 1967. Phylogenetic analysis: models and estimation procedures. American Journal of Human Genetics 19:233–257.
- Cavalli-Sforza, L. L. and W. F. Bodmer. 1971. The Genetics of Human Populations. W. H. Freeman, San Francisco (reprinted 1999 by Dover Publications).
- Cavalli-Sforza, L. L. and M. Feldman. 1981. Cultural Transmission and Evolution. Princeton University Press, Princeton.
- Cavalli-Sforza, L. L., P. Menozzi, A. Piazza. 1994. The History and Geography of Human Genes. Princeton University Press, Princeton. 0-691-02905-9
- Cavalli-Sforza, L. L. and Francesco Cavalli-Sforza. 1995. The Great Human Diasporas: The History of Diversity and Evolution. Addison-Wesley 0-201-40755-8
- Cavalli-Sforza, L.L. 2000. Genes, Peoples, and Languages. North Point Press, New York. 0-86547-529-6
- Cavalli Sforza, L. L, Il caso e la necessità – Ragioni e limiti della diversità genetica, 2007, Di Renzo Editore, Roma
- Stone, Linda; Lurquin, Paul F.; Cavalli-Sforza, L. Luca (2007). Genes, Culture, and Human Evolution: A Synthesis. Malden (MA): Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-5089-7. Diğer özet (6 Eylül 2010).
Filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 2003 – Journey of Man
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Stone, Linda; Lurquin, Paul F. (2005). A Genetic and Cultural Odyssey: The Life and Work of L. Luca Cavalli-Sforza. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-13396-8. Diğer özet (23 Ekim 2010).
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- African Human Genome Initiative, Wayback Machine sitesinde (6 Mart 2005 tarihinde arşivlendi): Brief biography of Cavalli-Sforza
- The Great Human Diasporas – The History of Diversity and Evolution: book review
- Genes, Peoples, and Languages, Wayback Machine sitesinde (7 Mart 2005 tarihinde arşivlendi): book review
- Luigi Luca Cavalli-Sforza interview by Frederica Crivellaro, December 5th 2006 (video) 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- YouTube'da A Conversation with Luigi Luca Cavalli-Sforza (Annual Reviews interview video)
