Kuzey Yuan Hanedanı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 | Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için Tarih konusunda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. (Ağustos 2020) |
Kuzey Yuan Hanedanı ᠳᠠᠢ ᠦᠨ Dayan 大元 ᠳᠥᠴᠢᠨ ᠳᠥᠷᠪᠡᠨ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ döčin dörben mongγol ulus | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1368-1635 | |||||||||||||||||
 Moğol İmparatorluğu'nun 15. yüzyıldaki kalıntı devletleri | |||||||||||||||||
| Başkent | Shangdu (1368-1369) Yingchang (1369-1370) Karakurum (1371-1388) | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Moğolca, Çince | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||||||
| Kağan | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yasama organı | Yassa | ||||||||||||||||
| Tarihî dönem | Geç Orta Çağ | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Para birimi | Barter, Dirhem | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu | |||||||||||||||||
|dipnot_a = |dipnot_h = |dipnotlar = }}
Kuzey Yuan Hanedanı, (Moğolca: ᠬᠦᠮᠠᠷᠳᠦ ᠥᠨ ᠥᠯᠥᠰ, Çince: 北元; pinyin: Beǐ Yuán) Yuan Hanedanı'nın 1368 yılında Çin'den çıkartılarak günümüzdeki Moğolistan ve İç Moğolistan bölgelerine sürülmesi ile kurulan ve 17. yüzyılda Qing Hanedanı'nın kuruluşuna kadar varlığını sürdüren hanedan.
Dayan Han ve Mandukhai Hatun, 15. yüzyılda Moğol kabilelerini yeniden bir araya getirdi. Bununla birlikte, imparatorluğunun oğulları ve akrabaları arasında tımar olarak dağıtılmış olması, imparatorluk yönetiminin ademi merkezileşmesine neden oldu. Bu ademi merkeziyetçiliğe rağmen, Dayan Hanlığı aristokrasisinde dikkate değer bir uyum devam etti ve Börçiginler arası iç savaş, Moğol kavimleriyle olan anlaşmazlıklar sebebiyle güçsüzleşen ve Geç Jin Hanedanlığı tarafından mağlup edilen Ligdan Han'ın (1604-1634) yönetimine kadar kesinleşmemişti. Bu dönemin son altmış yılı, Tibet Budizminin Moğol toplumuna yoğun bir şekilde nüfuz etmesini sağladı.
İsim[değiştir | kaynağı değiştir]
1368 ve 1635 yılları arasında var olan rejim, Kuzey Yuan (hanedanı) dahil olmak üzere çeşitli isimlerle bilinir. "Büyük Yuan" hanedan adı (Çince: 大元; pinyin: Dà Yuán), önceki Yuan hanedanlığında olduğu gibi, resmi olarak 1368 ile 1388 yılları arasında kullanıldı. Ushal Han Tögüs Temür'ün ölümünün ardından "Büyük Yuan" adı ve diğer Çin tarzı imparatorluk unvanları, varisi Jorightu Kağan Yesüder tarafından terk edildi, bu nedenle "Kuzey Yuan" adı sadece 1368 ile 1388 arasındaki dönemde kullanıldı.[1] "Kuzey Yuan" terimi, 1271'de kurulan Yuan hanedanı ile 1368'den sonra var olan rejim arasında ayrım yapmak için "Kuzey" ön ekinin kullanıldığı Çincedeki "北元" (Běi Yuán) teriminden türetilmiştir. "Büyük Yuan" hanedan unvanı, kraliyet adı "Dayan", Çince "大元" (Dà Yuán ; lit. "Büyük Yuan") teriminden gelen Dayan Han'ın saltanatı sırasında kısa süre yeniden kullanıldı. Ayrıca, Taisun Han, Esen Taishi, Manduul Han ve Ligdan Han'ın yönetimleri sırasında "Büyük Yuan" hanedan adını ve Çin imparatorluk unvanlarını kullandıklarına dair kanıtlar bulunmakta.[2][3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Luc Kwanten, "Imperial Nomads: A History of Central Asia, 500–1500"
- ^ Okada, Hidehiro (1994). Dayan Khan as a Yuan Emperor: The Political Legitimacy in 15th Century Mongolia. 81. ss. 52-53. doi:10.3406/befeo.1994.2245. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
- ^ Robinson, David M. (2019). In the Shadow of the Mongol Empire: Ming China and Eurasia. Cambridge Üniversitesi Yayınevi. s. 51. ISBN 978-1108482448.
 | Çin tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Moğolistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
İç Moğolistan ile ilgili bu madde taslak saviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.