Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi
Lefkoşa şehir merkezi
Para birimiTürk lirası (TRY)
Mali yılTakvim yılı
Ticaret organizasyonlarıEkonomik İşbirliği Teşkilatı (gözlemci)[1]
İstatistikler
GSYİH4.273 milyar $ (Nominal, 2014 tahminleri)[2]
GSYİH büyümeartış %3,7 (2014)[2]
Kişi başı GSYİH15,302 $ (Nominal, 2013)[2]
Enflasyon (TÜFE)%88.81 (Nisan 2022)[3]
İşsizlik%8,3[4]
Ana endüstrilerturizm, eğitim, tarım
Dış ticaret
İhracatartış 131 milyon $ (2014)[5]
İhraç mallarıMandıra ürünleri, çiğ ve işlenmiş narenciye, rakı, hurda, tavuk, patates
Ana ihracat ortakları Türkiye
Orta Doğu Arap ülkeleri
İthalatartış 1.512 milyar $[5]
Ana ithalat ortakları Türkiye
 Avrupa Birliği
Kamu maliyesi
Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti para birimi olarak Türk lirası'nı kullanır.

KKTC'nin 2010 yılı Gayri safi millî hasılası (GSMH) 5567.1 milyar TL'dir (3686 milyon dolar).[6] Ülkenin 2010 yılı itibarıyla bütçesi 2.66 milyar TL olup bunun %32,6'sını Türkiye'den gelen ekonomik yardımlar oluşturmaktadır. Bu yardımların 2010 itibarıyla toplam miktarı 867,062,467 TL'dir.[7] İşsizlik oranı 2009 yılı itibarıyla %12,40'tır.[8] 2009 yılında 71.1 milyon Amerikan doları ihracata karşılık 1326.2 milyon dolar ithalat yapılmıştır.[8]

2011 itibarıyla yılda yaklaşık 400 milyon dolar turizmden, 400 milyon dolar da eğitim sektöründen elde edilmektedir.[9]

Ekonomik veriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 yılında 1,694,180,655 dolarlık ithalata karşılık 96,419,909 dolarlık ihracat yapan KKTC'nin 1.507 milyar dolarlık ticaret açığı bulunmaktaydı.[10] İhracatın ithalatı karşılama oranı 2002 yılında yaklaşık %15 iken bunu takip eden dört yılda devamlı düşüş göstermiş; 2003 yılında %10'a, 2006 yılında yaklaşık %5'e düşmüştür. Bu dönemden itibaren oran %4,6 aralığında seyretmiştir ve 2010 yılında da yaklaşık %6 olarak gerçekleşmiştir.[11] 2010 yılı ihracatının %47'si Türkiye'ye, %32'si İslam ülkelerine, %12'si Avrupa Birliği'nde, %5'i diğer Avrupa ülkelerine ve %4'ü diğer ülkelere yapılmıştır.[12]

Ülkeye ithal edilen en önemli mal taşıt araçlarıdır. 2010 yılında 117.32 milyon dolarlık taşıt aracı ithalatı yapılmıştır. Bu rakam 2007 yılında 142.26 milyon dolarken 2008 yılında 135.49 milyon dolara düşmüş, 2009 yılında 110.73 milyon dolara gerilemiş, 2010 yılındaysa yükselmiştir.[10]

Ülke ihracatında en önemli yeri narenciye ve süt ürünleri tutmaktadır. 2010 yılında narenciye 27,166,238 dolarla ülke ihracatında birinci sırada yer alırken süt ürünleri 25,826,381 dolarla takip etmekteydi. Aşağıda ihracatın mallara göre dağılımı bulunmaktadır (2010 yılındaki sıralamaya göre):

KKTC ihracatının mallara göre dağılımı (ABD doları)[13]
2007 2008 2009 2010
Narenciye 22,692,324 20,502,086 13,910,934 27,166,238
Süt ürünleri 20,650,394 21,628,852 20,074,239 25,836,381
Rakı 4,482,406 6,653,821 8,413,631 7,669,936
Hurdalar 8,141,653 7,283,664 4,237,831 6,477,316
Konfeksiyon 6,790,020 3,727,264 2,326,900 4,022,957
Narenciye konsantresi 3,192,255 662,939 1,746,922 3,007,110
Alçı taşı 1,894,924 3,927,030 2,490,925 1,889,140
İlaçlar 955,693 1,009,966 649,465 1,573,599
Deriler 1,269,816 908,411 594,751 461,562
Diğer ürünler 8,975,744 6,354,090 9,002,188 12,579,609
Kıbrıs Cumhuriyeti'ne yapılan ihracat 4,639,584 11,006,015 7,615,978 5,746,061
Toplam 83,684,813 83,664,138 71,063,766 96,419,909

İstihdam[değiştir | kaynağı değiştir]

İstihdamdaki gelişmeler (2004-2008)[14]
2004 2005 2006 2007 2008
Çalışma Çağındaki Nüfus 178,117 185,455 190,423 197,660 201,796
İşgücü 96,592 93,248 101,366 99,149 101,104
İstihdam 86,914 85,583 91,815 89,787 91,223
İşsiz 9678 7665 9522 9361 9881
Kıbrıs Cumhuriyeti'nde çalışanlar 4655 3919 4093 2643 3252
İşgücüne katılma oranı (%) 54.2 50.3 53.2 50.2 50.1
İstihdam oranı (%) 48.8 46.1 48.2 45.4 45.2
İşsizlik oranı (%) 10.0 8.2 9.4 9.4 9.8
Genç nüfustaki işsizlik oranı (%) 22.3 26.3 23.8 22.8 24.7

Vergi gelirleri dağılımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Vergi gelirleri dağılımı (milyon TL)[15]
Vergi türü 2008 2009 (tahmini) Değişim (%)
Gelir vergisi 264 296 12
Kurumlar vergisi 143 126 -12
Dahilde alınan KDV 141 136 -4
Uluslararası Ticaret ve Muamele Vergileri 283 233 -18
Diğer 332 297 -11
Toplam 1163 1088 -6

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ ECO Secretariat 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ECO Secretary General Meets the Representatives of Turkish Cyprus State in Tehran (İngilizce)
  2. ^ a b c "KKTC". Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016. 
  3. ^ "Nisan ayı enflasyonu açıklandı". Devlet Planlama Örgütü. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2022. 
  4. ^ "En yüksek işsizlik oranı Güzelyurt'ta". Kıbrıs Postası. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016. 
  5. ^ a b "KKTC Merkez Bankası 2014 IV. Çeyrek Raporu" (PDF). KKTC Merkez Bankası. s. 9-10. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016. 
  6. ^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 9-10. 
  7. ^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 87-95. 
  8. ^ a b KKTC Devlet Planlama Örgütü. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2009. ss. sf. 2-3. 
  9. ^ Ocakoğlu, Günseli Ö. İşadamları Kuzey Kıbrıs'a çıkarma yaptı 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Zaman Gazetesi) Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
  10. ^ a b KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. V. 
  11. ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. II. 
  12. ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. IV. 
  13. ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. VI. 
  14. ^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 7. 
  15. ^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 19. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuzey_Kıbrıs_Türk_Cumhuriyeti_ekonomisi&oldid=27975062" sayfasından alınmıştır