Kazakistan sineması

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kazakistan sineması
Salon sayısı213 (2014)[1]
 • Kişi başına100.000'de 1.2
Üretilen filmler (2009)[1]
Kurmaca12 (%100)
Seyirci sayısı (2013)[1]
Toplam10.900.000
 • Kişi başına0.64
Yerli film700.000 (%6.4)
Gişe hasılatı (2013)[1]
Toplam$63.6 milyon

Kazakistan sineması, Kazakistan merkezli film endüstrisini ifade eder. Bugün, Kazakistan her yıl yaklaşık on beş uzun metrajlı film çekiyor.[2]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1930-1980'ler: Sovyet dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kazakistan'daki film endüstrisinin kökenleri 1930'larda Alma-Ata'da (şimdi Almatı) Sovyet propagandası için bir araç olarak kullanılmak üzere geliştirilmiş belgesel yapımına dayanmaktadır.[3] 1916 devriminin lideri Amangeldi İmanov'u konu alan ilk Kazak filmi Amangeldy (1939) Lenfilm'in Leningrad'daki bir projesiydi.[4] Ana Sovyet film stüdyoları Mosfilm ve Lenfilm, Alma-Ata Film Stüdyoları ile birleşerek Central United'ın yapımcılığını üstlendikleri Alma-Ata'ya tahliye edildiğinden, II. Dünya Savaşı'nın yol açtığı olaylar Kazakistan'da film yapımcılığını hızlandırdı. Sonuç olarak, 1944 yılına kadar Alma-Ata'da çalışmaya devam eden Central United Film Stüdyosu, savaş sırasında yapılan tüm Sovyet yerli filmlerinin yüzde 80'ini üretti. Büyük Sovyet yönetmeni Sergey Ayzenştayn'ın iki bölümlük epik Korkunç İvan filminin çoğu Kazakistan SSC'de çekildi.[5] Büyük Sovyet film okullarından biri olan Gerasimov Sinematografi Enstitüsü (VGIK) de savaş sırasında geçici olarak Alma-Ata'ya taşındı.[6] Bu film okulu, 1980'lerin en önemli Kazak sinemacıları için "yeni dalga" olarak bilinen bir okul oldu.[7] 6 Ocak 1961'de, büyük Kazak film şirketi Alma-Ata Film Stüdyoları'nın adı, Kazakistan SSC Kültür Bakanlığı tarafından Kazakfilm olarak değiştirildi.[8]

Savaş sonrası Sovyet döneminde, Kazakistan SSC'nin film endüstrisinin en önemli figürü, 1984'te Kazak film stüdyolarının onuruna yeniden adlandırıldığı yönetmen Şaken Aymanov'du.[8] Bu dönemin dikkate değer filmleri arasında aşk trajik hikâyesi Kyz-Zhibek (1970),[9] gibi bir dizi tarihi destan ve her türlü cüreti kullanan Asanali Ashimov'un oynadığı gizli bir ajanı içeren üçlü aksiyon filmi yer almaktadır. Üçlemenin ilki Ataman'ın Sonu (1970) 1921'de çekildi ve Şaken Aymanov tarafından yönetildi. İkincisi, Yeldar Orazbayev'in yönettiği ve 1927'de geçen Trans-Sibirya Ekspresi (1977),[10] Moskova'ya giden bir trende Japon bir iş adamını öldürmeyi planlayan karşı devrimcilerin yenilgisini içeren karmaşık bir komployu konu edinmişti. Üçüncüsü, Mançurya Varyantı (1989), 1945 yılı Mançurya'sında geçti.[11] Ana kahramanı Kazak bir aktör tarafından canlandırılan filmler, eğlencenin yanı sıra Sovyet kurumunun Kazak halkının komünizmi tam olarak desteklediğini gösterme çabalarının bir parçasıydı.

1980'lerin sonu, 1990'ların başı: Yeni Kazak Dalgası[değiştir | kaynağı değiştir]

1980'lerde Sovyetler Birliği'ndeki Perestroyka sırasında, sinema düzenine meydan okumaya hazır yeni bir genç Kazak sinemacı dalgası ortaya çıktı. 1988'de vizyona giren The Needle, Kazak filmindeki bu yeni hareket için bir katalizör sağladı. Raşid Nugmanov'un yönettiği filmde baş karakter olarak Viktor Tsoy rol aldı. Tsoy, popüler Sovyet rock grubu Kino'nun öncüsüydü ve çoğu kişi tarafından hoşnutsuz Sovyet gençliği için bir kahraman olarak kabul edildi.[12][13] Kino ayrıca filmin orijinal film müziğini de besteledi. Tsoy'un karakteri olan Moro, alçakgönüllü bir suçlunun borcunu tahsil etmek için Alma-Ata'ya geri döner, ancak eski kız arkadaşının uyuşturucu bağımlısı olduğunu öğrenir. Bunun üzerine uyuşturucu satıcılarına karşı savaşmaya karar verir, ardından film bir gece, Moro'nun karlı bir parkta bıçaklanmasıyla sona erer.[14] Hareketin bir diğer önemli kurucu eseri de Ermek Şinarbayev'in Kazakistan ve Orta Asya'daki Koreli nüfusunun yaşadığı trajedileri ilk kez filme alan 1989 yapımı Revenge (Месть) filmidir.

1990'lar-2000'ler: bağımsızlık sonrası Kazakistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Timur Bekmambetov, Hollywood'da başarılı olan ilk Kazak yönetmen

Nugmanov, 1993 yılında Akira Kurosava'nın Yedi Samuray filmini temel alan Vahşi Doğu'yu yönetti, bir grup cüceyi sirkten kaçanları, onları motosiklet kullanan Moğol serserilerinin avlarından korumak için getiren muhteşem yedi kişiyi içeriyor.[15] Bağımsızlık sonrası Kazakistan'ın uluslararası festivallerde başarı elde eden diğer film yapımcıları arasında Satıbaldı Narimbetov'da yer almaktadır.[16] Genç Akordeon Oyuncusunun Biyografisi (1994), II. Dünya Savaşı sırasında bir Kazak köyünde büyüyen küçük bir çocuğun hikâyesini anlatmaktadır.[16] Leila's Prayer (2002), Semipalatinsk nükleer test sahasına yakın bir köyden gelen ve annesinin duası, bebek oğlunun yaşlılığa kadar yaşaması gerektiği şeklindeki kıza odaklanıyor.[17] Bir Kazak-Fransız ortak yapımı olan Darezhan Omirbayev'in Katil filmi, 1990'larda Kazakistanlıların ekonomik zorluklarını vurgulayan trajik bir hikâyedir. Almatı'da genç bir sürücü, karısını ve yeni doğan bebeği hastaneden eve götürürken küçük bir motor kazasına neden olmuştur. Hasarı ödeyemediği için suça karışır. Amir Karakulov, aynı kıza aşık iki erkek kardeşin hikâyesi olan Homewrecker (1991) da dahil olmak üzere bir dizi film için eleştirel övgü topladı.[18] İlk yönetmenlik denemesi, Aral Denizi'nin kurutulmasının tarihsel arka planına karşı bir şairin ilk aşkının hikâyesi olan Rönesans Adası (2004) idi.[19]

Sorunlardan biri, bu filmlerin çok azının Kazakistan'daki izleyiciler tarafından geniş çapta izlenmiş olmasıdır. Yerel dağıtıcılar, Hollywood'daki gişe rekorları kıran filmler ve büyük bütçeli Rus filmlerinden oluşan bir rejime güvenmeyi tercih ettiler; bunun sonucunda, bağımsızlık sonrası Kazak sineması, Batı sanat evlerinde ve uluslararası yarışmalarda bulunma olasılığı daha yüksek bir itibar geliştirdi. Nomad (2005), uluslararası ekibi ve oyuncu kadrosuyla, resmi olarak desteklenen, 18. yüzyılın Kazak savaşçılarının istismarlarına dayanan bir filmi uluslararası ekranlara taşıma girişimiydi.[20] Akan Satayev'in yönettiği Haraççı (2007), 1990'ların zorlu ekonomik ikliminde genç bir Almatı olarak, bağımsızlık sonrası Kazakistan'da yapılan ilk tamamen ticari odaklı film olarak açıklandı ve hatırı sayılır bir gişe hasılatı elde etti.[21] Bir Kazak yönetmen olan Timur Bekmambetov, özellikle Rus fantastik filmleri Gece Nöbeti (2004) ve Gündüz Nöbeti (2006) ile reklam sinema projelerinde uluslararası alanda başarı elde etti.[22] Bekmambetov şu anda Hollywood'da yönetmenlik ve yapımcılık yapmaktadır.[22] Hollywood'da yaptığı önemli çalışmaları arasında Wanted (2008), The Darkest Hour (2011) ve Abraham Lincoln: Vampir Avcısı (2012) yer almaktadır.

2010'larda Partisan Cinema (Partizanskoe kino) adlı bir gerilla film yapım hareketi başlatıldı. Katılımcı yönetmenler, Kazakistan hükûmetinin müdahalesi olmadan çalışmayı hedeflemektedir. Hareketin manifestosunun üç ayağı var: bütçe yok, sosyal gerçekçilik ve yeni yollar bulma. Hareketteki filmler ve yönetmenler:

  • Toll Bar (Shlagbaum, 2015), Zhassulan Poshanov
  • The Plague at the Karatas Village (Chuma v aule Karatas, 2016), Adilkhan Yerzhanov
  • Witness of Case No 6 (Svidetel' dela No 6, 2016), Serik Abishev

Sinemalar[değiştir | kaynağı değiştir]

1928'de Sovyet döneminde inşa edilen Aktöbe'deki Lokomotiv Sineması

Kazakistan'daki sinemalar, cereyan eden Sovyetler Birliği'nden kalma modern multipleks komplekslerine kadar uzanıyor. Sinema pazarı KinoPark Multiplex Sinemaları, StarCinema, Arman ve daha küçük oyuncular arasında bölünmüştür.[23] Kazakistan'ın yeni sinemaları genellikle alışveriş merkezleri ve eğlence merkezlerinde bulunmaktadır. Bilet fiyatları ise Batı Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerine göre daha düşüktür. 2012 yılında IMAX, 2010 yılında KinoPark Multiplex Sinemaları ile imzalanan anlaşma sonucunda Kazakistan'da iki sinema açtı.[24][25] Başlangıçta İngilizce olarak yapılan filmler her zaman altyazılı değil, bazen dublajlıdır.

Festivaller[değiştir | kaynağı değiştir]

2012 yılında Uluslararası Astana Aksiyon Film Festivali

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  2. ^ "Oscars: Kazakhstan Selects 'Amanat' for Foreign-Language Category | Hollywood Reporter". www.hollywoodreporter.com. 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  3. ^ AsiaNews.it. "Booming Kazakh cinema in the service of state power". www.asianews.it. 9 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  4. ^ "Movie Reviews". The New York Times (İngilizce). 17 Eylül 2020. ISSN 0362-4331. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  5. ^ Perrie, Maureen, 1946- (2001). The cult of Ivan the terrible in Stalin's Russia. Houndmills: Palgrave. ISBN 0-333-65684-9. OCLC 46872334. 
  6. ^ "Lyubov Sokolova". IMDb. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  7. ^ Lennon, Peter (27 Ocak 2003). "The Kazakhs are coming". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  8. ^ a b "История | Наша история | О компании | AO «Казахфильм» им. Шакена Айма…". archive.is. 16 Şubat 2014. 16 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  9. ^ Khodzhikov, Sultan (18 Ağustos 1972), Kyz-Zhibek, Meruert Utekesheva, Kuman Tastanbekov, Asanali Ashimov, Anvar Moldabekov, Kazakhfilm Studios, 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Eylül 2020 
  10. ^ Trans-Siberian Express (TV Movie 1977) - IMDb, 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Eylül 2020 
  11. ^ "Legendary film "The end of Ataman" celebrates its 40 anniversary (video)". kazakhfilmstudios.kz. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  12. ^ "Cult Movie The Needle (Igla) to be Continued :: Russia-InfoCentre". www.russia-ic.com. 10 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  13. ^ "Rashid Nugmanov". IMDb. 27 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  14. ^ Dolgopolov, Greg (11 Temmuz 2010). "Igla (The Needle) • Senses of Cinema". Senses of Cinema (İngilizce). 12 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  15. ^ "Wild East (1993) | The survival encyclopedia". web.archive.org. 21 Şubat 2014. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  16. ^ a b "44th THESSALONIKI INTERNATIONAL FILM FESTIVAL". web.archive.org. 24 Eylül 2015. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  17. ^ "KinoKultura". www.kinokultura.com. 1 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  18. ^ "Разлучница — Мегаэнциклопедия Кирилла и Мефодия — статья". Энциклопедия Кирилла и Мефодия (Rusça). 28 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  19. ^ "KinoKultura". www.kinokultura.com. 20 Ekim 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  20. ^ Bodrov, Sergei; Passer, Ivan (17 Temmuz 2005), Köshpendiler, Kuno Becker, Jason Scott Lee, Jay Hernandez, Doskhan Zholzhaksynov, Ibrus, Kazakhfilm Studios, True Story Production, 11 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Eylül 2020 
  21. ^ Satayev, Akan (8 Kasım 2007), Reketir, Aidar Mukhametzhanov, Saken Aminov, Tolepbergen Baisakalov, Zhan Baizhanbayev, Sataifilm, 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Eylül 2020 
  22. ^ a b "Bekmambetov Is Off To See The Warriors, The Wonderful 'Warriors Of Oz'". www.thehollywoodnews.com. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  23. ^ "VOX BUSINESS - Film Industry". web.archive.org. 23 Şubat 2014. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  24. ^ tengrinews.kz (12 Kasım 2012). "PHOTO: First IMAX cinema opened in Almaty". Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (İngilizce). 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  25. ^ "Welcome to IMAX in Kazakhstan". web.archive.org. 21 Şubat 2014. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazakistan_sineması&oldid=30938277" sayfasından alınmıştır