Kartir

Makale serilerinden
Zerdüştçülük
Ana konular Zerdüştçülük Mazdekçilik Ahura Mazda Zerdüşt Eşa Fravaşi
Melekler ve felekler İmşâspend Yazata Ahura Mazda Daeva Ehrimen
Yazılar ve ibadet Avesta Gatalar Vendidad Ahuna Vairya Ateş Tapınakları
Tutanaklar ve destanlar Denkard Bundahişn Arda Viraf Jamasp Namag Sanjan Hikayesi
Tarih ve kültür Zurvanizm Takvim Festivals Evlilik Ahiret
Müritler İran'da Zerdüştçülük Parsiler İraniler Zerdüştlüğe karşı baskılar
g t d

Kartir Hangirpe (ya da Karder veya Kirdir) Milattan sonra 3. yüzyılın ikinci yarısındaa yaşamış oldukça nüfuz sahibi Zerdüştçü bir yüksek rahipti ve en az üç Sasani imparatoruna danışmanlık yapmıştı.

Kartir büyük olasılıkla Mazdaizm'in (şu an yaşayan Zerdüştlük kolu - diğer kol olan Zurvanizm'in karşıtıdır) amacını yayma konusunda çok etkiliydi çünkü Nakş-ı Recep'taki kitabesinde Kartir kendisinin "bir cennet ve bir cehennem olduğuna" dair kesin "bir karar verdiğini" açıklamakta ve böylece (fatalist) Zurvanizm'in ilkeleri ile tamamen ters bir konuma koymuş oluyordu.

Bununla birlikte, Kartir'in ilk danışmanlık yaptığı, I. Şapur'un (Hükümdarlık dönemi; MS 241-272) dönemiydi Zurvanizm'in bir kült olarak gelişmesi ve bu çelişki skolastik anlaşmazlığın bir konusu olarak kalmıştır.

Aynı zamanda, Kartir'in, ibadethane kültlerinin desteklenmesinin sona ermesine neden olacak önemli bir gelenek bozan bir akımın başlatıcısı olduğu düşünülmektedir; II. Artaxerxes'in vergi toplamak için bir araç olarak altı yüzyıl önce oluşturduğu ve Babillilerden, Hindu-İranlılara miras kalan tapınma biçimlerine karşıydı.

Gene Kartir'in zamanında yüksek rahip olarak ibadethanelerdeki heykeller -kanunla- yerlerinden söküldü ve buralar ya kapatıldı ya da ateş mabetlerine çevrildi.

Bibliografya[değiştir | kaynağı değiştir]

• Boyce, Mary (1957). "Some reflections on Zurvanism". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. Cilt 19/2. Londra: SOAS. ss. 304-316. 
• Boyce, Mary (1975). "On the Zoroastrian Temple Cult of Fire". Journal of the American Oriental Society. Cilt 95/3. Ann Arbor: AOS/UMich. Press. ss. 454-465. 
• Boyce, Mary (1975). "Iconoclasm among Zoroastrians". Studies for Morton Smith at sixty. Leiden: Neusner. ss. 93-111. .
• Huyse, Philip (1998). "Kerdir and the first Sasanians". Nicholas Sims-Williams (ed.) (Ed.). Proceedings of the Third European Conference of Iranian Studies. 1. Wiesbaden. ss. 109-120. KB1 bakım: Fazladan yazı: editör listesi (link)
• Sprengling, Martin (1940). "Kartir. Founder of Sassanian Zoroastrianism". American Journal of Semitic Languages and Literature, 57. ss. 197-228. 
• Zaehner, Richard Charles (1955). Zurvan, a Zoroastrian dilemma. Oxford: Clarendon. ISBN 0-8196-0280-9 (1972 Biblo-Moser ed). 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kartir's inscription on the Ka'ba-i Zartosht 9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and the inscription at Naqsh-e Rajab 9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from MacKenzie, David Niel (trans.) (1970). "The Kartir Inscriptions". Henning Memorial Volume. Londra: Lund Humphries. ISBN 0-85331-255-9. 

İlgili maddeler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Atar