Kanarya Kızları
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kanarya Kızları, Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) sırasında mühimmat üretiminde tri-nitrotoluen (TNT) kabukları üreten İngiliz kadınlardı. Bu lakap, TNT'ye maruz kalmanın toksik olduğu ve tekrarlayan maruziyetin cildi kanaryanın tüylerini hatırlatan turuncu-sarı bir renge dönüştürebileceği gerçeğinden kaynaklanmıştır.[1]
Tarihsel bağlam[değiştir | kaynağı değiştir]
Çoğu çalışma çağındaki erkek savaşta savaşmak için orduya katıldığından, kadınlar genellikle erkekler tarafından geleneksel olarak yapılan fabrika işlerini üstlenmek zorunda kaldılar.[2] Savaşın sonunda neredeyse üç milyon kadın fabrikalarda çalışıyordu, bunların yaklaşık üçte biri mühimmat üretiminde istihdam ediliyordu. Çalışma koşulları genellikle son derece tehlikeliydi ve kadınlar düşük ücretle uzun saatler çalışıyorlardı.[2] Mühimmat işi, patlayıcı maddeleri karıştırmayı, kabukları ve mermileri doldurmayı içeriyordu.
Mühimmat işçileri cordite ve TNT üretiyordu ve TNT ile çalışanlar "Kanarya Kızları" riski altındaydı.[3] Toksik kimyasallara maruz kaldılar ve ciltleri ve saçları sarıya dönebilecekleri bir tehlike altındaydı, bu yüzden bu lakap verildi.[4] Sarı cilt değişikliğinin yanı sıra, mühimmat fabrikalarında çalışanlar ayrıca baş ağrısı, bulantı ve kurdeşen gibi cilt tahrişleri gibi sorunları bildiriyorlardı.[5] Bu nedenle fabrikalar havalandırmayı iyileştirmeye ve işçilere maskeler temin etmeye zorlandılar.[6]
TNT ile çalışmanın etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kabuklar, TNT (patlayıcı) ve cordite (iteleyici) karışımıyla dolduruluyordu ve bu maddelerin sağlığa zararlı olduğu bilinmesine rağmen, bu maddeler elle karıştırıldığından işçilerin cildiyle doğrudan temas ediyordu. TNT'deki kimyasallar, ciltteki Melaninle reaksiyona girerek ciltte sarı bir pigmentasyona neden oluyor, mühimmat işçilerinin cildini lekeliyordu. Rahatsız edici olsa da bu tehlikeli değildi ve renk değişikliği zamanla kayboluyor, uzun vadeli sağlık etkileri olmuyordu.[5]
TNT tozuyla çalışmanın daha ciddi bir sonucu karaciğer toksisitesiydi ve bu da kansızlığa ve sarılığa yol açıyordu. Bu durum, "toksik sarılık" olarak biliniyor ve cilde farklı bir tür sarı renk veriyordu. Birinci Dünya Savaşı'ndaki mühimmat işçileri arasında kayıtlı dört yüz toksik sarılık vakası vardı, bunlardan yüzü ölümcül oldu.[4]
Hükûmet tarafından 1916 yılında TNT'nin mühimmat işçileri üzerindeki etkilerini yakından incelemek amacıyla bir tıbbi araştırma yapıldı. Araştırmacılar, fabrikalarda görev yapan kadın tıbbi görevlileri gibi davranarak verilerini toplayabildiler. TNT'nin etkileri genellikle iki alana ayrılabilirdi: tahriş edici belirtiler, cildi, solunum yollarını ve sindirim sistemini etkileyen; ve toksik belirtiler, bulantı, sarılık, kabızlık, baş dönmesi gibi belirtiler içeriyordu.[7]
Muhtemelen tahriş edici belirtiler aynı zamanda kabuk karışımındaki cordite tarafından da kısmen neden oluyordu, ancak bu durum yıllar sonra ortaya kondu.[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1035964 1]
Kanarya Bebekleri[değiştir | kaynağı değiştir]
TNT'nin etkisi sadece Birleşik Krallık'taki kadın mühimmat işçilerini etkilemedi, aynı zamanda onlara doğan bebekleri de etkiledi. Birinci Dünya Savaşı sırasında mühimmat fabrikalarındaki annelerinin tehlikeli kimyasallara maruz kalması nedeniyle yüzlerce "Kanarya Bebeği" hafif sarı bir cilt rengiyle doğdu. O dönemde bebekler için herhangi bir şey yapılamıyordu, ancak bu renk değişikliği zamanla yavaşça kayboldu.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Rosser, Sue V. (23 Haziran 2008). Women, Science, and Myth: Gender Beliefs from Antiquity to the Present (İngilizce). Bloomsbury Academic. ISBN 978-1-59884-095-7.
- ^ a b "Canary Girls and the role of women in WW1 | RBL". web.archive.org. 14 Eylül 2018. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ Fara, Patricia (2018). A Lab of One's Own: Science and Suffrage in the First World War (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-879498-1.
- ^ a b "The Canary Girls: The workers the war turned yellow". BBC News (İngilizce). 20 Mayıs 2017. 19 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ a b c Harvey, Ian (14 Ekim 2016). "WWI 'Canary Babies' Were Born With A Yellow Tint To Their Skin Because Their Mothers Worked In Munitions Factories". warhistoryonline (İngilizce). 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ "BBC Inside Out - Chilwell blast tragedy". www.bbc.co.uk. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ "Livingstone-Learmonth, Agnes; Cunningham, Barbara Martin (12 August 1916)". 11 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2018.