Kalay
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kalay, periyodik cetvelde atom numarası 50 olan elementtir. Simgesi Sn olup Latince stannum dan gelir. Gümüşümsü gri renktedir. Havada kolaylıkla okside olmaz, korozyona karşı dirençlidir. Bu özelliğinden ötürü diğer metallerin (korozyondan korumak amacıyla) kaplanmasında kullanılır. Tarihçesi MÖ 3000 yıllarına dayanır. Antik Mısır'da ve Mezopotamya'da bronz alaşımında kalay kullanılmıştır.
Allotropları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalayın alfa-kalay ve beta-kalay olmak üzere başlıca iki allotropu vardır. Düşük sıcaklıklarda gri veya alfa-kalay kararlı olup, silisyum ve germanyuma benzeyen kübik kristal yapıdadır. 13,2 °C nin üzerinde ısıtıldığında beyaz veya beta-kalaya dönüşür. Beyaz kalay tetragonal kristalin yapıdadır. Soğutulduğunda yavaşça gri formuna dönüşür ki bu durum kalay hastalığı olarak bilinir. Bu dönüşüm, aluminyum ve çinko gibi empüritelerin (safsızlıkların) varlığından etkilenir ve antimon veya bizmut ilavesiyle önlenebilir.
Kalay elementinin Kalay çığlığı adı verilen karakteristik bir bükülme sesi vardır. Elementin iç yapısındaki kristalleşmenin sonucu element büküldüğünde cam ezilmesine, kırılmasına benzer ses üretir.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- WebElements.com – Kalay (İngilizce) 27 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kalayla ilgili ilginç bilgiler (İngilizce) 4 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Malezya'da kalay madenciliği
- Kalay[ölü/kırık bağlantı]