Kültür yağmacılığı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kültür yağmacılığı (İngilizce: cultural appropriation) bir kültür veya kimliğin herhangi bir unsurunun başka bir kültür veya kimliğe ait kişiler tarafından taklit edilmesidir. Baskın bir kültürün üyesi dezavantajlı azınlığın kültürünü kendi çıkarı için benimsediğinde bu durum tartışma konusu hâline gelebilir.[1][2]

Uygulamayı eleştirenlere göre kültür yağmacılığı; kültürleşme, asimilasyon veya kültürel etkileşimden farklıdır; çünkü bu sahiplenme durumu bir "sömürgecilik" biçimidir. Kültürel unsurlar baskın bir kültürün üyeleri tarafından azınlık kültüründen kopyalandığında ve bu unsurlar orijinal kültürel bağlamlarının dışında kullanıldığında bu kültür yağmacılığı olarak kabul edilir.[3][4][5][6][7]

Kültür yağmacılığı, kültürlerini muhafaza etmeye çalışan koruma için çalışan yerli halklar,[8][9] kökenlerin toplu fikrî mülkiyet haklarını savunanlar,[10][11][12][13] sömürge yönetimi altında yaşamış veya yaşamakta olanlar[13][14][15][16] dahil olmak üzere çeşitli grup ve bireyler tarafından zararlı bir eylem olarak kabul edilir.[17][18] Kültür yağmacılığı; başka bir kültürün dinî ve kültürel geleneklerinin, modasının, sembollerinin, dilinin ve müziğinin sömürülmesini içerebilir.[19][20][21]

Bu tür yağmacılığı sömürü olarak görenler; kültürel ögelerin kendi bağlamlarından çıkarıldığında kaybolduğunu veya sömürenler tarafından çarpıtıldığını belirterek bu tür eylemlerin saygısızlık olduğunu ifade ederler.[3][22][23][24] Azınlık kültürde derin bir anlam taşıyabilecek kültürel ögeler, baskın kültürden gelenler tarafından "egzotik" moda veya oyuncaklara indirgenebilir.[3][4][25] Kjerstin Johnson, bu tür bir yağmacılık yapıldığında "baskıyı deneyimlemeyen taklitçinin, başka kültürlerin karşılaştığı ayrımcılıkların hiçbirini yaşamadan geçici olarak" egzotik bir "ötekiyi" oynayabileceğini yazmıştır.[25] Afrikalı-Amerikalı akademisyen, müzisyen ve gazeteci Greg Tate de kültürlerin sahiplenilmesinin ve "fetişleştirilmesinin" kültürüne el konulanları yabancılaştırdığını savunmaktadır.[26]

Kültür yağmacılığı ağır bir şekilde eleştirilmektedir.[27][28][29] Eleştirmenler; kavramın genellikle halk tarafından yanlış anlaşıldığını, bazen "kültürel sahiplenme" suçlamalarının farklı bir kültürden yemek denemek veya farklı kültürler hakkında bilgi edinmek gibi durumlara yanlış şekilde yöneltildiğini belirtiyorlar.[30][31] Bazı eleştirmenler de "kültür yağmacılığı" teriminin kavramsal tutarlılıktan yoksun olduğunu belirterek tanımlandığı şekliyle başka bir kültürü taklit etme eyleminin genellikle sosyal zarara sebep olmadığını söylemektedirler.[32][33] Bunlara ek olarak terim, "entelektüel özgürlüğe ve sanatçıların kendilerini ifade etmelerine keyfi sınırlar koyabilmekle beraber toplum ayrışmalarını güçlendirerek kurtuluştan ziyade düşmanlık oluşturarak şikayet duygusunu sürekli hâle getirebilir."[28][33][34][35][36]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Young, James O. (1 Şubat 2010). Cultural Appropriation and the Arts. John Wiley & Sons. s. 5. ISBN 978-1-4443-3271-1. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  2. ^ Fourmile, Henrietta (1996). Approaches to bioregional planning'den "Making things work: Aboriginal and Torres Strait Islander Involvement in Bioregional Planning" yazısı Bölüm 2. Background Papers to the conference; 30 October – 1 November 1995, Melbourne; Department of the Environment, Sport and Territories. Canberra. ss. 268–269: "The [western] intellectual property rights system and the (mis)appropriation of Indigenous knowledge without the prior knowledge and consent of Indigenous peoples evoke feelings of anger, or being cheated"
  3. ^ a b c Houska, Tara. "'I Didn't Know' Doesn't Cut It Anymore". Indian Country Today Media Network. 19 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  4. ^ a b Caceda, Eden (14 Kasım 2014). "Our cultures are not your costumes". Sydney Morning Herald. 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  5. ^ Ryde, Judy (15 Ocak 2009). Being White in the Helping Professions. Jessica Kingsley Publishers. ISBN 978-1-84310-936-5. 
  6. ^ Hartigan, John (24 Ekim 2005). Odd Tribes: Toward a Cultural Analysis of White People. Duke University Press Books. ISBN 978-0-8223-3584-9. 
  7. ^ Okafor, Udoka (4 Aralık 2013). "Cultural Appropriation: The Act of Stealing and Corrupting". Huffington Post (İngilizce). 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  8. ^ Mesteth, Wilmer (June 10, 1993) "Declaration of War Against Exploiters of Lakota Spirituality". 9 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "At the Lakota Summit V, an international gathering of US and Canadian Lakota, Dakota and Nakota Nations, about 500 representatives from 40 different tribes and bands of the Lakota unanimously passed a 'Declaration of War Against Exploiters of Lakota Spirituality'. The following declaration was unanimously passed."
  9. ^ Anne Constable (3 Ocak 2016). "Hopis say Boy Scout performances make mockery of tradition, religion". Santa Fe New Mexican. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  10. ^ Davis, Michael (1997). "Indigenous Peoples and Intellectual Property Rights – Indigenous Peoples and Cultural Appropriation". Parliament of Australia. Parliament of Australia – Social Policy Group. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. In a general sense, these rights are considered to be 'owned', and managed communally, or collectively, rather than inhering in particular individuals. 
  11. ^ "Special System for the Collective Intellectual Property Rights of Indigenous Peoples 18 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. World Intellectual Property Organization. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021
  12. ^ Santilli, Juliana. 2006. "Cultural Heritage and Collective Intellectual Property Rights 18 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Indigenous Knowledge (IK) Notes; No. 95. World Bank, Washington, Erişim tarihi: 18 Şubat 2021
  13. ^ a b Tsosie, Rebecca (25 Haziran 2017). "Current Issues in Intellectual Property Rights to Cultural Resources". Native American Rights Fund. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  14. ^ Fourmile, Henrietta (1996). "Making things work: Aboriginal and Torres Strait Islander Involvement in Bioregional Planning" in Approaches to bioregional planning. Part 2. Background Papers to the conference; 30 October – 1 November 1995, Melbourne; Department of the Environment, Sport and Territories. Canberra. pp. 268–269: "The [western] intellectual property rights system and the (mis)appropriation of Indigenous knowledge without the prior knowledge and consent of Indigenous peoples evoke feelings of anger, or being cheated"
  15. ^ Working Group on Indigenous Populations, accepted by the United Nations General Assembly, Declaration on the Rights of Indigenous Peoples 19 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; UN Headquarters; New York City (13 Eylül 2007).
  16. ^ Rainforest Aboriginal Network (1993) Julayinbul: Aboriginal Intellectual and Cultural Property Definitions, Ownership and Strategies for Protection. Rainforest Aboriginal Network. Cairns. Sayfa 65.
  17. ^ Nittle, Nadra Kareen (14 Ocak 2019). "A Guide to Understanding and Avoiding Cultural Appropriation". ThoughtCo. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. It's most likely to be harmful when the source community is a [sic] In the United States, cultural appropriation almost always involves members of the dominant culture (or those who identify with it) "borrowing" from the cultures of minority groups. African Americans, Asian Americans, Native Americans, and indigenous peoples generally tend to emerge as the groups targeted for cultural appropriation. Black music and dance, Native American fashions, decoration, and cultural symbols, and Asian martial arts and dress have all fallen prey to cultural appropriation. 
  18. ^ Scafidi, Susan (2005). Who Owns Culture?: Appropriation and Authenticity in American Law (Rutgers Series: The Public Life of the Arts). Rutgers University Press. Taking intellectual property, traditional knowledge, cultural expressions, or artifacts from someone else's culture without permission. This can include unauthorized use of another culture's dance, dress, music, language, folklore, cuisine, traditional medicine, religious symbols, etc. It is most likely to be harmful when the source community is a minority group that has been oppressed or exploited in other ways or when the object of appropriation is particularly sensitive, e.g. sacred objects. 
  19. ^ Rogers, Richard A. (1 Kasım 2006). "From Cultural Exchange to Transculturation: A Review and Reconceptualisation of Cultural Appropriation". Communication Theory (İngilizce). 16 (4). ss. 474-503. doi:10.1111/j.1468-2885.2006.00277.x. ISSN 1468-2885. 
  20. ^ Carman, Tim (26 Mayıs 2017). "Should white chefs sell burritos? A Portland food cart's revealing controversy". The Washington Post. 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  21. ^ Lindtner, S.; Anderson, K.; Dourish, P. (Şubat 11-15, 2012). "Cultural appropriation: information technologies as sites of transnational imagination". CSCW '12: Proceedings of the ACM 2012 conference on Computer Supported Cooperative Work. doi:10.1145/2145204.2145220. 
  22. ^ Mesteth, Wilmer, et al (June 10, 1993) "Declaration of War Against Exploiters of Lakota Spirituality". 9 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "At the Lakota Summit V, an international gathering of US and Canadian Lakota, Dakota and Nakota Nations, about 500 representatives from 40 different tribes and bands of the Lakota unanimously passed a 'Declaration of War Against Exploiters of Lakota Spirituality'. The following declaration was unanimously passed."
  23. ^ Taliman, Valerie (1993) Article On The 'Lakota Declaration of War'". 9 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  24. ^ Keene, Adrienne (April 27, 2010) "But Why Can't I Wear a Hipster Headdress?". 13 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Native Appropriations – Examining Representations of Indigenous Peoples.
  25. ^ a b Johnson, Kjerstin (25 October 2011) "Don't Mess Up When You Dress Up: Cultural Appropriation and Costumes". 29 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Bitch Magazine. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. "Dressing up as 'another culture', is racist, and an act of privilege. Not only does it lead to offensive, inaccurate, and stereotypical portrayals of other people's culture... but is also an act of appropriation in which someone who does not experience that oppression is able to 'play', temporarily, an 'exotic' other, without experience any of the daily discriminations faced by other cultures."
  26. ^ Wallace, Michele (1992). Black Popular Culture. Seattle: Bay Press. ss. 13-15. ISBN 978-1-56584-459-9. 
  27. ^ Frum, David (8 Mayıs 2018). "Every Culture Appropriates". The Atlantic (İngilizce). 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  28. ^ a b "To the new culture cops, everything is appropriation". Washington Post (İngilizce). 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  29. ^ Chen, Anna (4 Mayıs 2018). "An American woman wearing a Chinese dress is not cultural appropriation". the Guardian (İngilizce). 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  30. ^ Friedersdorf, Conor (3 Nisan 2017). "What Does 'Cultural Appropriation' Actually Mean?". The Atlantic (İngilizce). 4 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  31. ^ Soave, Robby (5 Mayıs 2019). "Cultural Appropriation: Don't Let the Woke Scolds Ruin Cinco de Mayo". Reason: Free Minds and Free Markets. 16 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  32. ^ McWhorter, John. "You Can't 'Steal' A Culture: In Defense of Cultural Appropriation". The Daily Beast. 31 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  33. ^ a b "Lionel Shriver's full speech: 'I hope the concept of cultural appropriation is a passing fad'". The Guardian. 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  34. ^ Mali, Malhar (29 Mart 2017). "I Am a Minority and I Prohibit You". Areo (İngilizce). 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  35. ^ Patterson, Steve (20 Kasım 2015). "Why Progressives Are Wrong to Argue Against Cultural Appropriation". Observer (İngilizce). 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  36. ^ "Canada's war over 'cultural appropriation'". The Economist (İngilizce). 25 Mayıs 2017. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kültür_yağmacılığı&oldid=32212651" sayfasından alınmıştır