Haritalarda yüzey şekillerinin gösterilmesi

Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. Lütfen ilgili maddelerden bu sayfaya bağlantı vermeye çalışın. (Ekim 2022)

Haritalarda yüzey şekillerinin gösterilmesi amacıyla yeryüzü şekilleri düzlem üzerine geçirilirken değişik yöntemler kullanılarak çizim yapılır. Bunlardan bazıları;

Tarama yöntemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kalınlıkları, eğim ile orantılı olarak artan çizgilerle çizilir. Çizgiler eğimin çok olduğu yerde kalınlaşır, eğim azaldıkça incelir. Düzlükler beyaz bırakılır. Az kullanılan bir metottur. Büyük ölçekli ve özel amaçlı haritalarda kullanılır.

Renklendirme yöntemi hesaplamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Fiziki haritalarda yeryüzü şekillerini daha belirgin gösterebilmek için yükselti basamakları renklerle boyanır. Genellikle şöyle bir sıra takip edilir:

• 0-200 metre → Açık Yeşil
• 200-500 metre → Yeşil
• 500-1000 metre → Sarı
• 1000-2000 metre → Kahverengi
• >2000+ metre → Koyu kahverengi
  Okyanus ve denizlerde derinlik mavinin tonlarıyla gösterilir.

Eş yükselti eğrisi (izohips) yöntemi[değiştir | kaynağı değiştir]

En çok kullanılan yöntemdir. Deniz seviyesine göre aynı yükseltiye sahip noktaların birleştirilmesiyle elde edilen iç içe kapalı eğrilere izohips (eş yükselti eğrisi), bu yöntemle oluşturulan haritalara "izohips harita" denir.

İzohipslerin özellikleri şunlardır:

• İç içe kapalı eğrilerdir.
• Sıfır (0) m izohipsi deniz seviyesinden başlar. Kara ile denizin birleştiği deniz kıyısını düz bir çizgi halinde takip eder. Buna kıyı çizgisi adı verilir.
• İzohips eğrileri dağ doruklarında nokta halini alır. Buralar zirve olarak tanımlanır.
• İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler.
• En geniş izohips halkası en alçak yeri, en dar izohips halkası ise en yüksek yeri gösterir.
• İki izohips eğrisi birbirini kesmez.
• Birbirini çevrelemeyen komşu iki izohipsin yükseltileri aynıdır.
• İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığını, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığını gösterir.
• Çukurluklar, derinlik istikametinde ok işareti konularak gösterilir. (Krater, polye, obruk gibi)
• Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler. Ancak çukur yerlerde bunun tersi geçerlidir.
• İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına eküidistans (izohips aralığı) denir.
• İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı (şelfi) dar, seyrek geçtiği kıyılarda kıta sahanlığı geniştir. Başka bir ifade ile, alçak kıyılarda deniz sığ, yüksek kıyılarda deniz derindir.
• Deniz seviyesine göre aynı derinlikteki noktaların birleşmesi ile elde edilen çizgilere izobat (eş derinlik) eğrileri denir. Kıyı çizgisi, izohips ile izobat eğrilerinin başlangıç çizgisidir.

Gölgelendirme yöntemi[değiştir | kaynağı değiştir]

45 derecelik açı ile ışık verilerek oluşturulur. Işık alan yerler açık ışık almayan yerler ise koyu renkle gösterilir.

Gölgelendirme yöntemi özellikleri şunlardır:

• Genellikle izohipslere yardımcı yöntemdir.
• Tek başına yükseklikleri ayrıntılı olarak gösteremez.

Kabartma yöntemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeryüzü şekillerini gerçeğe en yakın gösteren yöntemdir. Yeryüzü şekilleri belli oranda küçültülerek makete dönüştürülür. Yapı zor ve maliyeti fazla olması nedeni ile pek fazla kullanılmaz.