Haplogrup R1b (Y-DNA)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Haplogrup R1b
| |
| Çıkış tarihi | |
| Çıkış yeri | Batı Asya[1] veya Orta Asya[2] |
| Köken | R1 |
| Varyasyonlar | * R1b1a (L754, PF6269, YSC0000022)
|
|---|---|
| Mutasyonları | M343 |
.PNG)
Haplogrup R1b (R-M343) veya bilinen adlarıyla Hg1 ve Eu18, insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur.
En yoğun olarak Batı Avrupa'da, Rusya'nın bazı bölümlerinde (örneğin Başkurtların yaşadığı bölgeler) ve Orta Afrika'da (ör. Çad ve Kamerun) görülmektedir. Ayrıca daha seyrek olarak Doğu Avrupa, Batı Asya, Kuzey Afrika ve Orta Asya'nın bazı bölgelerinde rastlanılmaktadır.
R1b'nin iki ana kolu vardır: R1b1a-L754 ve R1b1b-PH155. Batı Avrupa'da yaygın olarak görülen R1b1a1a2-M269 ve Orta Afrika'da yaygın olan R1b1a2-V88, R1b-L754'ün alt sınıflarıdır. R1b1b-PH155 o kadar nadir ve dağınıktır ki, bu haplogurubun kökeni hakkında bir sonuca varılamamıştır. Bahreyn, Butan, Ladakh, Tacikistan, Türkiye ve Batı Çin'de bu haplogruba rastlanılmıştır.
Antik DNA üzerine yapılan çalışmalara göre, R1a ve R1b, Hint-Avrupa dilleriyle birlikte Hazar Denizi çevresinden yayılmıştır.[3][4][5][6][7]
Kökeni ve dağılması[değiştir | kaynağı değiştir]
Tatiana Karafet, 2008 yılında yaptığı tahminlerinde R1'in günümüzden 12.500 ila 25.700 yıl öncesinde ortaya çıktığını iddia etmiştir. R1 haplogrubu, yüksek olasılıkla yaklaşık 18.500 yıl önce ortaya çıkmıştır.[8] Bilinen en eski R1B örneği 14.000 yıl önce ortaya çıkan R1b1a (R-L754) örneğine ait olduğu için,[9] R1b'nin R1'den kısa bir süre sonra ortaya çıktığı düşünülmektedir.
R1b taşıdığı tespit edilen en eski insan kalıntıları şunlardır:
- Villabruna 1 (I9030), Epigravettian kültür bölgesindeki Cismon Vadisinde (Günümüzde Veneto, İtalya) bulunan ve 14.000 yıl öncesine tarihlenen R1b L754 örneği;[9]
- Tuna'nın ortalarındaki (modern Romanya ve Sırbistan) Mezolitik Demir Kapı kültürüne ait birçok örnek.10.000 ila 8.500 yıl öncesine tarihlenen bu örneklerin çoğu R1b-L754 hattının üyeleridir;[10]
- Zvejnieki mezarlığında, Baltık neolitik'in Narva kültüründen kalma iki R1b-P297 örneği, 7.800 ila 6.800 yıl öncesine tarihlenmekteler;[11]
- Volga Nehri bölgesinde yaklaşık 7.500 yıl önce yaşamış R1b-L278 örneği, "Samara avcı-toplayıcı" (I0124 / SVP44).[3]
- Asya Botai kültüründen (modern Kazakistan) 5.500 yıl önce yaşamış R1b-M478 örneği;[12]
R1b'nin büyük olasılıkla Batı Asya'da ortaya çıktığı düşünülmektedir.[13]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "ISOGG 2017 Y-DNA Haplogroup R". isogg.org. 10 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ Jeong C (2018). "Characterizing the genetic history of admixture across inner Eurasia". bioRxiv 327122 $2. doi:10.1101/327122.
- ^ a b "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. 522 (7555): 207-11. Haziran 2015.
- ^ "Population genomics of Bronze Age Eurasia". Nature. 522 (7555): 167-72. Haziran 2015. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ "Eight thousand years of natural selection in Europe". bioRxiv: 016477. 2015.
- ^ "Neolithic and Bronze Age migration to Ireland and establishment of the insular Atlantic genome". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 113 (2): 368-73. Ocak 2016.
- ^ "The population genomics of archaeological transition in west Iberia: Investigation of ancient substructure using imputation and haplotype-based methods". PLoS Genetics. 13 (7): e1006852. Temmuz 2017.
- ^ "New binary polymorphisms reshape and increase resolution of the human Y chromosomal haplogroup tree". Genome Research. 18 (5): 830-8. Mayıs 2008.
- ^ a b "The genetic history of Ice Age Europe". Nature. 534 (7606): 200-5. Haziran 2016.
- ^ "The genomic history of southeastern Europe". Nature. 555 (7695): 197-203. Mart 2018.
- ^ "The Neolithic Transition in the Baltic Was Not Driven by Admixture with Early European Farmers". Current Biology. 27 (4): 576-582. Şubat 2017. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ "The first horse herders and the impact of early Bronze Age steppe expansions into Asia". Science. 360 (6396): eaar7711. Haziran 2018.
- ^ "A major Y-chromosome haplogroup R1b Holocene era founder effect in Central and Western Europe". European Journal of Human Genetics. 19 (1): 95-101. Ocak 2011.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- R1b-YDNA tartışma grubu 23 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yahoo! Gruplar;