Gisela Januszewska
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Gisela Januszewska (Kuhn, Rosenfeld ve Roda soyadlarıyla da bilinir, 22 Ocak 1867 – 2 Mart 1943) Avusturyalı doktor. İsviçre'de derecesini aldıktan sonra, Bosna kasabası Banja Luka'da ilk kadın doktor olmadan önce kısa bir süre Almanya'da çalıştı. Birinci Dünya Savaşı sırasındaki başarısıyla ve savaş sonrası Avusturya'da yaptığı sosyal aktivizmi ile en yüksek nişanları aldı ancak İkinci Dünya Savaşı sırasında bir Nazi toplama kampına sürüldü ve orada öldü.
Erken dönemi ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Gisela Januszewska, 22 Ocak 1867'de, daha sonra Avusturya-Macaristan'ın bir parçası olacak ve günümüzde Çek Cumhuriyeti'nin bir parçası olan Moravya'nın Drnovice köyünde doğdu.[1] Slavonian kasabasındaki Grubišno Polje'nin emlak müdürü Leopold Rosenfeld'in beş çocuğundan biriydi. Aile Yahudi idi ve gayri resmi olarak Roda (Sırp-Hırvatça leylek kelimesi) olarak adlandırıldı. Januszewska'nın küçük kardeşi ve hiciv yazarı olan Alexander, bu ismi yasal olarak kabul etti. Brno'da özel bir okula gittikten sonra kendinden çok daha yaşlı Joachim Kuhn ile evlendi. Ancak birkaç yıl sonra boşanma davası açtı. Januszewska daha sonra İsviçre'ye taşındı ve burada matura aldı ve Zürih Üniversitesi'ne kaydoldu. 12 Nisan 1898'de tıp alanında Gisela Kuhn olarak mezun oldu.[2]
Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk deneyimini Zürih Kadın Hastanesinde gönüllü obstetrik uzmanı olarak kazanan Januszewska, Haziran 1898'de Alman İmparatorluğu'ndaki Remscheid'e taşındı ve Allgemeine Ortskrankenkasse'de sigorta doktoru oldu.[1] Mart 1899'da sağlığı görevlisi olarak Boşnak kasabası Banja Luka'daki Amtsärztin'e atandı ve oradadki ilk kadın doktor oldu.[3]
Banja Luka'daki kariyeri boyunca Januszewska, Bosnalı Müslüman kadınların sağlık hizmetlerine uygun şekilde erişebilmelerini sağlamak için çabalayan az sayıdaki doktordan biri oldu.[2] Orada ilk amiri olan 20 yaşındaki Ladislaus Januszewski, 1900 yılında ikinci kocası oldu.[1] Evlendikten sonra Januszewska, sağlık görevlisi mesleğinden ayrılmak zorunda kaldı. Bunun yerine Banja Luka'daki Müslüman kadınlar için açılan bir polikliniklikte başkan olarak görev yaptı. Küçük çaplı ameliyatlar yaptı[3] ve çiçek hastalığı, tifo, tifüs, frengi gibi hastalıklara sahip olan hastaları ve özellikle osteomalazi (O sırada Bosna'daki başka bir doktor olan Teodora Krajewska'ya göre Müslüman kadınlar arasında çok yaygındı.) sahibi hastaları tedavi ederek şöhret kazandı.
Januszewski'nin emekli olmasının ardından çift Graz'a taşındı. Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasından kısa bir süre önce Graz Üniversitesi'nde doktora çalışmalarına başlamıştı. 1916'da dul kalan Januszewski, Militärkommando'nun kullanabileceği tek doktor olarak askeri tıp birliklerine girmek için gönüllü oldu.[2]
Januszewska, hizmetleri için Alman Kızıl Haç Nişanı ve Avusturya Sivil Liyakat Nişanı da dahil olmak üzere çeşitli madalyalar aldı. Savaştan sonra 1919'da Graz'da kendi pratiğini açtı. 1933 yılına kadar Steiermark ve Karintiya Sağlık Sigortası Derneği'nde panel doktoru olarak çalıştı. Tıbba olan katkılardan ötürü Medizinalrat unvanını alan ikinci Avusturyalı doktordu.[2]
Son dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
1937'de, Avusturya'nın en büyük onuru olan Şövalye Nişanı ile ödüllendirildi. Ancak bir yıl içinde Avusturya Nazi Almanyası tarafından ilhak edildi. Januszewska, Nazilerin ırksal politikasının kurbanı oldu. Graz'ın dairesine 1940 yılında el konuldu ve Viyana'ya taşınmak zorunda kaldı. Buradan da Theresienstadt toplama kampına sürüldü.[2] Orada 2 Mart 1943'te 76 yaşında öldü.[1]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d "Gisela Kuhn, geb. Rosenfeld-Roda". Ärztinnen im Kaiserreich (Almanca). 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020.
- ^ a b c d e "Januszewska, Gisela (geb. Rosenfeld, verh. Kuhn) 1867–1943". Frauen in Bewegung (Almanca). 29 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2015.
- ^ a b "Novi nazivi ulica osvanuli u Banjaluci" (Sırp-Hırvatça). 8 Aralık 2015. 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2015.
