Giorgi Kazbegi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Giorgi Kazbegi (Gürcüce: გიორგი ყაზბეგი, transit.: "giorgi q'azbegi"; Rusça: Георгий Николаевич Казбек, Georgiy Nikolayeviç Kazbek; d. 3 Kasım 1840, Stepantsminda, Gürcistan ― ö. 24 Mart 1921, İstanbul[1]), Rus ordusunda görev yapmış Gürcü general ve coğrafyacıdır. Tao-Klarceti bölgesine 1874 yılında yaptığı seyahatın günlükleriyle tanınır.[2]
Giorgi Kazbegi, Gürcistan'ın Kazbegi bölgesinin derebeyi olan Gabriel Kazbegi Çopikaşvili'nin torunudur. Gabriel Kazbegi, 1801 yılında Kartli-Kaheti Krallığı'na son verip Gürcistan'a aşama aşama işgal eden Çarlık Rusya'sının generalleriyle işbirliği yaptı. Oğlu Nikoloz Kazbegi de bu işbirliğini sürdürü. Giorgi Kazbegi, dedesi tarafından çocuk yaşta Rusya'da askeri okula verildi ve Rus askeri akademisinden mezun oldu. Kafkasya ordusunda mühendis olarak görevlendirildi.
Giorgi Kazbegi 1874 yılında albay rütbesindeyken, Osmanlı sınırları içinde yaşayan Himşiaşvili ailesiyle akraba olan Rus ordusunda general Grigol Gurieli'nin başkanlık ettiği bir ekip içinde, adını gizleyerek eski Gürcü topraklarında askeri istihbaratçı olarak gezdi. Bu gezinin sonucunda Türkiye Gürcistan’ında Üç Ay ve Lazistan Sancağında Askerî Tetkikler adı altında Rusça iki rapor yazdı. Artvin yöresindeki Gürcü Ortodoks kiliselerini, köprüleri, kaleleri tespit edip kayda geçirdi. Tbeti Kilisesi’nden “Tbeti Konsil Kayıtları”nı ortaya çıkardı. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na katıldı.[3] Giorgi Kazbegi, daha sonra Rus ordusunda çeşitli görevlerde bulundu. Askerlik görevinden azledildikten sonra, 1908’de Gürcüler Arasında Okur-Yazarlığı Yayma Cemiyeti’nin başkanı oldu. Rusya Coğrafya Cemiyeti’nin Kafkasya Şubesi’nin de üyesiydi. 1921’de Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgal etmesi üzerine ülkeden ayrıldı. Gürcü Menşevik hükmeti üyelerinin de sığındığı İstanbul’a gitti ve aynı yıl orada öldü.
Giorgi Kazbegi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın hemen öncesinde, kimliğini gizlemiş halde, Rus ordusunun istihbarat subayı olarak 1874 yılında, bugünkü Artvin ilini gezmiş ve tespitlerini seyahat notları şeklinde kaleme almıştır. Bir tür askeri rapor sayılabilecek bu notlar 1875 yılında Rusça olarak yayımlanmıştır. Bu notlar 1995 yılında Rusçasından Gürcüceye çevrilmiş, Gürcüce metin de Türkçeye çevrilip 2019 yılında Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı’nda Üç Ay adı altında yayımlanmıştır.[2][4][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ketevan Lodrkipanidze - Roin Malakmadze, "გიორგი ყაზბეგის (1839 -1921) - უკანასკნელი განსასვენებელი მიკვლეულია სტამბოლში" (Giorgi Kazbegi (1839-19121) - Son İstirahat Yeri İstanbul'da Tespit Edildi". 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.
- ^ a b "Georgiy Nikolayeviç Kazbek, Три месяца в Турецкой Грузии : Из дневника путешественника, Tiflis, 1875". 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay (Çeviri: Rıdvan Atan), 2019, s. 12-16, ISBN 978-975-553-720-7.
- ^ "Giorgi Kazbegi, Türkiye Gürcistan'ında Üç Ay: Bir Seyyahın Notları (სამი თვე თურქეთის საქართველოში : მოგზაურის ჩანაწერები), Batum, 1995". 10 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2024.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay (Çeviri: Rıdvan Atan), 2019, ISBN 978-975-553-720-7.
