Güller Savaşı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Güller Savaşı (Çifte Gül Savaşı) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| York Hanedanı | Lancaster Hanedanı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| York Dükü Richard (ölü) IV. Edward III. Edward | VI. Henry Westminster'lı Edward, Galler Prensi (ölü) VII. Henry | ||||||
Güller Savaşı ya da Çift Gül Savaşı (İngilizce: Wars of the Roses), İngiliz tarihinde 1455-1485 yılları arasında gerçekleşen iç savaştır. Savaşa bu adın verilmesinin nedeni, savaşa neden olan York Hanedanı'nın armasının beyaz gül, Lancaster Hanedanı'nın armasının ise kırmızı gül olmasıdır.
Sebepleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Lancaster ve York Hanedanları, İngiltere kralı III. Edward'ın soyundan geliyordu. İngiltere kralı II. Richard'ın devrilmesinden (1399) beri tahtta olan Lancaster Hanedanından gelen Kral V. Henry'nin ölümünden (1422) sonra tahta çıkan oğlu VI. Henry henüz reşit olmadığından, ülke uzun süre hizip kavgalarıyla çalkalandı. Fransa da bundan yararlanarak, Yüz Yıl Savaşları'nda galip çıktı. Henry reşit olduktan sonra onun yeteneksiz bir kral olduğu ortaya çıktı. Henry'nin yerine ülkeyi yöneten hırslı eşi Anjou'lu Margaret, Fransa'ya karşı bir başarı gösteremedi ve Yüz Yıl Savaşları İngiltere'nin yenilgisiyle sonuçlandı (1453). Ayrıca o dönemde halk ağır vergilerden şikayetçiydi ve ülkede kargaşa hakimdi.
1453'te Henry tamamen delirince York Hanedanından gelen York dükü Richard, Warwick kontu Richard Neville'ın da desteğiyle naipliğe getirildi. Ancak Henry 1455'te iyileşince, York dükünü görevinden uzaklaştırdı ve savaşın işaretini vererek kendisinin sonunu hazırladı.
Savaşın İlk Dönemi (1455-1471)[değiştir | kaynağı değiştir]
I. St. Albans Muharebesi (22 Mayıs 1455), York Hanedanı'nın zaferiyle sonuçlandı ve Lancaster Hanedanı ile 4 yıllık bir ateşkes anlaşması imzalandı. Savaş 1459'da tekrar başladı. Üstünlüğü ele geçiren York yanlıları, Ludford Köprüsü'ndeki küçük bir çarpışma sonucu dağıldılar (12 Ekim 1459). Warwick kontu Neville Fransa'ya giderek York yanlılarını tekrar bir araya getirdi ve İngiltere'ye döndü (Haziran 1460). 10 Temmuz 1460'ta Lancaster yanlılarını kesin bir yenilgiye uğrattığı Northampton Muharebesi'nden sonra tahtı ele geçirmeye kalkan York yanlıları, VI. Henry'in ölümünden sonra York dükünü başa geçirmeye razı oldu. Ancak oğlunu tahta geçirmeye kalkışan Margaret Beaufort, İngiltere'nin kuzeyinde güçlerini toparladı ve Lancaster yanlılarıyla harekete geçerek sürpriz bir baskınla 30 Aralık 1460'ta York dükü Richard'ı öldürdü. Sonra İngiltere'nin güneyine doğru ilerleyen Lancaster yanlıları, II. St. Albans Muharebesi'nda (17 Şubat 1461) Warwick kontu Neville'yi yendiler.
Bu arada York dükünün en büyük oğlu ve varisi olan Edward, Mortimer's Cross'ta Lancaster yanlısı bir birliği yenmiş (2 Şubat) ve Londra'ya doğru ilerlemeye başlamıştı. 26 Şubat'ta Londra'ya Margaret Beaufort'dan önce ulaşan Edward, 4 Mart 1461'de kendini IV. Edward adıyla kral ilan etti. Warwick kontu Neville daha sonra birliklerini topladı ve Margaret Beaufort'u Towton'da kesin bir yenilgiye uğratarak savaşın en kanlı Muharebesinı kazandı (29 Mart 1461). Henry ve Margaret Beaufort, oğulları Prens Edward ile birlikte İskoçya'ya kaçtılar. Edward ise krallığını garantiledi.
Warwick kontu Neville ile IV. Edward'ın arası, kısa bir süre sonra bozuldu. 1469'da savaş tekrar başladı. Krala karşı ayaklanan kardeşi Clarence dükü George ile Warwick kontu, ayaklanmaları kışkırttılar. Temmuz 1469'da ise, Edward'ın yandaşlarını Banbury yakınlarındaki Edgecote'da yendiler ve Edward'ı tutsak ettiler.
Edward, 1470'te yönetimi yeniden ele geçirdi ve Warwick kontuyla Clarence dükü Fransa'ya kaçtı. Warwick kontuyla Clarence dükü, Edward'ın düşmanları Lancaster Hanedanından olan eski kral VI. Henry ile Margaret Beaufort ile ittifak kurdular ve 1470 sonlarında İngiltere'ye dönerek Edward'ı tahttan indirdiler. Tahta tekrar geçen VI. Henry, yandaşlarıyla birlikte Felemenk'e kaçan Edward'ın Mart 1471'de Burgonlar'ın da yardımıyla İngiltere'ye dönmesi üzerine harekete geçti. Ancak Warwick kontu Neville'ın Edward karşısında etkisiz kalmasının ardından Edward, Clarence dükü olan kardeşinin bağlılığını yeniden kazandı ve 14 Nisan 1471'de Barnet Muharebesi'nde Warwick kontunu kesin bir yenilgiye uğrattı. Aynı gün İngiltere'ye dönen Margaret Beaufort'un kuvvetlerini Tewkesbury Muharebesi'nde (4 Mayıs 1471) yenilgiye uğrattı ve onu esir aldı; aynı zamanda Margaret'le Henry'nin oğulları Edward'ı öldürdü. Kısa bir süre sonra VI. Henry, Londra Kalesi'nde idam edildi (21 Mayıs 1471).
Savaşın İkinci Dönemi (1471-1485)[değiştir | kaynağı değiştir]
VI. Henry'in idamının ardından Fransa'ya kaçan Lancaster yanlıları, Lancaster Hanedanında erkek üye kalmadığından Lancaster Hanedanıyla akraba olan Tudor Hanedanından gelen VII. Henry'i (1457-1509) tahta geçmesi için desteklemeye başladılar. Bu arada Kral IV. Edward öldü (9 Nisan 1483). Edward'ın yerine geçen 13 yaşındaki oğlu V. Edward (1470-1483?)'ın naipliğini üstlenen amcası Richard, aynı yıl onu tahtından indirerek III. Richard adıyla kendisini kral ilan etti ve yeğenleri Edward'la Richard'ı Londra Kulesi'ne kapattı.[Notlar 1] Bunun üzerine III. Richard'a darılan York yanlılarından bazıları, VII. Henry ile işbirliği yoluna gittiler. 1485'te Galler'da karaya çıkan VII. Henry, III. Richard'ı 22 Ağustos 1485'te Bosworth Field Muharebesi'nde yenerek öldürdü.
Henry, kendisini desteklemeleri için York yanlılarına IV. Edward'ın kızı olan Yorklu Elizabeth'le (1466-1503) evleneceğini vadetmişti. Böylece York ve Tudor Hanedanı'nı tek bir çatı altında toplamayı umuyordu. Henry ile Elizabeth, 18 Ocak 1486'da evlendiler. Ancak eski dönemlere dönmek isteyen birkaç York yanlısı, 1487'de Clarence dükü George'un oğlu olduğunu iddia eden Lambert Simnell (1477-1525)'i destekleyerek isyan ettiler. İsyancılar, 16 Haziran 1487'de Stoke Muharebesi'nde yenilgiye uğradılar. Bazı tarihçiler, Stoke Muharebesi'nı Güller Savaşı'nın sonu olarak kabul etmektedir; ancak resmi tarih III. Richard'ın atını kaybettikten sonra "Bir ata krallığım feda" dediği, yaya olarak yenilip öldüğü, 1485 tarihli Bosworth Field Muharebesi'dir.
Popüler kültürde yeri[değiştir | kaynağı değiştir]
1883 yılında İskoç yazar Robert Louis Stevenson, Kara Ok isimli tarihi romanında bu iç savaşı konu almıştır.
George R. R. Martin, Buz ve Ateşin Şarkısı serisini bu savaştan esinlenerek yazdığını söylemiştir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Edward ile kardeşi Richard'ın akıbetleri bu olaydan sonra belli olmamıştır. III. Richard'ın yeğenlerini kulede öldürttüğü iddiaları vardır. 1674'te Londra Kulesi'nde bulunan kemiklerin Edward ve kardeşine ait olduğu sanılmaktadır.
