Fidesz - Macar Yurttaş Birliği

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Fidesz – Macar Yurttaş Birliği
Fidesz – Magyar Polgári Szövetség
Genel başkanViktor Orbán
Kuruluş tarihi30 Mart 1988 (36 yıl önce) (1988-03-30)
Merkez1088 Budapeşte, VIII. Szentkirályi Street 18.
Gençlik koluFidelitas
İdeoloji
Tarihsel:
 •Liberalizm[17][18]
 •Liberal muhafazakarlık[19][20]
 •Ulusal liberalizm[17][21][22]
 •Liberteryenizm[23][24]
 •Sekülerizm[23][25]
 •Din adamı karşıtlığı[22][26]
Siyasi pozisyonSağ ve Aşırı sağ
Avrupa üyeliğiAvrupa Muhafazakârlar ve Reformcular Partisi
Resmî renklerTuruncu
Ulusal Meclis (Macaristan)
117 / 199
Avrupa Parlamentosu
12 / 21
İl Meclisleri
245 / 381
İnternet sitesi
Parti bayrağı
Macaristan

Fidesz – Macar Yurttaş Birliği (Macarca: Fidesz – Magyar Polgári Szövetség), Macaristan'da muhafazakâr siyasi parti.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1988'de bir öğrenci hareketi olarak kurulan partinin Fidesz adı Fiatal Demokraták Szövetsége (Genç Demokratlar Birliği) kelimelerinin ilk iki harflerinin birleştirilmesiyle oluştu. Komünist yönetime karşı liberal ve anti-komünist ve çoğunlukla öğrencilerden kurulan bu hareket modern Macaristan tarihinde pek çok alanda büyük bir güç haline geldi. 35 yaşının üstündekilerin partiye üye olamamasına ilişkin koşul 1993 yılındaki kongrede kaldırıldı.

1989'da Thorolf Rafto Ödülü'nü kazanan hareket, 1990'da düzenlenen serbest seçimlerde oyların yüzde 8,95'ini aldı. 1992'de Liberal Enternasyonal üyesi oldu.[27] 1994 seçimlerinde oylarının gerilemesinin neden olduğu hayal kırıklığı partinin muhafazakâr bir çizgiye kaymasına neden oldu.[27] 1995'te Fidesz adının yanına Macar Yurttaş Partisi kelimeleri eklendi. Partideki bu dönüşüm bazı ayrılıklara neden oldu; hareketin önemli kurucularından Péter Molnár, Gábor Fodor ve Klára Ungár partiyi terk etti.

1998 seçimlerinde Viktor Orbán liderliğinde iki daha küçük partiyle ittifaka giden Fidesz iktidara geldi. 2000 yılında Avrupa Halk Partisi üyesi oldu. 2002 yılındaki seçimlerde Macar Sosyalist Partisi'ne karşı kıl payı denilebilecek bir farkla seçimleri kaybederek muhalefete düştü. 2003 yılında bugün kullandığı Fidesz – Macar Yurttaş Birliği adını aldı.[27]

2004 Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde başarılı bir sonuç elde eden Fidesz aldığı yüzde 47 oy oranıyla 12 adayını parlamentoya gönderdi. Gönderdiği bu 12 aday arasında AP tarihindeki ikinci Çingene üye olan Lívia Járóka da bulunuyordu.

1 Ekim 2006 seçimleri öncesinde Hristiyan Demokratik Halk Partisi (KDNP) ile seçim ittifakı kurmasına rağmen Macar Sosyalist Partisi ile Hür Demokratlar İttifakı arasında sosyal demokrat-liberal bloğa karşı yenildi.[28]

Bu yenilgiye rağmen aynı yılın sonbaharında yapılan yerel seçimlerde büyük bir zafer elde eden Fidesz, 23 büyük kentin belediye başkanlığından 15'ini kazandı. 2009 yılındaki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yine büyük başarı elde ederek 22 sandalyeden 14'ü kazandı.

Fidesz, bu iki seçim başarısıyla 2010 parlamento seçimleri öncesi kazanacağı yönündeki beklentileri boşa çıkarmadı; 11-24 Nisan 2010 tarihlerinde iki turlu olarak yapılan seçimlerde Fidesz-KDNP ittifakı 386 sandalyeli parlamentoda 263 sandalye kazandı. Bu sonuçla Fidesz 8 yıl aradan sonra iktidara gelirken, Viktor Orbán da başbakan oldu.

Parlamentonun yüzde 68'ine sahip olan Fidesz eriştiği salt çoğunlukla anayasada önemli değişikliklere gitti. Yapılan bu değişiklikler, iktidardaki partinin eline çok fazla güç vermesi ve otoriterleşme nedenleriyle Avrupa Birliği (AB) Komisyonu ve Avrupa Konseyi tarafından, hukukun üstünlüğü, AB kanunları ve Avrupa Konseyi standartları konusunda ‘endişe verici’ olarak nitelendirildi.[29]

Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim sonuçları listesi:

Seçim Macaristan Ulusal Meclisi Hükûmet
Oy % Sandalye +/–
1990 439,481 8.95 (#5)
21 / 386
 Muhalefet
1994 379,295 7.02 (#6)
20 / 386
 azalış 1 Muhalefet
1998 1,263,522 28.18 (#1)
148 / 386
 artış 128 Hükûmet
20021 2,306,763 41.07 (#2)
164 / 386
 artış 16 Muhalefet
20062 2,272,979 42.03 (#2)
141 / 386
 azalış 23 Muhalefet
20102 2,706,292 52.73 (#1)
227 / 386
 artış 86 Hükûmet
20142 2,264,486 44.87 (#1)
117 / 199
 azalış 110 Hükûmet
20182 2,824,551 49.27 (#1)
117 / 199
 Sabit 0 Hükûmet
20222 3,060,706 54.13 (#1)
117 / 199
 Sabit 0 Hükûmet

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Nordsieck, Wolfram (2018). "Hungary". Parties and Elections in Europe. 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b Hloušek, Vít; Kopeček, Lubomír (2010). Origin, Ideology and Transformation of Political Parties: East-Central and Western Europe Compared. Ashgate. s. 115. 
  3. ^ a b Bakke, Elisabeth (2010), "Central and East European party systems since 1989", Central and Southeast European Politics Since 1989, Cambridge University Press, s. 79, ISBN 978-1-13948750-4, erişim tarihi: 17 Kasım 2011 
  4. ^ White, Stephen (2013). Developments in Central and East European Politics. Macmillan. s. 35. 
  5. ^ Tiryakian, Edward (2020). New Nationalisms of the Developed West: Toward Explanation. In Hungary, Orbán and his social conservative Fidesz 
  6. ^ Bakke, Elisabeth (2011). 20 Years since the Fall of the Berlin Wall: Transitions, State Break-Up and Democratic Politics in Central Europe and Germany. BMV Verlag. s. 257. 
  7. ^ Horvath, Attila (2016). From Anti-communism to Anti-EUism: Faces of Fidesz's Euroscepticism. UACES 46th Annual Conference. University Association for Contemporary European Studies. 
  8. ^ Hegedüs, Daniel (27 Mayıs 2019). "Can the right in East and West unite?". International Politics and Society. 17 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019. 
  9. ^ Petsinis, Vassilis (23 Şubat 2019). "'It is also the economy, stupid!' The rise of economic euroscepticism in Central and Eastern Europe". openDemocracy. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019. 
  10. ^ András, Bíró; Tamás, Boros; Áron, Varga. "Euroszkepticizmus Magyarországon" (PDF). Policy Solutions (Macarca). 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  11. ^ Bieling, Hans-Jürgen (2015). "Uneven development and 'European crisis constitutionalism', or the reasons for and conditions of a 'passive revolution in trouble'". Jäger, Johannes; Springler, Elisabeth (Ed.). Asymmetric Crisis in Europe and Possible Futures: Critical Political Economy and Post-Keynesian Perspectives. Routledge. s. 110. ISBN 978-1-317-65298-4. 
  12. ^ Schöpflin, György (2013). "Hungary: the Fidesz Project". Aspen Review Central Europe (1). 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019. 
  13. ^ "Trust in Europe's illiberal governments grows". www.ft.com. 10 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  14. ^ Foster, Peter (29 Mayıs 2019). "A 'climate of fear': Hungary, inside a dying democracy propped up by the EU". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021. 
  15. ^ Bozóki, András (2015). "Chapter 1: Broken Democracy, Predatory State, and Nationalist Populism". Krasztev, Péter; Van Til, Jon (Ed.). The Hungarian Patient: Social Opposition to an Illiberal Democracy. Central European University Press. s. 21. 
  16. ^ Mudde, Cas (2016). On Extremism and Democracy in Europe. Routledge. s. 46. 
  17. ^ a b Dieringer, Jürgen (2009). Das Politische System der Republik Ungarn: Entstehung – Entwicklung – Europäisierung. Verlag Barbara Budrich. ss. 78-79. 
  18. ^ Andor, Lásló (2000). Hungary on the Road to the European Union. Greenwood Publishing Group. s. 69. 
  19. ^ Tunkrova, Lucie (2010). The Politics of EU Accession. Routledge. s. 137. 
  20. ^ Bibič, Adolf (1994). Civil Society, Political Society, Democracy. Slovenian Political Science Association. s. 275. 
  21. ^ Anderson, Jay Colin (2001). The Government and Party Systems of Hungary (1990-2000). Indiana University. s. 94. 
  22. ^ a b Pappas, Takis (2019). Populism and Liberal Democracy. Oxford University Press. s. 157. 
  23. ^ a b Berglund, Sten (2013). The Handbook of Political Change in Eastern Europe. Edward Elgar Publishing. s. 297. 
  24. ^ Galston, William (2020). Anti-Pluralism: The Populist Threat to Liberal Democracy. Yale University Press. s. 46. 
  25. ^ Arato, Andrew (2000). Civil Society, Constitution, and Legitimacy. Rowman & Littlefield Publishers. s. 286. 
  26. ^ Pirro, Andrea (2015). The Populist Radical Right in Central and Eastern Europe. Routledge. s. 154. 
  27. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 10 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2017. 
  28. ^ Macaristan'da seçimin galibi Sosyalistler, Hürriyet, 23 Nisan 2006
  29. ^ Macaristan demokrasiden uzaklaşıyor, Hürriyet, 13 Mart 2013.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fidesz_-_Macar_Yurttaş_Birliği&oldid=32107090" sayfasından alınmıştır