Fatma Nudiye Yalçı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Fatma Nudiye Yalçı | |
|---|---|
| Doğum | 1904 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1969 Sofya, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti |
| Takma ad | Nudiye Hüseyin |
| Meslek | Yazar, çevirmen |
| Dil | Türkçe |
| Milliyet | Türk |
| Evlilik | Nizamettin Nazif Bey |
Fatma Nudiye Yalçı, Nudiye Hüseyin (1904, İstanbul – 1969, Sofya), Türk yazar, çevirmen. İlk Türk kadın oyun yazarıdır.[1]
Çeşitli Marksist eserleri Türkçeye çevirmiştir. 1938 yılında Donanma Davası’nda yargılanıp ve 10 yılını cezaevinde geçirmiş bir sosyalisttir. Vatan Partisi'nde aktif rol almıştır. Tiyatrocu Beklan Algan’ın teyzesidir.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1904'te İstanbul'da doğdu. İstanbullu, varlıklı bir ailenin kızıydı. Notre Dame de Sion Fransız Lisesi'nde okudu ancak I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın İttifak Devletleri'nin yanında yer alması sonucu Fransız lisesi kapanmasıyla mezun olamadı. Eğitimine özel derslerle devam etti. Yükseköğrenimine Darülfünun Felsefe bölümünde devam etti. Edebiyata ilgisi de üniversite yıllarında başladı. Mezuniyetinden sonra dönemin tanınmış gazetecilerinden Nizamettin Nazif Bey ile evlendi; Nudiye Nizamettin adını aldı. Bir Marksist olan eşi Nizamettin Nazif’ten Marksizm'in temel ilkelerini öğrendi. Evlilikleri 1928'de boşanma ile sonuçlandı.[2]
Dönemin muhalif dergilerinden olan ve sol görüşteki aydınların ikinci adresi haline gelen Resimli Ay'da Doktor Hikmet Kıvılcımlı ile tanıştı.[2] 1932'den itibaren birlikte yaşadılar ancak evlenmediler. Birlikte Marksizm Bibliyoteki isimli bir kitabevi kurdular; daha sonra Kıvılcımlı Kütüphanesi'nde yayıncılık yaptılar. Fatma Nudiye Hanım, kendisinin hazırladığı Sosyete ve Teknik kitabını Hikmet Bey’e ithaf etti. Engels’in “Maymunun İnsanlaşması Prosesinde Emeğin Rolü”, “Marksizmin Prensipleri”; Marx’ın “Klasik Alman Felsefesinin Sonu ve Ludwig Feuerbach”, “Enternasyonal İşçiler Cemiyetini Açış Hitabesi” eserlerini Türkçe’ye çevirdi.[3]
1938'de Yavuz Zırhlısı'na bir öğrencinin dolabında Kıvılcımlı kütüphanesinden alınmış broşürlerinin bulunması nedeniyle Kıvılcımlı ile birlikte gözaltına alındı. Yavuz Zırhlısı'nda yapılan yargılamalar sonucunda orduyu isyana teşvik ve komünist faaliyette bulunmaktan suçlu bulundu. Sinop Cezaevi'nde 10 yıl hapis yattı. 1948'de tahliye oldu. 2 yıl sonra tahliye olan Doktor Kıvılcımlı’nın Sultanahmet Cezaevi günlerinden itibaren platonik bir aşk yaşadığı Emine Hanım’la cezaevinden çıktıktan sonra evlendiğinde dahi Dr. Kıvılcımlı’dan kopmadı. 1954'te Doktor Kıvılcımlı'nın kurduğu Vatan Partisi'nde üyeliğe seçildi ve parti çalışmalarına katıldı.
1957 seçim kampanyasında Fatma Nudiye Sirkeci'deki olaylı mitingde konuşma yaparken atılan bir kiremit parçası ile yaralandı. “Ameleden adamları mevki-i iktidara getirmek” suçundan dava açılarak 1958’de kapatılan Vatan Partisi’nin diğer yöneticileriyle birlikte tutuklandı. İki yıl tutuklu kaldığı davadan beraat ederek çıktı.[3]
1960’lardan sonra siyasi hareketlerin içinde yer almadı. 1965’te kanser tedavisi için yurtdışına çıktı. Romanya'dan Bulgaristan’a geçti. 1967–1969 tarihleri arasında Doğu Almanya’nın Leipzig şehrine TKP organı Bizim Radyo yayınlarında çalıştı. 1969 yılında Sofya’da hayatını kaybetti. Cenazesi Sofya’ya defnedildi.
Kültür ve sanatta yeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Bilgesu Erenus tarafından Fatma Nudiye Yalçı'nın yaşamının konu edildiği Yaftalı Tabut adıyla tiyatro oyunu yazıldı. Tiyatro oyunu 2021-22 sezonunda İstanbul Şehir Tiyatrolarında sahnelendi.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'ndan sürpriz oyun". www.hurriyet.com.tr. 21 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2021.
- ^ a b "Gürkan Hacır, Salondan Sinop Zindanı'na, Akşam Gazetesi, 16.10.2011". 19 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2012.
- ^ a b "Fatma Nudiye Yalçı kimdir? Toplumsalozgurluk.com sitesi, Erişim tarihi:29.02.2012". 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2012.
- ^ "Yaftalı Tabut seyirciyle buluştu - Yaftalı Tabut oyunun konusu ve detaylar". 7/24 Kültür Sanat. 8 Ekim 2021. 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2021.
