F1 (İstanbul füniküleri)

F1 (Taksim - Kabataş) Füniküler Hattı
Genel bilgiler
Durum	İşletmede
Sahibi	İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Yer	İstanbul, Türkiye
İlk - Son durak	Taksim Kabataş
İstasyonlar	2
Sefer sıklığı	Pik saatlerde 5 dakika, Normal saatlerde 8 dakika[1]
Yolculuk süresi	Tek yönde 2,5 dakika[1]
Web sitesi	F1 Hattı Resmî Sitesi
Hizmet
Türü	Füniküler
Sistem	İstanbul füniküleri
İşletmeci(ler)	Metro İstanbul
Yolcu sayısı	35.000 yolcu/gün[1]
Tarihçe
Açılış	29 Haziran 2006
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu	0,640 km (0,398 mi)
Hat açıklığı	Standart (1435 mm)
Kabin sistemi	2 tren seti toplam 4 vagon
Güzergâh haritası Sembol açıklamaları (Taksim) (Taksim) Taksim (Kabataş) Kabataş (Kabataş) (ŞH Kabataş・İDO Kabataş) Bu diyagramı: görüntüle tartış değiştir

F1 (Taksim - Kabataş) Füniküler Hattı, İstanbul'da yer alan füniküler hatlarından birisidir.^[1][2]

17 Ocak 1875'te hizmete giren Tünel'den 131 yıl sonra inşa edilen ikinci füniküler hattı olan ve 29 Haziran 2006'da hizmete giren hat, Taksim ile Kabataş arasında 640 metrelik güzergâhı yaklaşık 2,5 dakikada katetmektedir. 06.00 - 00.00 saatleri arasında pik saatlerde 5 diğer saatlerde 8 dakikada bir sıklıkla çalışan hat, günlük ortalama 400 sefer yaparak 35 bin yolcu taşır.^[1]

İstasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıra	İstasyon	İlçe	Aktarma	Tür	Notlar
1	Taksim	Beyoğlu	・ (Taksim)	Yer altı	Taksim Meydanı・Taksim Camii・Taksim Gezi Parkı・Atatürk Kültür Merkezi・İstiklal Caddesi・Taksim İETT Peronları
2	Kabataş		(Kabataş)・ (Kabataş)・ (ŞH Kabataş・İDO Kabataş)		Dolmabahçe Sarayı・Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi・Beşiktaş Park・Kabataş İETT Peronları

İstasyon özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İstasyonlar		İstasyon tipi (Turnike katı ve teknik katlar)	Platform tipi	Derinlik (metre)	Yürüyen merdiven	Asansör	Çıkış sayısı
Taksim		Aç-Kapa	Tünel	13	4	1	1
Kabataş		Aç-Kapa		12	4	3	3
Toplam					8	4	4

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul ulaşımında raylı sistemler arasına entegrasyonu sağlamak, raylı sistemleri deniz ulaşımı ile birleştirmek ve bağlantı yollarındaki motorlu kara taşıtı dolaşımını azaltmak amacıyla Taksim ile Kabataş arasındaki eğimli alanda bir füniküler sistem kurma düşüncesi ortaya atılmıştır. Proje için ilk somut adım, yapım işlemlerinin 22 Ocak 2002 tarihinde 12.895.263.538.107 TL + 9.800.159,24 $ + KDV bedelle Yapı Merkezi ve Garaventa AG ortak girişimine ihale edilmesiyle atılmıştır. 18 ayda bitirilmesi öngörülen hattın iş teslim tarihi son uzatma süresiyle birlikte 27 Mart 2006 tarihinde olmuştur. Hatta ilk araçlar 3 Aralık 2005 günü indirilmiş ve 5 Ocak 2006'da hatta ilk deneme sürüşü yapılmıştır. Hattın resmî açılışı dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Valisi Muammer Güler ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş'ın da katılımıyla 29 Haziran 2006'da Kabataş İskelesi önünde düzenlenen törenle yapılmıştır.

Yapımı[değiştir | kaynağı değiştir]

F1 hattı, M2 ile T1 hatlarını birbirine bağlaması ve yolcuların Kabataş'ta bulunan Şehir Hatları iskelesi İDO termimali aracılığıyla Anadolu Yakası ve Boğaziçi yerleşim birimlerine kısa sürede ulaştırılabilmesi amacı güdülerek oluşturulmuştur. Deniz seviyesinde yer alan Kabataş semti ile denizden yüksekliği yaklaşık 70 metre olan Taksim semtlerini %22,19'luk eğime sahip bir tünelle yeraltından birbirine bağlar. Hattın yapımı süresince 87.000 m³ katı atık çıkarılmış, 30.000 m³ betonarme betonu, 34.000 m² püskürtme betonu, 4.000 ton betonarme demiri, 4.500 metre fore kazık, 5.100 metre mini kazık, 6.000 metre şemsiye borusu, 6.600 metre zemin ankrajı, 10.400 metre ayna çivisi, 9.300 adet kaya bulonu, 27.000 m² su yalıtımı, 750 metre hat işi ve 2 adet makas kullanılmıştır.

Aktarma olanakları[değiştir | kaynağı değiştir]

M2 hattını kullanan yolcular Taksim Aktarma Merkezi'nde indirimli aktarmayla -aktarma merkezinin ikinci katında yer alan- füniküler istasyonuna aktarma yapabilirler. Füniküler istasyonuna tek ulaşım yolu budur. İstasyona İstiklal Caddesi, Atatürk Kültür Merkezi, Taksim Gezi Parkı ve Talimhane girişlerinden erişilebilir. Taksim'de metro ve füniküler istasyonları aynı yapı kompleksi içinde bulunduğundan M2 istasyonunun tüm girişlerinden bu hatta geçiş yapılabilmektedir. Ayrıca Taksim Meydanı'nda, İETT'nin otobüs duraklarındaki elli yedi otobüs hattına ve T2 (Taksim - Tünel) Nostaljik Tramvay Hattı'nın Taksim istasyonuna ulaşılabilir. Hattın Kabataş ayağındaysa İstanbul'un en çok kullanılan raylı sistem hattı T1'e aktarma olanağı bulunmaktadır ve yapımı tamamlandığında M7 hattına da aktarma yapılabilecektir. Kabataş füniküler istasyonundan tramvay durağına doğrudan giriş vardır. Bu sayede yolcular M2 hattının Hacıosman Metro İstasyonundan başlayarak M1 hattıyla Atatürk Havalimanı ve Bağcılar Meydan, T1 hattıyla Bağcılar ve T4 hattı ile de Mescid-i Selam'a dek kesintisiz raylı sistem ulaşımından yararlanabilmektedirler. Kabataş'ta ayrıca İDO'nun Bostancı - Kabataş ve Kabataş - Adalar hatlarına aktarma yapma olanağı vardır. Eminönü ve Beşiktaş yönüne gitmek için Kabataş'tan kalkan ya da Kabataş'tan geçen on bir otobüs hattından da yararlanılabilir.

Teknik özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

F1 hattında 34,55 metre boylarında, 2,90 metre genişliğinde iki vagonlu iki araç seti kullanılmaktadır. İnsansız işleyebilen araçların boş hâlde ağırlığı 40 ton, yolcu kapasitesi 56'sı oturan, 319'u ayakta toplam 375'tir.

Tek bir yönde saatte 7500 yolcu taşıyabilecek biçimde tasarlanan hatta iki istasyon arası 110 saniye de alınmaktadır. Her bir istasyonda 69 saniye süresince bekleyen araçlarla hatta her 3 dakikada bir araç kalkmaktadır.

Hatta Kabataş istasyonu ray kotu, -11,10 m, Taksim istasyonu ray kotu +63,85 m, istasyonlararası kot farkı 74,95 m, maksimum eğim % 22,19, toplam hat uzunluğu 646,5 m, ortalama peron boyu ise 40 metredir. Eğimli hatta yolcuların eğimi ve eğimden doğabilecek rahatsızlıkları en alt düzeyde hissetmeleri için araçlar özel tasarlanmıştır. Basamak ve seviye farkı sisteminin kullanıldığı araçlarda yolcuların ayakta gidebilmesine olanak sağlanmaktadır.

F1 hattında standart füniküler sistemlerde olduğu gibi çekme halatlarıyla birbirine bağlanmış iki tren karşılıklı çalışmaktadır. Taksim istasyonunda yer alan ve elektrikli motorla çalışan bir makara yardımı ile çekme halatı vagonları çekmektedir. Araçlar birbirine halatla bağlı olduğu için araçların hareketleri eşzamanlıdır. Yani bir istasyondan araç kalktığında diğer istasyona yeni araç varmıştır. Araçların çalışabilmesi için kapıların tümüyle kapalı olması gerekir. Hat ilk açıldığı dönemde halatların sarıldığı makara ve makarayı sabitleyen demir tutamak, uluslararası ölçünler gereğince birbirinden kolaylıkla ayırt edilebilecek iki renkte; sarı ve lacivert renklerde boyanmıştır. Ancak bu renkler, Türkiye'deki futbol kulüplerinden birinin simgesel renkleri olması nedeniyle tepki toplamış ve bunun sonucunda renkler değiştirilerek desenli tema uygulanmıştır.

Güzergâh şeması[değiştir | kaynağı değiştir]

Yolcu sayıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Metro İstanbul tarafından yayınlanan verilere göre 2023 yılında 5.072.731 yolcu taşınmıştır.^[3]

Grafikler teknik sorunlar nedeniyle geçici olarak kullanılamıyor.

Görseller[değiştir | kaynağı değiştir]

• Füniküler aracının Taksim'den Kabataş'a hareket anı
• 
  Taksim Füniküler İstasyonu'nda bekleyen bir füniküler aracı
• 
  Taksim Füniküler İstasyonu'nda bekleyen bir füniküler aracı
• 
  Taksim Füniküler İstasyonu'ndaki güzergâh tablosu
• 
  Kabataş Füniküler İstasyonu iç mekânı
• 
  Füniküler araçlarını çeken halatın sarıldığı makara

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• İstanbul füniküleri
• İstanbul'da toplu taşıma

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta F1 (İstanbul füniküleri) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Metro İstanbul resmî sitesi 24 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.