Eter teorileri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Fizikteki eter teorileri, eterin ortamın varlığı için gerekli olan boşluk doldurucu ve elektromanyetizma veya kütleçekim kuvvetlerinin yayılması için gerekli olduğu madde olduğunu öne sürmektedir. Çeşitli eter teorileri ortam ve madde konularını somutlaştırmaktadır. Bu erken zamanın modern eteri adını aldığı klasik elementle çok az ortak özelliğe sahiptir. Özel göreliliğin gelişiminden sonra eter teorisi artık modern fizikte kullanılmamaktadır ve yerini daha soyut modeller almıştır.
Tarihsel modeller[değiştir | kaynağı değiştir]
Luminiferous (Işık saçan) eter[değiştir | kaynağı değiştir]
19. yüzyılda ışık taşıyan eter anlamına gelen Luminiferous eter ya da eter ışık yayılımı (elektromanyetik radyasyon) için teorize edilmiştir. Ancak yeryüzünün hareketini anlamak için yapılan Michelson-Morley deneyi gibi 1800'lerin sonlarında yürütülen ve sayıları giderek artan karmaşık deneyler başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Önerilen eter sürükleme aralıkları teorileri geçersiz sonuçları açıklayabilirdi fakat bunlar daha da karmaşık ve keyfi görünümlü katsayılara ayrıca fiziksel varsayımlara meyilliydi. Joseph Larmor elektronların ivmelenmesine neden olan manyetik alanın hareketini eter açısından düşündü. Hendrik Lorentz ve George Francis Fitzgerald kesin eter hareketinin saptanamaması için gerekli olan Lorentz eter teorisininin çalışılmasını sundu. Fakat eğer denklemleri doğru olursa Albert Einstein’in 1905'teki özel görelilik teorisi eterin tamamına bakılmadan aynı matematiği oluşturacaktır. Bu olay birçok fizikçi için Luminiferous eterin modern durumlarda kullanışlı olmayacağını göstermiş oldu.
Mekanik yerçekimi eteri[değiştir | kaynağı değiştir]
16. yüzyıldan 19. yüzyılın sonlarına kadar yerçekimsel olgular eter kullanılarak modellendirilmiş oldu. Diğer modeller Isaac Newton, Bernhard Riemann ve Lord Kelvin tarafından öne sürülmüş olsa da, en çok bilinen formüllemeler Le Sage’nin yerçekimi teorisi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu konuların hiçbiri günümüzün bilimsel topluluğuyla bağdaştırılamaz.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Whittaker, Edmund Taylor (1910), A History of the theories of aether and electricity (1 bas.), Dublin: Longman, Green and Co.
- Schaffner, Kenneth F. (1972), Nineteenth-century aether theories, Oxford: Pergamon Press, ISBN 0-08-015674-6
- Darrigol, Olivier (2000), Electrodynamics from Ampére to Einstein, Oxford: Clarendon Press, ISBN 0-19-850594-9
- Maxwell, James Clerk (1878), "Ether", Encyclopædia Britannica Ninth Edition, cilt 8, ss. 568-572, 21 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ocak 2015
- Harman, P.H. (1982), Energy, Force and Matter: The Conceptual Development of Nineteenth Century Physics, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-28812-6
- Decaen, Christopher A. (2004), "Aristotle's Aether and Contemporary Science", The Thomist, cilt 68, ss. 375-429, erişim tarihi: 5 Mart 2011.[ölü/kırık bağlantı]
- Joseph Larmor, "Ether", Encyclopædia Britannica, Eleventh Edition (1911).
- Oliver Lodge, "Ether", Encyclopædia Britannica, Thirteenth Edition (1926).
- "A Ridiculously Brief History of Electricity and Magnetism; Mostly from E. T. Whittaker’s A History of the Theories of Aether and Electricity". (PDF format)
- Epple, M. (1998) "Topology, Matter, and Space, I: Topological Notions in 19th-Century Natural Philosophy", Archive for History of Exact Sciences 52: 297–392.