Enerji içeceği

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Şişelenmiş enerji içecekleri.

Enerji içeceği, çoğunlukla içildiğinde yarattığı zihinsel ve fiziksel uyarıcı etkisi nedeniyle tüketilen yüksek kafeinli içecek türü. Enerji içecekleri gazlı veya gazsız olmalarının yanında içeriklerinde birçok bitki özü, amino asitler, şeker, taurin ve tatlandırıcılar bulunur. Sıklıkla spor içecekleri ile karıştırılan enerji içecekleri, hatalı olarak bu amaçla da kullanılır. 2017'de küresel enerji içeceği satışları yaklaşık 44 milyar euro idi.[1] Enerji içecekleri 250 ml, 500 ml olan içecek kutusu, aynı zamanda şişe'de sunulur.

Kahve, çay gibi doğal kafeinli içecekler enerji içeceği olarak kabul edilmezler. Kola gibi içecekler ise daha az kafein içerdiklerinden enerji içeceği sınıfına dahil değildir.

Fazla tüketildiğinde başta kalp olmak üzere çeşitli rahatsızlıklara sebebiyet veren enerji içecekleri bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Örneğin ABD'de Four Loko gibi alkollü enerji içeceklerinin satışı 2010 yılından bu yana yasaktır.[2] Mayo Clinic'e göre, günlük en fazla 400 mg kafein tüketilmesi sağlıklıdır. Bu 4 fincan kahve veya 2 dikişlik (yaklaşık 250 ml) enerji içeceğine eşdeğerdir.[3][4]

Enerji içecekleri, içerdikleri diğer bileşenlerin faydalarının yanı sıra, kafeinin sağlığa etkileri için pazarlanmaktadır.

Alkol endüstrisi, alkol ve enerji içeceklerinin bir arada tüketilmesi nedeniyle son zamanlarda eleştirilmiştir. Kafeinli alkollü içeceklerde kafein ve alkolün birlikte kullanılması alkole bağlı yaralanma oranlarını arttırmaktadır.[5] Enerji içecekleri alkolün etkisini maskeleyebilir ve kişi kendi gerçek sarhoşluk düzeyini yanlış yorumlayabilir. Kafein ve alkolün her ikisi de diüretik olduğundan kombine kullanımı dehidrasyon riskini artırır. Bir uyarıcı (kafein) ve depresanın (alkol) karışımı sinir sistemine çelişkili mesajlar gönderir ve kalp atış hızının ve çarpıntılarının artmasına neden olabilir.[6]

Sağlığa etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşırı enerji içeceği tüketimi, özellikle çocuklarda, gençlerde ve genç yetişkinlerde yüksek kafein ve şeker alımından kaynaklanan ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.[7] Aşırı veya tekrarlanan enerji içeceği tüketimi, aritmi ve kalp krizi gibi kalp sorunlarına, anksiyete ve fobiler gibi psikiyatrik durumlara yol açabilir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Enerji içecekleri, ilk başlarda meşrubat endüstrisinin aktif bir alt kümesiydi. Örneğin Pepsi başlangıçta bir enerji artırıcı olarak pazarlanıyordu. Coca-Cola'nın adı, her ikisi de bilinen uyarıcılar olan iki aktif bileşenden türetilmişti: koka yaprakları ve kola fındığı (bir kafein kaynağı). 1904 yılında, gıda ürünlerindeki kokain kullanımına ilişkin endişeler nedeniyle taze koka yapraklarının yerini "kullanılmış" yapraklar aldı. İngiltere'de ilk olarak Lucozade Energy iyileşmeye yardımcı olan bir hastane içeceği olarak 1929'da tanıtıldı. Amerika'da daha sonra tanıtılan ilk enerji içeceklerinden biri de Dr. Enuf'du. Dr. Enuf halen Johnson City, Tennessee'de üretilmekte ve ülke genelinde seyrek olarak satılmaktadır.[8]

Japonya'da enerji içeceği, Lipovitan markasının piyasaya sürülmesiyle en az 1960'ların başlarına kadar uzanmaktadır. Lipovitan'dan sonra Güney Koreli bir içecek olan Bacchus-F de 1960'ların başında ortaya çıktı.

1985 yılında, Jolt Cola Amerika Birleşik Devletleri'nde tanıtıldı. Pazarlama stratejisinde içeceğin kafein içeriğine odaklanıldı ve uyanıklık verme yönü vurgulandı. 1995'te ise PepsiCo, Josta'yı piyasaya sürdü. Bu ABD'li büyük bir içecek şirketi tarafından piyasaya sürülen ilk enerji içeceğiydi.[9] Ancak Pepsi ürünün üretimini 1999'da durdurdu. Pepsi daha sonra Amp Energy markasıyla enerji içeceği pazarına geri döndü.

Avrupa'da enerji içeceklerine Lisa şirketi ve "Power Horse" adlı bir ürün öncülük etti. Avusturyalı bir girişimci olan Dietrich Mateschitz, 1987 yılında Red Bull ürününü tanıttı. Ürün 21. yüzyılda dünya çapında en çok satan enerji içeceği oldu. Mateschitz'in kendisi Red Bull'u Tayland içeceği Krating Daeng'i baz alarak geliştirmiştir. Red Bull, 1997'de piyasaya sürüldükten sonra 2005'te yaklaşık %47'lik bir pazar payı ile ABD'de hakim marka oldu.

Yeni Zelanda ve Avustralya'da bu pazarların lider enerji içeceği ürünü olan V, Frucor Suntory tarafından piyasaya sürüldü. Ürün şu anda Yeni Zelanda ve Avustralya'daki pazarın %60'ından fazlasını elinde tutmaktadır.

Bazı içeceklerin bileşimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Enerji içecekleri genellikle metilksantinler, kafein, sitrik asit, ksantin, B vitaminleri, karbonatlı su ve yüksek fruktozlu mısır şurubu, şeker ve birçok aromalar içerir. Diğer yaygın bileşenler guarana, yerba mate, acai üzümü, taurin, ginseng, maltodekstrin, inositol, karnitin, kreatin, glukuronolakton, sukraloz veya mabet ağacıdır.[10]

Tüm sayılar 100 g cinsinden verilmiştir (ürün hacimleri genellikle 0,25-0,33 i - 0.5 litre, çok nadiren 1 litre olur).

Black Bruin Club-Mate[11][12] Ten Strike Dynamite Burn Black Energy XXL Red Bull Ozone BATTERY Adrenaline Rush Tiger NR’Ja Adrenaline Nature

ТB-52

Shark Bullit Non-Stop Flash Energy Red Devil Jaguar Gorilla enerji içeceği Revo Monster Energy effect
Etanol, % hac. 0,0 0,0 7,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 7,0 7,0 0,0 0,0 0,0
Enerji değeri, kcal 48,8 20 99 58,6 55 47,3 45 45 50 52 50 44 50 50 48 39,5 39,5 46,0 100,4 52 52 44
Karbonhidrat, g 11,7 5 11,5 14,2 13,2 11,2 11,3 11 11,5 13 12,2 11,2 12,3 12,0 15 11 10 10,0 11,8 11,5 12,6 10,6
Taurin, mg NA 0 240 310 420 400 400 250 400 399 240 + + 400 240 400 400 120 40 34 240
Kafein, mg NA 20 30 23,8 32 20 32 32 32 30 30 36 30 32 30 34 34 27 30,0 27,2 32 30
Askorbik asit (С), mg 0 15,6 18,4 36,1 25 + 12,48 12,48 25 28,3
Niasin (B3), mg 8 0 3,96 5,5 5,8 4,4 8 8 8 + 8 7,2 3,168 6 6,8 6,6
Pantotenik asit (B5), mg 1,98 0 2,53 1,8 1,1 2 2 2 2 + 2 2 2,026 1,5 2,7 1,86
Piridoksin (B6), mg 0 0,6 0,61 0,6 0,2 2 1,27 2 0,8 0,8 + 0,32 2 0,8 0,46 0,468 0,6 0,11 0,6 1,2
Folik asit (B9), g 0 60 61 20 20 20 10 40 120 0,4 54 53 60,1
Glukuronolakton, mg 0 255 10 240 + 24
Teobromin, mg 0 7,5
İnositol (B8), mg 0 12 21,7 + +
Riboflavin (B2), mg 0 + 0,6 1 0,5 0,6 0,62
Mate özü, mg 20 20 + +
Ahududu yaprağı ekstresi, mg 0 20
Guarana ekstresi, mg 0 5,3 + + + +
L-Carnitine, mg 0 100 100 100
D-riboz, mg 0 201 201 +
Ginseng özü, mg 0 4,8 4,8 + 3
Maltodekstrin 0 + + +

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  2. ^ "FDA Press Releases". fda.gov. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015. 
  3. ^ "How much is too much?". mayoclinic.org. Mayo Clinic. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2014.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Smith, Leesa (3 Eylül 2014). "'My heart just hit the floor': A mother's pain after her son died from drinking FOUR energy drinks daily... as a doctor warns no more than two caffeinated beverages per day". Daily Mail Australia. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015. 
  12. ^ "Caffeine in Club-Mate". 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015. 

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Enerji_içeceği&oldid=31884811" sayfasından alınmıştır