Dorian Gray'in Portresi

Dorian Gray'in Portresi, Oscar Wilde'ın 1891 yılında yayımlanan felsefi romanı.

Wilde'in yayımlanmış tek romanıdır. Kendisi yerine tuvaldeki portresinin yaşlanmasını dileyen ve bu dileği gerçekleşince yoldan çıkıp yozlaşan haz ve güzellik tutkunu yakışıklı bir adamı konu alır.

İlk kez Temmuz 1890'da İngiltere ve Birleşik Amerika'da eşzamanlı olarak "Lippincott's Monthly Magazine" adlı dergide tefrika edilmeye başladı ve ahlaksızlığı yücelttiği gerekçesiyle özellikle İngiliz basınında büyük tepkiyle karşılandı.^[1] Sanatın özünde ahlakdışı olduğunu ve herkesin Dorian Gray’de kendi günahını göreceğini savunan Wilde, ertesi yıl eseri genişletip sanat anlayışını açıklayan bir önsözle birlikte kitap olarak yayımladı.

Roman, yayımlanışından sonra meydana gelen olaylar, skandallar ve davalar nedeniyle Victoria devri insanlarının edebiyata bakışlarının; içinde yaşadıkları dünyayı, özellikle cinsellik ve erkeklikle ilgili olarak, algılama ve anlama biçimlerinin değişmesine yol açmıştır.^[2]

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Dorian Gray, yüksek sınıfa mensup çok yakışıklı genç bir adamdır. Yeni bir sanat denemesi peşinde koşan ressam Basil Hallward, onun güzelliğinden çok etkilenmiştir ve bir portresini yaparak bu portre aracılığıyla onunla adeta bütünleşir. Dorian, Basil'in evinin bahçesinde Basil'in arkadaşı Lord Henry Wotton ile tanışır. Zevk ve güzelliğe düşkün Lord Henry, Hazcılık üzerine kurulu bu düşüncelerini Dorian'a anlatır. Dorian, Lord Henry'nin sözleri üzerine güzelliğini bir gün yitireceğini fark edince ağlayarak onun yerine Basil'in çizmekte olduğu portresinin yaşlanmasını ne kadar çok istediğini dile getirir. Dorian'ın bu dileği gerçekleşir. Ancak portresi işlediği her günahın izini taşımak üzere işaretlenir; artık bu günahların her biri portresinde kusur veya yaşlanma belirtisi olarak yer alacaktır.

Dorian'ın hayatının geri kalan kısmı Lord Henry'nin etkisi altında geçer. Onun öneri ve rahatlatmalarıyla Dorian üst üste günahlar işler. Günün birinde genç bir tiyatrocu kıza aşık olup evlenmeye karar verir. Bu evliliği onaylamayan dostları Basil ve Lord Henry'e nişanlısı Sibyl'i göstermek için tiyatroya götürür ancak nişanlısının sahnede kötü bir performans sergilemesi üzerine ona olan duyguları değişir. Sibyl, Dorian'ın onu terk edişinin gecesinde intihar eder. Dorian bu intihardan da kendini sorumlu hissetmez ve yeni günahlar işleyerek yaşamına devam eder. Hiç yaşlanmaz ne var ki tablosuna her baktığında yaşlanıp çirkinleştiğini görerek melankoliye sürüklenmektedir. Güzelliğinin bedelini gittikçe kötüleşen ruh hali ile öder.

Dorian, kimseye göstermediği resmini sonunda ressam Basil'e gösterir ve üstündeki lanetten ötürü sanatçıyı suçlayarak öldürür. Günah işlemeye devam ettikçe gittikçe yalnızlaşır ve portresini seyrederek içindeki karanlığı keşfeder. Melankoliden kurtulmak için tabloyu yok etmeye karar verir. Portresini bıçakla doğramaya kalktığı an kendini öldürür. Uşakları onu bulduğunda yerde yaşlı ve çirkin bir bedenle yatmaktadır, bu cansız bedeni uşaklar tanımazlar. Yanı başındaki tabloda ise Dorian Gray'in genç portresi vardır.

Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir mektupta Wilde, karakterlerin kendisini yansıttığını belirtmiştir. Basil Hallward kendi hakkımda düşündüklerim: Lord Henry dünyanın hakkımda düşündükleri: Dorian -belki başka yaşlarda- olmak istediğim.

• Dorian Gray - Lord Henry'nin Hazcılık ile ilgili düşüncelerinden etkilenen yakışıklı genç adam. Ahlaki veya ahlaksız bütün zevklere açık hale gelmeye başlar.
• Basil Hallward - Dorian'ın güzelliğine bağımlı hale gelen ressam. Dorian, Basil'in sanatsal potansiyelini görmesine yardımcı olur. Dorian'ın portresi Basil'in en iyi eseri olur.
• Lord Henry Harry Wotton - Kitabın başında Basil'in arkadaşı olan soylu. Ancak daha sonra Dorian'ın güzelliğinden ve saflığından etkilenir. Oldukça hazırcevap. Lord Henry, yüzyılın sonundaki Viktorya kültürünün yorumu olarak görülür. Hazcılığı benimsemiştir. Dorian'ı kendi dünyaya bakış açısına çeker. Dorian ona benzemeye çalıştıkça yozlaşmaya başlar.

Diğer karakterler:

• Sybil Vane - Dorian'ın aşık olduğu oldukça yetenekli, güzel ama aşırı fakir aktris. Gerçek hayatta aşkı öğrenirken kurgusal aşkı canlandırmaktan zevk alamamasından dolayı Dorian'a olan aşkı oyunculuk yeteneğini yok eder. Dorian'ın artık onu sevmediğini anlayınca intihar eder.
• James Vane - Sybil'in denizci olan ve Avustralya'ya giden ağabeyi. Annesi sadece Dorian'ın parasını önemsediğinden kız kardeşine karşı aşırı korumacı. Dorian'ın kardeşine zarar vereceğine inandığından gitmekte tereddüt eder ve kardeşine gelecek en küçük zarar için intikam alacağına söz verir. Daha sonrasında bir avlanma etkinliği sırasında yanlışlıkla öldürülür.
• Alan Campbell - Dorian'ın önceden iyi arkadaşı olan kimyacı. Dorian'ın ünü sorgulanmaya başlayınca arkadaşlıklarını bitirir. Dorian’ın sırrını kimseye açıklamadan intihar etmiştir.
• Lord Fermor - Lord Henry'nin amcası. Dorian'ın kökenleri hakkında Lord Henry'i bilgilendirir.
• Victoria, Bayan Wotton - Lord Henry'nin eşi. Romanda sadece Dorian, Lord Henry'i beklerken çıkar. Daha sonra Lord Henry'den boşanır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]