Dolores del Río
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dolores del Río | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
| Doğum | María de los Dolores Asúnsolo y López Negrete 3 Ağustos 1904 Victoria de Durango, Meksika |
| Ölüm | 11 Nisan 1983 (78 yaşında) Newport Beach, Kaliforniya, ABD |
| Meslek | Aktris |
| Etkin yıllar | 1925-1978 |
| Evlilik | Jaime Martínez del Río (e. 1921; b. 1928) Cedric Gibbons (e. 1930; b. 1940) Lewis A. Riley (e. 1959) |
| İmza | |
 | |
Dolores del Río (İspanyolca telaffuz: [doˈloɾez ðel ˈri.o]; doğum adı María de los Dolores Asúnsolo López-Negrete; 3 Ağustos 1904[1][2] - 11 Nisan 1983) Meksikalı oyuncu, dansçı ve şarkıcıydı. 50 yılı aşkın bir kariyeri ile, Hollywood'da ilk Latin Amerikalı crossover yıldızı,[3][4][5][6] 1920'lerde ve 1930'larda Amerikan sineması'nda "olağanüstü" bir kariyere sahiptir. Ayrıca Meksika sinemasının Altın Çağı'ndaki en önemli kadın figürlerden biri olarak kabul edilir.[7] Del Río, aynı zamanda tüm zamanların ekrandaki en güzel yüzlerinden biri olarak hatırlanmaktadır.[8]
Meksika'da keşfedildikten sonra sinema kariyerine 1925 yılında Hollywood'da başladı. Resurrection (1927), Ramona (1928) ve Evangeline (1929) dahil olmak üzere birçok filmde rol aldı.[9][10]
Del Río, günümüzde Amerikan ve Meksika sinemasının efsanevi bir figürü ve dünya üzerinde Meksika'nın kadın yüzünün bir temsili olarak kabul ediliyor.[11]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
María de los Dolores Asúnsolo y López-Negrete, 3 Ağustos 1904'te Meksika'nın Victoria de Durango kentinde doğdu.[12] Ailesi ülkenin en zengin ailelerinden biri olan Negrete soyundan gelmektedir ve bu soy İspanya'ya dayanmaktadır.[13][14]
Ailesi, Porfiriato (diktatör olarak kabul edilen Porfirio Díaz'un başkan olduğu Meksika tarihinde geçen dönem) boyunca var olan Meksika aristokrasisi'nin üyelerindendi. Anne tarafından Julio Bracho ve Ramón Novarro ile kuzendir. Babası tarafından, Meksikalı heykeltıraş Ignacio Asúnsolo ve sosyal aktivist María Asúnsolo ile kuzendir.[15]
Ailesi Meksika Devrimi (1910-1920) sırasında tüm mal varlıklarını kaybetti. Durango aristokrat aileleri Pancho Villa'nın bölgede lider olduğu isyan ile tehdit edildiler. Asúnsolo ailesi kaçmaya karar verdi. Dolores'in babası ABD'ye kaçmaya karar verirken, Dolores ve annesi köylü kılığına girerek bir trenle Meksiko'ya kaçtı.[16] 1912'de Asúnsolo ailesi Mexico City'de tekrar bir araya geldi ve Antonia'nın kuzeni olan o zamanki başkan Francisco I. Madero'nun koruması altında yaşadı.[16] Dolores, Fransız rahibeleri tarafından yönetilen ve Mexico City'de bulunan bir kolej olan Collège Français de Saint-Joseph'e katıldı.[17] 1919'da, o zamanlar 15 yaşında olan Dolores, onu dansçı olma konusunda etkileyen Rus balerin Anna Pavlova'nın bir performansını gördü. Bu kararını Mexico City'de Antonia Mercé "La Argentina"'nın performanslarına tanık olduktan sonra kesinleştirdi. Daha sonra annesini, Felipita Lopez ile dans dersleri almasına izin vermeye ikna etti. Ancak Dolores, kendine olan güvenini kaybetti ve kendisinin bir "çirkin ördek yavrusu" olduğunu düşünmeye başladı. Annesi, kızının portresini çizmek için ünlü ressam Alfredo Ramos Martínez'i (Meksika aristokrasisinin ünlü ressamı) görevlendirdi. Portre, güvensizliklerinin üstesinden gelmesine yardımcı oldu.[18]
17 yaşında, 1921'de Dolores, bir grup Meksikalı kadın tarafından yerel bir hastanede yapılan bir partide dans etmeye davet edildi. Bu partide varlıklı bir ailenin oğlu Jaime Martínez del Río y Viñent ile tanıştı. Jaime, İngiltere'de eğitim görmüş ve Avrupa'da biraz zaman geçirmişti. İki aylık bir kurdan sonra, çift 11 Nisan 1921'de evlendi. Avrupa'daki balayıları iki yıl sürdü. Jaime, Avrupa aristokrat çevreleriyle yakın bağlarını bu sırada devam ettiriyordu. Dolores, İspanya'da, Melilla savaşında yaralı askerler için düzenlenen bir yardım gösterisinde tekrar dans etti. Dönemin İspanya hükümdarı olan XIII. Alfonso ve eşi Victoria Eugenie, ona derinden teşekkür etti. 1924'te çift Meksika'ya döndü. Hamile olduğu dönemde Dolores çocuğunu düşürdü ve doktor tedavisinin ardından doktoru, bir daha asla hamile kalmaması gerektiğini bunun hayatını kaybetme riski taşıdığını söyledi.[19] Çift, daha sonraları Mexico City'ye yerleşmeye karar verdi.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
1978'de Dolores'e osteomiyelit ve 1981'de kontamine vitamin enjeksiyonunu takiben hepatit B teşhisi kondu.[20] Ayrıca artrit hastalığına yakalandı. 1982 yılında del Río, Scripps Hastanesi'ne yatırıldı ve burada hepatiti siroz'a yol açtı.[21]
11 Nisan 1983'te Dolores del Río karaciğer yetmezliği'nden 78 yaşında Newport Beach, California'da öldü.[22]
Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Joanna (1925)
- What Price Glory? (1926)
- Resurrection (1927)
- The Loves of Carmen (1927)
- Ramona (1928)
- Evangeline (1929)
- Bird of Paradise (1932)
- Flying Down to Rio (1933)
- Wonder Bar (1934)
- Madame Du Barry (1934)
- In Caliente (1935)
- Devil's Playground (1937)
- Journey Into Fear (1943)
- Wild Flower (1943)
- María Candelaria (1943)
- Las Abandonadas (1944)
- Bugambilia (1944)
- La Otra (1946)
- The Fugitive (1947)
- The Unloved Woman (1949)
- Doña Perfecta (1951)
- El Niño y la niebla (1953)
- La Cucaracha (1959)
- Flaming Star (1960)
- Cheyenne Autumn (1964)
- More Than a Miracle (1967)
- The Children of Sanchez (1978)
Bazı tiyatro oyunları:
- Anastacia (1956)
- Lady Windermere's Fan (1958)
- The Road to Rome (1959)
- Ghosts (1962)
- Dear Liar: A Comedy of Letters (1963)
- The Lady of the Camellias (1968)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ this (see 1919 travel manifest at Ancestry.com(abonelik gereklidir) 9 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) gives her age as 15; accessed 19 July 2016.
- ^ Jarlson, Gary; Thackery Jr, Ted (13 April 1983). "Dolores Del Rio, Exotic Queen of Films, Dies" 19 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Los Angeles Times. Retrieved 2 April 2020.
- ^ Hall 2013, s. 3.
- ^ Mulcahey, Martin (29 Aralık 2011). "Film International: The First Latina to Conquer Hollywood". Film International. Bristol: Intellect Ltd. WordPress. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2016.
- ^ The Face of Deco: Dolores Del Rio 7 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Screendeco.wordpress.com, May 18, 2012.
- ^ Dolores del Río biodata 26 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TCM.com; accessed July 19, 2016.
- ^ Zolov, Eric (2015). Iconic Mexico: An Encyclopedia from Acapulco to Zócalo. New York: ABC-CLIO. s. 260. ISBN 978-1-61069-044-7. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2016.
- ^ "Overview for Dolores Del Rio". Turner Classic Movies. 26 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Hall 2013, s. 2.
- ^ Hall 2013, s. 15.
- ^ "DurangoMas: Dolores del Río biography". 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020.
- ^ Beltrán, Mary (2009). Latina/o stars in U.S. eyes: the making and meanings of film and TV stardom. ISBN 978-0-252-07651-0. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2014.
- ^ Ramón, David (1997). Dolores del Río vol. 1 :Un cuento de hadas. México: Editorial Clío. s. 10. ISBN 968-6932-36-4.
- ^ Torres, José Alejandro (2004). Los Grandes Mexicanos: Dolores del Río (İspanyolca). México: Grupo Editorial Tomo, S.A. de C.V. s. 11. ISBN 978-9706669971.
- ^ "Asúnsolo Morán, María". Enciclopediagro.org. 24 Şubat 2012. 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016.
- ^ a b Ramón (1997), vol. 1, pg. 11.
- ^ colegio francés
- ^ Ramón (1997), vol. 1, pg. 12.
- ^ Ramón (1997), vol. 1, pp. 14-15.
- ^ Nidia Martínez de León (10 Nisan 2018). "35 años sin la estrella mexicana Dolores del Río". Vanguardia (İspanyolca). 14 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2018.
- ^ Ramón (1997), vol. 2, pp. 58-59
- ^ Javier García Java (11 Nisan 2018). "Hoy se cumplen 35 años del fallecimiento de la actriz Dolores del Río". El Sol de México (İspanyolca). 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018.
Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Beltrán, Mary (2009). Latina/o stars in U.S. eyes: the making and meanings of film and TV stardom. University of Illinois Press. ISBN 978-0-252-07651-0.
- Carr, Larry (1979). More Fabulous Faces: The Evolution and Metamorphosis of Bette Davis, Katharine Hepburn, Dolores del Río, Carole Lombard and Myrna Loy. Doubleday and Company. ISBN 0-385-12819-3.
- Chandler, Charlotte (2006). The Girl Who Walked Home Alone: Bette Davis, a Personal Biography. Simon and Schuster. ISBN 978-0-7432-8905-4.
- Félix, María (1993). Todas mis Guerras. Clío. ISBN 9686932089.
- Franco Dunn, Cinta (2003). Grandes Mexicanos Ilustres: Dolores del Río (Great Illustrious Mexicans: Dolores del Río). Promo Libro. ISBN 84-492-0329-5.
- Hershfield, Joanne (2000). The invention of Dolores del Río. University of Minnesota. ISBN 0-8166-3410-6.
- McNulty, Thomas (2004). Errol Flynn: The Life and Career. McFarland. ISBN 978-0-7864-1750-6.
- Moreno, Luis (2002). Rostros e Imagenes [Faces and Images]. Editorial Celuloide. ISBN 9789709338904.
- Noble, Andrea (2005). Mexican National Cinema. Psychology Press. ISBN 978-0-415-23010-0.
- Price, Victoria (2014). Vincent Price: A Daughter's Biography. Open Road Media. ISBN 978-1-4976-4940-8.
- Ramón, David (1997). Dolores del Río vol. 1: Un cuento de hadas [Dolores del Río vol. 1: A Fairy Tale]. Editorial Clío. ISBN 968-6932-36-4.
- Ramón, David (1997). Dolores del Río vol. 2: Volver al origen [Dolores del Río vol. 2: Return to the Origin]. Editorial Clío. ISBN 968-6932-37-2.
- Ramón, David (1997). Dolores del Río vol. 3: Consagración de una Diva [Dolores del Río vol. 3: Consecration of a Diva]. Editorial Clío. ISBN 968-6932-38-0.
- Revista Somos: Dolores del Río: El Rostro del Cine Mexicano [Dolores del Río: The Face of the Mexican Cinema]. Editorial Televisa S.A de C.V. 1995.
- Revista Somos: Dolores del Río: La Mexicana Divina [Dolores del Río: The Divine Mexican]. Editorial Televisa S.A de C.V. 2002.
- Revista Somos: Katy Jurado: Estrella de Hollywood orgullosamente mexicana [Katy Jurado: Proudly Mexican Hollywood Star]. Editorial Televisa S.A de C.V. 1999.
- Reyes, Luis, Rubie, Peter (1994). Hispanics in Hollywood: An Encyclopedia of Film and Television. Garland. ISBN 0-8153-0827-2.
- Riva, Maria (1994). Marlene Dietrich. Ballantine Books. ISBN 0-345-38645-0.
- Torres, José Alejandro (2004). Los Grandes Mexicanos: Dolores del Río [The Greatest Mexicans: Dolores del Río]. Grupo Editorial Tomo, S.A. de C.V.
- Tuñón, Julia (2003). The Cinema of Latin America. Wallflower Press. ISBN 978-0-231-50194-1.
- Zolov, Eric (2015). Iconic Mexico: An Encyclopedia from Acapulco to Zócalo. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-044-7.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Wikimedia Commons'ta Dolores del Río ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- IMDb'de Dolores del Río
- AllMovie'de Dolores del Río
- TCM Movie Database'de Dolores del Río
- Meksika sineması 21 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'nda Dolores del Río (İspanyolca)
- Virtual-History.com 2 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'da Dolores del Río
- Find a Grave'de Dolores del Río
- Dolores del Rio fotoğrafları 26 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
