Dağlık Karabağ sorunu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

2020'deki savaş öncesi durum.
2020'deki savaşın sonrası.

Dağlık Karabağ sorunu, Azerbaycan ile Ermenistan arasında, Dağlık Karabağ ve Dağlık Karabağ'ı çevreleyen Ermeni kontrolündeki Azerbaycan toprakları'ndaki etnik çatışma ve toprak anlaşmazlığıdır. Bu anlaşmazlık, 27 Eylül 2020 tarihinde başlayan İkinci Dağlık Karabağ Savaşı ile son bulmaya yaklaşmıştır. Yaklaşık 3 sene sonra 19-20 Eylül 2023 tarihlerinde gerçekleşen 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları ile bölge tamamen Azerbaycan kontrolüne geçmiş ve sorun çözülmüştür. Artsah Cumhuriyeti fiilen bağımsızdı, ancak Ermenistan dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamış bir cumhuriyetti. Çatışmanın kökeni, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktı. Sovyetler Birliği döneminde, Josef Stalin Dağlık Karabağ bölgesini, tarihsel olarak Ermeni ve çoğunluğu Ermeni nüfusu olan Sovyet Azerbaycan'da bir özerk oblast haline getirmeye karar verdi.[1] Mevcut çatışma, 1988'de Karabağ Ermenilerinin, Karabağ'ın Sovyet Azerbaycan'dan Sovyet Ermenistan'a devredilmesini talep ettiği zaman başladı. Çatışma, 1990'lı yılların başlarında, geniş çaplı bir savaşa dönüştü.

1994 yılında imzalanan bir ateşkes, Bakü'nün statüko ile olan sıkıntılarını artırmasının yanı sıra, Erivan'ın sağlamlaştırma çabalarıyla çelişen yirmi yıllık göreceli istikrar sağladı.[2] Çoğu zaman çeşitli ateşkes ihlaleri yaşanmakla birlikte Nisan 2016'da yaşanan dört günlük bir gerginlik, ateşkesten sonra bugüne kadar yaşanan en şiddetli çatışma oldu. O zamandan beri, devam eden geniş çaplı düşmanlık tehlikesi İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'na kadar büyük ölçüde arttı.[3]

Kayıplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Ermenistan Azerbaycan Toplam
2008 N/A N/A 30 asker[4]
2009 N/A N/A 19 asker[4]
2010 7 asker[5] 18 asker 25 asker[4]
2011 10 asker[6] 4+ asker,[4][7] 1 sivil[8] 14+ asker, 1 sivil
2012 14 asker 20 asker 34 asker[9]
2013 7 asker 12 asker 19 asker[10]
2014 27 asker, 6 sivil 37 asker, 2 sivil 64 asker, 8 sivil[9]
2015 42 asker, 5 sivil[11] 64 asker[12][13] 77 asker, 5 sivil
2016 107 asker, 5 sivil[14][15][16][17][18] +101 asker, 7 sivil[14][19][20][21] +147–208 asker, 12 sivil

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Stalin's Legacy: The Nagorno-Karabakh Conflict - Association for Diplomatic Studies and Training". 6 Ağustos 2013. 24 March 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2017. 
  2. ^ Vartanyan, Olesya; Grono, Magdalena (14 July 2017). "Armenia and Azerbaijan collision course over Nagorno-Karabakh". openDemocracy. 4 October 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 July 2017. 
  3. ^ "Nagorno-Karabakh's Gathering War Clouds". Crisis Group. 1 June 2017. 26 October 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 June 2017. 
  4. ^ a b c d "Armenia and Azerbaijan: Preventing War" (PDF). Europe Briefing N°60. International Crisis Group. 8 Şubat 2011. 20 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2019. 
  5. ^ "44 смертных случая в Вооруженных Силах Армении". 1in.am. 24 March 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 July 2015. 
  6. ^ "Armenian Army Death Toll Down In 2011". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 4 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 July 2015. 
  7. ^ Vika Elchyan. "Armenia, Azerbaijan Report More Deadly Skirmishes". ArmeniaDiaspora.com. 4 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 October 2014. 
  8. ^ "Azerbaijani child killed near Karabakh, ministry says". Hurriyet Daily News. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 July 2015. 
  9. ^ a b Hairenik. "Loose Restraints: A Look at the Increasingly Shaky Karabagh Ceasefire". Armenian Weekly. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015. 
  10. ^ "Bloody clashes between Azerbaijan and Armenia over disputed territory". the Guardian. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2014. 
  11. ^ "Armenian-Azerbaijani Attrition War Escalates". Armenian Weekly. 24 March 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 January 2016. 
  12. ^ "64 Azeri soldiers killed in 10 months of 2015: survey". PanARMENIAN.Net. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2016. 
  13. ^ Piri Medya (18 Aralık 2015). "Azerbaijani soldier killed on contact line with Armenia: ministry". Yeni Şafak. 24 March 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016. 
  14. ^ a b "bne IntelliNews - Over 20 Armenian and Azerbaijani soldiers killed in Jan-Feb". 24 March 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2017. 
  15. ^ "Karabakh: One Armenian civilian killed by Azeri sniper - Karabakh | ArmeniaNow.com". www.armenianow.com. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2016. 
  16. ^ Sargssyan Studio. "Times.am - Armenian soldier fatally wounded and killed in Azerbaijani grenade explosion". 8 October 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2016. 
  17. ^ "Karabakh War Casualty Update: Armenia puts Nisan death toll at 92". 21 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016. 
  18. ^ "PressTV-'2 Armenian troops killed in Karabakh'". 4 October 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2017. 
  19. ^ "Azerbaijan: Two Servicemen Killed In Clashes With Armenian Army". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 April 2016. 
  20. ^ "Siyahı: 93 hərbçi şəhid olub, 6 mülki şəxs dünyasını dəyişib (YENİLƏNİR)". Meydan TV. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016. 
  21. ^ "Azerbaijan says one soldier killed in fighting over Nagorno-Karabakh". 14 April 2017. 24 March 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2017 – Reuters vasıtasıyla. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dağlık_Karabağ_sorunu&oldid=32087297" sayfasından alınmıştır