C. H. Douglas

Clifford Hugh “C. H.” Douglas (20 Ocak 1879 – 19 Eylül 1952), İskoç asıllı İngiliz mühendis ve Sosyal Kredi ekonomik reform hareketinin öncüsüdür.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere’de Stockport, Cheshire’da dünyaya gelen Douglas’ın hayatına dair az şey bilinmektedir. Mühendis olarak iş hayatına başlamıştır. 31 yaşında Cambridge’de Pembroke College’de okumaya başlamıştır, fakat dört dönemin ardından mezun olmadan buradan ayrılmıştır. Douglas çeşitli elektrik şirketleri, demir yolları ve başka kurumlarda çalışmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerine alınmış ve burada yapılan üretim sürecini ve gider hesaplarını yeniden düzenlemiştir. 1916’da Douglas’a geçici yüzbaşı, daha sonra ise binbaşı rütbeleri verilmiştir. Douglas aynı zamanda 1904-1920 yılları arasında İngiltere’de Elektrik Mühendisleri Kurumu ve 1918-1936 yılları arasında da Makine Mühendisleri Kurumu üyeliğinde bulunmuştur.^[1]

Douglas savaş sırasında hava kuvvetlerinde yaptığı gözlemler sonucunda Sosyal Kredi fikrini ortaya atmıştır. Bu konudaki düşüncelerini hayata geçirmek üzere mühendisliği bırakmıştır. Düşünceleri, Kanada Sosyal Kredi Hareketi’ni (1935 yılında Alberta bölgesel hükümetini kazanmışlardı), Avustralya’da kısa bir süre faaliyette bulunan Douglas Kredi Partisi’ni, Yeni Zelanda’daki Sosyal Kredi Siyaset Birliği’ni etkilemiştir. Douglas sosyal kredi konusunda Kanada, Japonya, Yeni Zelanda ve Norveç’te dersler vermiştir.

Douglas iki evlilik yapmış, ikinci evliliğinden bir kızı olmuştur. 1952 yılında Fearnan, İskoçya’da ölmüştür.

Sosyal Kredi[değiştir | kaynağı değiştir]

Douglas’ın, toplumun modern teknolojiyi tam kapasite ile kullanamadığına dair görüşleri Kraliyet Hava Kuvvetleri’ndeki çalışmaları sırasında yaptığı gözlemlerle birleşince, sosyal kredi teorisi ortaya çıkmıştır.^[2] Douglas, üretilen malların toplam fiyatlarının işçilere ödenen maaşların, ücretlerin ve primlerin toplamından fazla olduğunu görmüştür. Bu, Ricardocu iktisat anlayışının, bütün fiyatların alım gücüne uyumlu bir dağılıma sahip olduğu görüşü ile çelişkili görünmektedir. Para akışı ile sanayinin hedefleri (ki bu ona göre “mal ve hizmet arzı”dır) arasındaki kopukluk, Douglas’ı mühendislik yöntemlerini iktisadi sisteme uygulamaya itmiştir.

Douglas yüzün üzerinde iş yerinden veri toplamış ve iflasa sürüklenenler dışındaki bütün şirketlerde ödenen maaş, ücret ve primlerin toplamının üretilen mal ve hizmetlerin toplam fiyatından düşük olduğunu görmüştür: İşçiler, ürettikleri ürünleri satın alacak kadar kazanmamaktadırlar. Gözlemlerini ve vardığı sonuçları bir makalede yayımlayarak şunu söylemiştir: “Halka mal ve hizmet arzını teknik olarak imkânsız kılan bir muhasebe sistemi altında yaşıyoruz.”^[3] Douglas’a göre bunun sebebi, iktisadi sistemin gereksiz kıtlık yaratarak iktisadi güç elde edenler için kârların maksimize edilmesi şeklinde düzenlenmiş olmasıdır.^[4] 1916 ve 1920 arasında bu görüşlerden yola çıkarak vardığı fikirleri 1920’de İktisadi Demokrasi ve Kredi İktidarı ve Demokrasi; 1924’te ise Sosyal Kredi başlıklı kitaplarında işlemiştir.

Douglas’on Sosyal Kredi olarak bilinen reform düşüncelerinin temelinde, üretime eş değer bir satınalma gücü sağlamak suretiyle işçileri sistemden bağımsızlaştırmak yatmaktadır. Douglas’ın reform programı iki temel unsurdan oluşmaktadır: İlki, parayı bütün vatandaşlara eşit olarak dağıtmak üzere "Millî Kâr Payı" (National Dividend) sistemi. Bununla satınalma gücü ile fiyatlar arasındaki farkı kapatmak üzere vatandaşlara kazançlarının üstünde (borç yükü olmayan) kredi verilmesi kastediliyordu. Bunun haricinde "Adil Fiyat" (Just Price) adı altında bir fiyat düzenleme mekanizmasının kurulmasını öngörüyordu. Bu kurum enflasyon ihtimalini engellemek ile görevli olacaktı. Adil Fiyat, perakende satış fiyatlarını, üretim sisteminin fiziksel verimliliğini yansıtan bir oranda düşürecekti. Douglas, üretimin maliyetinin tüketim olduğunu gözlemlemişti, yani üretimin tam/kesin fiziksel maliyeti üretim sürecinde harcanan kaynakların toplamına eşitti. Üretimde fiziksel verimlilik artınca, Adil Fiyat mekanizması ürünlerin fiyatını tüketici için düşürecekti. Tüketiciler, üreticilerin ürettiklerinden satın alabilecekler ve bu ürünler tüketim ile birlikte üretilmeye devam edecekti. Douglas’ın reformunun ana hedefi bireysel özgürlük ve temel iktisadi özgürlüktü.^[5]

Sosyal Kredi’nin 1933 tarihli edisyonunda ''Siyon Liderlerinin Protokolleri''’ne referansta bulunmakta, kitabın şüpheli olduğunu belirtmekle beraber “böylesine bir köleleştirmenin gerçekleştirilmesini sağlayacak metotların gündelik tecrübelerimizin ortaya koyduğu gerçeklerde aslına uygun bir şekilde yansıması”nın ilginç olduğunu belirtmiştir.^[6]

Douglas ve teorileri Karl Marx ve Silvio Gesell ile birlikte John Maynard Keynes tarafından İstihdamın, Paranın ve Faizin Genel Teorisi kitabında değerlendirilmiştir.^[7] Douglas’ın teorileri aynı zamanda Ezra Pound’un şiirleri ve iktisadi metinlerini de etkilemiştir. Robert A. Heinlein’ın ilk romanı For Us, The Living: A Comedy of Customs ABD’nin Sosyal Kredi ilkelerine göre yönetildiği yakın bir geleceği tasvir etmektedir. Heinlein Sosyal Kredi’yi, fakirliğin ortadan kaldırıldığı ve daha dengeli ve yozlaşmamış bir iktisadi ve sosyal düzenin sağlanacağı bir ütopyaya giden yol olarak görmektedir.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Economic Democracy (1920)
• Social Credit (1924)
• The Monopoly of Credit (1931)
• The Use of Money (1935)
• The Alberta Experiment: An Interim Survey (1937)
• The Brief for the Prosecution(1986)
• Whose Service is Perfect Freedom?, (1986)
• The Big Idea(1986)
• The Grip of Death, (1998)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]