Buzul dönemi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Buzul dönemi veya buzul aşaması, buzul çağında daha soğuk iklim ve buzul ilerlemeleri ile belirginleşen bir zaman aralığıdır. Buzullar arası dönem, buzul dönemleri arasında daha sıcak iklim koşullarına sahiptir. Son buzul dönemi yaklaşık 15.000 yıl önce sona erdi.[1] Holosen Çağ günümüzde mevcut buzullar arası dönemdir.

Kuvaterner Buzul Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Kuvaterner buzullaşması
Buzullaşma ve buzullaşmalararası döngüler gösterildiği gibi 800,000 yıl geçmişe kadar buzul çekirdeği örneklerinden elde edilen atmosfer CO2 seviyelerindedir. Devre isimleri Kuzey Amerika ve Avrupa Alpleri altbölümlendirmelerinin bir parçasıdır. Her iki altbölümlendirme arasındaki bağıntı henüz deneysel özelliktedir.

Kuvaterner buzullaşması olarak bilinen, içinde bulunduğumuz son buzul dönemi 2,58 milyon yıl önce başlamıştır. Genel olarak soğumayla karakterize olan yerkürenin bu son 2,58 milyon yıllık döneminde buzul devirlerinin etkilerini son 900 bin yılda giderek arttırdığı görülmektedir. Önceleri 41 bin yıllık, daha sonraları ise 100 bin yıllık döngüler şeklinde kendini ifade eden buzul dönemlerinin Kuvaterner süresince toplam 21 kere tekrarlandığı hesaplanmıştır. Dünya’nın güneş ve kendi etrafında dönmesi sırasında gerçekleşen ve Milankoviç döngüsü olarak tanımlanan bu değişimler sırasında buzulların belirli aralıklarla maksimum seviyelerine ulaşması ile buzul dönemleri (glacial), nispeten daha sıcak dönemlerde geri çekilmeleri ile de ara buzul dönemleri (interglacial) oluşmaktadır. Holosen olarak bilinen son 11,7 bin yıldır bir buzul arası döneminden geçen dünyada hala bir önceki buzul dönemine ait kıta buzullarının kalıntıları (Antarktika ve Grönland) bulunmaktadır. Bazı buzul dönemlerinde kısa süreli (birkaç yüzyıl) ılıman ara dönemler (interstadial), buzul arası dönemlerde ise nispeten daha soğuk ara dönemler (stadial) de oluşabilmektedir.[2]

Sondan Bir Önceki Buzul Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Sondan Bir Önceki Buzul Dönemi (PGP), Son Buzul Dönemi'nden önce meydana gelen buzul dönemidir. ~ 194.000 yıl önce başladı ve 135.000 yıl önce Eemiyan buzullararası döneminin başlamasıyla sona erdi.[3]

Son Buzul Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Son buzul dönemi

Son buzul dönemi Kuvaterner boyunca gerçekleşen son buzullaşma dönemi olup yaklaşık 110,000 yıl önce başlamış ve yaklaşık 15,000 yıl önce sona ermiştir.[1] Bu buzullaşma periyodu boyunca Kuzey yarımkürede birçok alan buzullaşmış ve oluştukları alanların coğrafi dağılımına göre isimlendirmeler yapılmıştır: Viskonsin (Kuzey Amerika), Devensiyan (Büyük Britanya), Midlandiyan (İrlanda), Vürm (Alpler), Veichsel (kuzey orta Avrupa) ve Llankuihue (Şili). Son buzul maksimumu en yüksek genişlemesine yaklaşık günümüzden 18,000 yıl önce erişmiştir. Buz örtüsü Avrupa’da Kuzey Almanya’ya kadar ulaşmıştır.

Gelecekteki Buzul Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Milankoviç döngüsü

Yörünge varyasyonları tahmin edilebilir olduğundan,[4]  yörünge değişikliklerini iklimle ilişkilendiren bilgisayar modelleri gelecekteki iklim olasılıklarını tahmin edebilir. Berger ve Loutre'nin çalışması, mevcut sıcak iklimin 50.000 yıl daha sürebileceğini gösteriyor.[5]  Dünya okyanuslarına ve atmosferine salınan ısı hapsedici (sera) gazlarının miktarı, bir sonraki buzul dönemini 50.000 yıl daha geciktirebilir.[6][7]

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

İklim

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b J. Severinghaus; E. Brook (1999). "Abrupt Climate Change at the End of the Last Glacial Period Inferred from Trapped Air in Polar Ice". Science. 286 (5441). ss. 930-4. doi:10.1126/science.286.5441.930. PMID 10542141. 
  2. ^ Türkiye’de İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Enerji. 2013. s. 145. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021. [ölü/kırık bağlantı]
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ocak 2021. 
  4. ^ F. Varadi; B. Runnegar; M. Ghil (2003). "Successive Refinements in Long-Term Integrations of Planetary Orbits" (PDF). The Astrophysical Journal. 592 (1): 620–630. Bibcode:2003ApJ...592..620V. doi:10.1086/375560. Archived from the original (PDF) on 2007-11-28.
  5. ^ Berger, A. (23 Ağustos 2002). "CLIMATE: An Exceptionally Long Interglacial Ahead?". Science. 297 (5585): 1287-1288. doi:10.1126/science.1076120. 
  6. ^ "Global Warming Good News: No More Ice Ages". LiveScience. 2007". 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ ""Human-made climate change suppresses the next ice age"". Potsdam Institute for Climate Impact Research in Germany. 2016. 7 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Buzul_dönemi&oldid=32193843" sayfasından alınmıştır