Avrupa Portekizcesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Avrupa Portekizcesi | |
|---|---|
| português europeu português de Portugal | |
| Etnisite | Portekizliler |
| Konuşan sayısı | 40 milyon (2012)[1] |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Önceki formlar | Eski Latince
|
| Yazı sistemi | Latin |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | – |
| Glottolog | Yok |
 Avrupa Portekizcesi ve lehçeleri de dahil olmak üzere İber-Romen dillerinin lehçe sürekliliği | |
Avrupa Portekizcesi (Portekizce: português europeu) veya bilinen diğer adlarıyla Portekiz Portekizcesi (Portekizce: português de Portugal), İberya Portekizcesi (Portekizce: português ibérico) ve Yarımada Portekizcesi Portekizce: português peninsular) Portekiz'de konuşulan Portekizce lehçelerinin tümüne verilen addır.
Portekizce, birçok ülkede birbirleriyle etkileşim hâlinde olan çok merkezli bir dildir. Bir Latin dili olup dilde Kelt dilleri, Cermen dilleri, Yunanca ve Arapça etkileri de görülür. Daha önce İber Yarımadası'nda Galiçya-Portekizce olarak konuşuluyordu. 12. yüzyılda Portekiz'in ülke olmasıyla birlikte dil Portekizceye dönüştü. Portekizin kuzeyindeki İspanya'nın Galiçya bölgesinde ise Galiçyaca konuşulmaktadır. İki dil de birbirine oldukça benzer olduğu için ve aynı aileden geldikleri için Galiçyaca ve Portekizce konuşanlar birbirini rahatlıkla anlayabilirler. Leksikon olarak %89 aynı kelimeleri paylaşsalar da Portekizce ve İspanyolca farklı dillerdir.[2]
Fonoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sessiz e[değiştir | kaynağı değiştir]
Avrupa Portekizcesi'nde kapalı arka düz ünlü vardır. Vurgusuz hecelerde bu ses duyulur. Portekizce: pegar [pɯ̽ˈɣaɾ] ('yakalamak') sözcüğünde olduğu gibi.[3] Uluslararası Fonetik Alfabe'de bu sesin kesin bir karşılığı yoktur; ancak IPA El Kitabı'nda /ɯ/ şeklinde gösterilir. Türkçedeki I sesine benzer bir sestir. Portekizce kaynaklarda geleneksel olarak /ɨ/ şeklinde gösterilir.[4]
- Genellikle "e" vurguluyken telaffuz edilir; verdade [vɨɾˈðaðɨ], perigo [pɨˈɾiɣu].
- Kelime "e" ile başlarsa [i] gibi telaffuz edilir; energia [inɨɾˈʒiɐ], exemplo [iˈzẽplu]
- "E" başka bir ünlüyle bitişikse [i] gibi telaffuz edilir; real [ʁiˈal]
- "Sessiz e" bir yarı ünlüden sonra gelirse [e ~ ɛ] olarak telaffuz edilebilir; poesia [puɛˈziɐ], quietude [kjɛˈtuðɨ]
Coğrafi değişkenlik[değiştir | kaynağı değiştir]
Avrupa Portekizcesi genel olarak Kuzey ve Güney ağzı olarak ikiye ayrılır. Coimbra ve Lizbon şehirlerinin ağızları prestijli olarak kabul görülür.[5]
Fonetik olarak Anakara Portekiz'de farklılıklar görülür. Örneğin kuzey bölgesinde /b/ ve /v/ ses birimleri diğer bölgelere göre daha az ayırt edilebilir şekilde duyulur. Ayrıca dişyuvasıl titrek ünsüze özellikle kırsal kesimler olmak üzere birçok kuzey lehçesinde rastlanır. Bölgesel özelliklere başka bir şekilde güneyde ve adalarda rastlanabilir. Bu bölgelerde gerundium için mastar hâl yerine present progressive hâl kullanımı yaygındır.
Portekizce, Andorra ve Lüksemburg'ta önemli bir azınlık tarafından konuşulur. Andorra Prensliği Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu'na (CPLP) büyük bir ilgi göstermiştir. Ayrıca Fransa ve Almanya'da göçmen toplulukları vardır.
Galiçyaca[değiştir | kaynağı değiştir]
Galiçyaca, İspanya'nın Galiçya özerk bölgesinde konuşulmaktadır. Portekiz ile kara sınırı vardır. Galiçyaca ve Portekizcenin aynı dil olup olmadığı hakkında yazarlar ve dil bilimciler arasında hâlâ kesin bir fikir birliliği yoktur. Galiçya-Portekizce Roma İmparatorluğu döneminde yüzyıllarca Roma eyaletinin Gallaecia bölgesinde Romalı askerlerin, sömürgecilerin, ve hakimlerin konuştuğu Halk Latincesinden gelişti.
Galiçya İspanya Hükûmeti'nin izniyle CPLP'ye katılma ilgisini ifade etmiştir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Portekizce Ethnologue (18. baskı, 2015)
- ^ Extra, Guus; Yaǧmur, Kutlay (2004). Urban Multilingualism in Europe: Immigrant Minority Languages at Home and School (İngilizce). Clevedon: Multilingual Matters. ISBN 9781853597787.
- ^ Cruz-Ferreira (1995:92)
- ^ "Aprender Português Europeu - Guia de Pronúncia das Vogais" [Learn European Portuguese - Vowel Pronunciation Guide]. european-portuguese.info (Portekizce). 5 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Baxter, A. N. (1992). "Portuguese as a Pluricentric Language". Clyne, Michael (Ed.). Pluricentric Languages: Differing Norms in Different Nations (İngilizce). Berlin: De Gruyter. s. 14. ISBN 3-11-012855-1.