Arnavutluk'taki Dünya Mirasları listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Arnavutluk'taki Dünya Mirası listesinın konumu. Mavi noktalar kültürel, yeşil noktalar doğal, kırmızı noktalar ise karma alanlardır.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirasları, 1972 yılında kurulan UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi'nde tanımlandığı şekliyle kültürel veya doğal miras açısından önem taşıyan yerlerdir.[1][2] Arnavutluk, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme'yi 10 Temmuz 1989'da onaylayarak, tarihî yerlerini listeye dahil edilmeye uygun hale getirdi.[3]

2019 itibariyle, Arnavutluk'ta listede dört alan ve geçici listede dört alan bulunmaktadır.[4] Arnavutluk'ta listeye eklenen ilk yer, 1992 yılında 16. UNESCO oturumunda kayıt altına alınan Butrint antik kentiydi.[5] Ergiri'nin tarihi merkezi 2005 yılında Ergiri Müze-Şehri olarak kayıtlara geçmiştir.[6] 2008 yılında Berat'ın tarihî merkezi de eklenerek Berat ve Ergiri'nin Tarihî Merkezleri oluşturuldu.[7][8] 2017 yılında Gashi Nehri ve Rrajca bölgeleri, diğer 17 ülkeyle paylaşılan Karpatlardaki ve Avrupa'nın Diğer Bölgelerindeki İlkel Kayın Ormanları'nın bir parçası olarak listelendi.[9] 1979'dan bu yana Kuzey Makedonya'da Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Ohri bölgesinin Doğal ve Kültürel Mirası alanı, 2019 yılında kıyının Arnavut kesimini de kapsayacak şekilde genişletildi.[10]

Dünya Mirasları listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

UNESCO, siteleri on kritere göre listelemektedir; Her site kriterlerden en az birini karşılaması gerekir. i'den vi'ye kadar olan kriterler kültüreldir ve vii'den x'e kadar olan kriterler doğaldır.[11]

  * Ulusötesi alan
Ad Fotoğraf Yer Seçildiği yıl UNESCO verileri Açıklama
Butrint Butrint Avlonya 1992 570; iii (kültürel) Butrint, bir Antik Yunan kenti, daha sonra bir Antik Roma kenti ve geç Roma piskoposluğunun merkeziydi. Bir süre terk edildikten sonra Bizanslılar, Angevinler ve Venedikliler tarafından işgal edilmiştir. En sonunda Orta Çağ'ın sonlarında terk edildi. Öne çıkan arkeolojik alanlar arasında bir Yunan tiyatrosu, geç antik dönem vaftizhanesi, dokuzuncu yüzyıldan kalma bir bazilika ve Yunan kolonisi döneminden Orta Çağ'a kadar uzanan surlar yer almaktadır.[5]
Berat ve Ergiri'nin Tarihî Merkezleri Berat Berat, Ergiri 2005 569; iii, iv (kültürel) Berat ve Ergiri, Osmanlı dönemine özgü bir mimarinin nadir örnekleri olarak dahildirler. Berat, yüzyıllar boyunca çeşitli dini ve kültürel toplulukların bir arada yaşamasına tanıklık etmektedir. Çoğunlukla 13. yüzyılda inşa edilmiş bir kaleye sahiptir, ancak kökenleri MÖ 4. yüzyıla kadar uzanmaktadır. İç kale bölgesinde, çoğunlukla 13. yüzyıldan kalma birçok Bizans kilisesinin yanı sıra 15. yüzyılda inşa edilmiş birçok cami bulunmaktadır. Ergiri'de 17. yüzyılda inşa edilmiş bir dizi iki katlı ev bulunmaktadır. Kentte ayrıca bir çarşı, 18. yüzyıldan kalma bir cami ve aynı döneme ait iki kilise bulunmaktadır. Ergiri ilk olarak 2005 yılında tek tek listelenmişti, Berat ise siteye 2008 yılında eklendi.[7]
Karpatlardaki ve Avrupa'nın Diğer Bölgelerindeki İlkel Kayın Ormanları* Lumi i Gashit Kökes, Elbasan 2017 1133; ix (doğal) Bu ulusötesi alan (18 Avrupa ülkesi arasında paylaşılmaktadır) Arnavutluk'un kuzeydoğusundaki Tropoja'deki Gashi Nehri'ni ve Arnavutluk'un merkezindeki Prrenjas'taki Rrajca'nin antik kayın ormanlarını kapsamaktadır. Bu tür ormanların buzul sonrası genişleme sürecini göstermektedirler ve çeşitli çevre koşullarında saf ve karma Avrupa kayınının en eksiksiz ve kapsamlı ekolojik modellerini ve süreçlerini sergilemektedirler. Alan ilk olarak 2007'de listelendi ve üç kez genişletildi; Arnavutluk'taki ormanlar 2017'de listelendi.[9]
Ohri Bölgesi Doğal ve Kültürel Miras Alanı* Görice 2019 i, iii, iv, vii (karma) Bu alan, 1979'dan bu yana Kuzey Makedonya'da yazılı olan sit alanının uzantısıdır. Ohri Gölü kıyısındaki Pogradaş kenti çevresindeki bölge, M.Ö. 5. yüzyılda İliryalıların, ardından Romalılar ve Slavların yaşadığı bölgedir. Egnatia Yolu'nun izleri bölgede önemli bir geçiş yolunun kanıtıdır. Lin Paleohristiyan Kilisesi'nin kalıntıları, taban mozaikleriyle birlikte Hristiyanlığın varlığını ortaya koymaktadır. Pogradaş'ın tarihî kent merkezi, 19. ila 20. yüzyıl Arnavut yerel mimarisinin bir örneğini temsil etmektedir.[10]

Geçici liste[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya Mirası listesinde yer alan alanlara ek olarak, üye devletler aday göstermeyi düşünebilecekleri geçici alanların bir listesini de tutabilirler. Dünya Mirası listesine aday göstermeler, yalnızca alanın daha önce geçici listede yer alması durumunda kabul edilir.[12] Arnavutluk, 2017 itibarıyla geçici listesine dört site kaydetti.[13]

Ad Fotoğraf Yer Seçildiği yıl UNESCO kriterleri Açıklama
Dıraç Amfitiyatrosu Dıraç 1996 v (kültürel) Dıraç'taki amfitiyatro, Balkanlar'daki en büyük Roma amfitiyatrosudur. Amfitiyatro en uzun ekseni 136 metre olan eliptik bir şekle sahip olup 20 metre yüksekliğindedir. 20.000 seyirci kapasitesine sahipti. MS 4. yüzyıldan sonra amfitiyatro amacına hizmet etmekten vazgeçmiş ve yavaş yavaş terkedilmiştir. Alandaki düzenli kazılar 1966 yılında başlamıştır.[14]
Selca e Poshtme Kraliyet Mezarları Görice 1996 iii (kültürel) İlirya mezarları, Pogradaş kenti yakınlarındaki bağlı Selca e Poshtme köyü yakınında bulunmaktadır. Mezarların çoğu MÖ 3. yüzyılda oluşturulmuş ve kayaya oyulmuştur. Başlangıçta İlirya kralları için inşa edilen mezarların bir kısmı daha sonra yeniden kullanıldı.[15]
Apollonia Antik Kenti Fier 2014 ii, iii, x (karma) Apollonia kenti muhtemelen MÖ 6. yüzyılda Korfu ve Korint'ten gelen Yunan kolonistler tarafından kuruldu. Knet, MÖ 4. yüzyılda gelişmiş olup önemli bir ticaret ve ekonomi merkeziydi ve Adriyatik havzasının en önemli şehirlerinden biriydi. Roma döneminde Egnatia Yolu'na açılan kapılardan biriydi. Varlığı boyunca şehrin kültürü ve genel gelişimi, İlirya hinterlandıyla yakın ilişkiyi korurken, açık bir Yunan karakterini korudu. Kent Orta Çağ döneminde terk edilmiştir.[16]
Baştova Kalesi Tiran 2017 iv (kültürel) Osmanlı kaynaklarına göre kale, Venedikliler tarafından önemli yolları korumak amacıyla inşa edilmiştir. Osmanlılar, 1478'de burayı fethetti ve daha fazla yapısal değişiklik yaptı. Kalenin 60x90 metre boyutunda dikdörtgen planı vardı ve üç girişi bulunmaktaydı. İki dairesel kule ve bir dikdörtgen kule bugün hala korunmaktadır.[17]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "The World Heritage Convention". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  2. ^ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  3. ^ "Albania". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  4. ^ "UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  5. ^ a b "Butrint" (İngilizce). UNESCO Dünya Miras Merkezi. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  6. ^ "Museum-City of Gjirokastra" (PDF). UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  7. ^ a b "Historic Centres of Berat and Gjirokastra" (İngilizce). UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  8. ^ "UNESCO World Heritage Centre – Three new sites inscribed on UNESCO's World Heritage List". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  9. ^ a b "Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe" (İngilizce). UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  10. ^ a b "Natural and Cultural Heritage of the Ohrid Region". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 17 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  11. ^ "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  12. ^ "UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  13. ^ "UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists: Albania". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 21 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  14. ^ "L'amphithéâtre de Durres" (Fransızca). UNESCO World Heritage Centre. 14 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2019. 
  15. ^ "Les tombes de la Basse Selca" (Fransızca). UNESCO World Heritage Centre. 27 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2019. 
  16. ^ "The Ancient City of Apollonia". UNESCO World Heritage Centre. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2019. 
  17. ^ "The Castle of Bashtova". UNESCO World Heritage Centre. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2019. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arnavutluk%27taki_Dünya_Mirasları_listesi&oldid=32721040" sayfasından alınmıştır